Online Computer Library Center
این اختصار(اُ.سی.ال.سی) برای عبارت "مرکز کتابخانه رایانه‌ای پیوسته" (Online Computer Library Center ) به کار می‌رود.
تاریخچه. اُ.سی.ال.سی. مرکزی خصوصی و غیرانتفاعی است و هدف آن تأسیس، نگهداری، و اجرای شبکه کتابداری رایانه‌ای؛ بهبود سیر تکاملی استفاده از کتابخانه؛ ارتقای سطح کیفی کتابخانه‌ها و علم کتابداری؛ و فراهم‌آوردن فرایندها و تولیدات برای استفاده کاربران کتابخانه‌ها، از جمله افزایش دستیابی به منابع کتابخانه‌ها و کاهش نرخ رو به رشد هزینه‌های سرانه استفاده از کتابخانه است. فکر تأسیس چنین مرکزی، به سال ۱۸۶۷، یعنی زمانی که انجمن کالج اُهایو تأسیس شد و فعالیت مشترک نهادها و مؤسسات آموزشی ایالت اوهایو را در دستور کار خود قرار داد، پدید آمد. در اوهایو، در سال‌های ۱۹۵۱ تا ۱۹۶۷، کمیته‌های کتابداران و مدیران اجرایی کتابخانه‌ها درصدد ساختن ابزارها و وسایلی برآمدند تا امکان همکاری تعاونی کتابخانه‌ها را فراهم آورند، به‌گونه‌ای که قابلیت منابع و مجموعه کتابخانه‌های هر یک از مؤسسات آموزشی ایالت اوهایو را افزایش و هزینه‌های کتابخانه‌ها را کاهش دهند
در سال ۱۹۶۳، انجمن کالج اوهایو از وایمن پارکر خواست که تدبیری برای تأسیس یک مرکز کتابداری تعاونی در اوهایو بیندیشد تا کتابخانه‌های دانشگاهی و مؤسسات متبوع آنها بتوانند، با استفاده از چنین مرکزی، از عهده رویارویی با انفجار پژوهش و تحقیق که از دهه ۱۹۵۰ آغاز شده بود برآیند . پارکر تهیه فهرستگانی از مجموعه‌های کتابخانه‌های ایالت اوهایو را پیشنهاد کرد، اما طرح او مورد قبول واقع نشد. در عوض طرح رالف پارکر و فردریک کیلگور برای تأسیس نظام اطلاعاتی کاملی با به‌کارگیری رایانه و سایر تجهیزات وابسته پذیرفته شد و کیلگور برای انجام این مهم استخدام گردید.
در سال ۱۹۶۷، کیلگور تشکیلاتی را پایه‌ریزی کرد که به بزرگ‌ترین نظام کتابشناختی رایانه‌ای یا بزرگ‌ترین، وسیع‌ترین، و عمیق‌ترین پایگاه اطلاعاتی کتابشناختی جهان تبدیل شد. در آن زمان، بر این تشکیلات نام فهرست کتابخانه کالج اوهایو با اختصار اُ.سی.ال.سی.، نهادند و در سال ۱۹۷۱ به مرکز کتابخانه رایانه‌ای پیوسته تغییر نام داد که، به سبب پیشرفت فن‌آوری نوین اطلاعات، از رابطه‌ای گسترده با اعضای خارج از ایالت اوهایو حکایت می‌کرد .
در سال ۱۹۸۷، هیأت امنا در بیانیه تجدید نظر خود، وظایف اُ.سی.ال.سی. را چنین اعلام کرد: اُ.سی.ال.سی. مؤسسه‌ای خصوصی و غیرانتفاعی است که هدف آن فراهم آوردن اطلاعات برای کتابخانه‌ها و کاربران اطلاعات از جمله محققان دانشگاهی، کارکنان، و عموم مردم است .
اُ.سی.ال.سی. برای نیل به اهداف خود، شبکه‌ای رایانه‌ای احداث کرده است که در مسیری ارتباطی به طول چند صد هزار کیلومتر عمل می‌کند و به صورت چندگره‌ای و قابل گزینش است. این شبکه به‌گونه‌ای طراحی شده که بتواند نیازهای خاص خدمات فهرستنویسی اُ.سی.ال.سی. را برآورد و دستیابی مؤثر و کامل از طریق هزاران هزار پایانه را امکان‌پذیر سازد. امروزه، اُ.سی.ال.سی. از طریق شبکه بین‌المللی "اینترنت" در سراسر جهان قابل دستیابی است و به انواع کتابخانه‌ها در کشورهای جهان ارائه خدمت می‌کند.
شبکه کتابداری رایانه‌ای اُ.سی.ال.سی. از این زیر مجموعه‌ها تشکیل شده است:
فهرستگان پیوسته و زیرمجموعه فهرستنویسی مشترک. فهرستگان پیوسته پیشینه‌های کتابشناختی، پایه و اساس فهرستنویسی مشترک و بسیاری از دیگر خدماتی است که اُ.سی.ال.سی. ارائه می‌دهد. این طرح از سال ۱۹۷۱ برای ارائه خدمت به کالج‌ها و دانشگاه‌های ایالت اوهایو آغاز شد. در سال ۱۹۷۲، حوزه عملیات فهرستگان خود را به‌صورت بین ایالتی به ایالت پنسیلوانیا کشاند. در سال ۱۹۷۴، ارتباط تلفنی از طریق شبکه عمومی به اُ.سی.ال.سی. امکان‌پذیر شد و فهرست پیوسته با سرعتی چشمگیر رشد کرد. در سال ۱۹۹۶ فهرستگان پیوسته اُ.سی.ال.سی. حاوی ۳۴ میلیون پیشینه کتابشناختی به سیصد و هفتاد زبان بود. بیش از یکصد میلیون علامت اختصاری کتابخانه‌ها در این فهرستگان، گواه کتابخانه‌هایی است که این کتاب‌ها را در مجموعه خود دارند. از این پایگاه اطلاعاتی جهانی می‌توان در فعالیت‌های مجموعه‌سازی، فهرستنویسی، کنترل مستند مؤلف، و امانت بین کتابخانه‌ای استفاده کرد.
پیشینه‌های کتابشناختیِ قابل استفاده فقط خاص کتاب نیست، بلکه منابع دیداری ـ شنیداری، پیایندها، نسخه‌های خطی، نقشه‌ها، تصنیف‌ها، و نوارهای صوتی را نیز در برمی‌گیرد. فهرست پیوسته پیشینه‌های کتابشناختی، پایه و مأخذ فهرستنویسی مشترک و بسیاری از خدماتی است که اُ.سی.ال.سی. ارائه می‌دهد.
رشد سالانه پایگاه اطلاعاتی اُ.سی.ال.سی. حدود دو میلیون پیشینه کتابشناختی و بیست و سه میلیون نشانه مالکیت است. اُ.سی.ال.سی. همواره فعالیت‌های خود را متناسب با تغییرات فن‌آوری تعدیل کرده است، بی‌آنکه از فلسفه و نظرگاه بنیانگذاران و هیأت امنای خود دور گردد.
فهرستنویسی مشترک. نخستین خدماتی که اُ.سی.ال.سی. به کتابخانه‌ها ارائه می‌دهد پشتیبانی از فهرستنویسی مشترک است. بهره‌گیری از پایگاه اطلاعاتی اُ.سی.ال.سی. و استفاده از عناوینی که قبلاً فهرستنویسی شده است موجب کاهش هزینه‌های کتابخانه خواهد شد. اُ.سی.ال.سی. با بسیاری از کتابخانه‌های معتبر جهان قراردادهایی منعقد کرده است که کتابخانه کنگره، کتابخانه ملی کشاورزی امریکا، کتابخانه ملی پزشکی امریکا، کتابخانه ملی کانادا، کتابخانه ملی بریتانیا، کتابخانه ملی فرانسه، کتابخانه ملی دایت ژاپن، و کتابخانه‌های ملی استرالیا، زلاندنو، اسپانیا، ایتالیا، چین، تایوان، و بسیاری از کشورهای دیگر از آن جمله‌اند. همچنین اُ.سی.ال.سی. می‌کوشد با کتابخانه‌های معتبر دانشگاهی، تخصصی، و عمومی بسیاری از کشورها ـ به‌خصوص در کشورهایی که فاقد کتابخانه ملی هستند ـ ارتباط برقرار کند. اُ.سی.ال.سی. قراردادهایی نیز برای مبادله با گروه کتابخانه‌های پژوهشی منعقد کرده است و از این رو، پایگاه‌های داده‌های هر دو طرف می‌توانند از طریق مبادله رده‌های مختلف پیشینه‌ها غنی شوند .
نظام فهرستنویسی اُ.سی.ال.سی. از کارآیی بالایی برخوردار است. هر کتابخانه پژوهشی می‌تواند ۶۰ تا ۹۰ درصد عنوان‌هایی را که جست‌وجو می‌کند بر اساس موضوع، زبان، یا سایر ویژگی‌های مجموعه‌ها، در پیشینه‌های کتابشناختی موجود در پایگاه داده‌های اُ.سی.ال.سی. بیابد. بدین ترتیب، از کار زیاد و فرایند پرهزینه خدمات فنی برای فهرستنویسی اصلی کاسته می‌شود و یک دانشجو یا کارمند کتابخانه می‌تواند با استفاده از پیشینه فهرستنویسی موجود در اُ.سی.ال.سی.، کار فهرستنویسی را انجام دهد.
همگام با توانایی بازیابی اطلاعات به صورت پیوسته، اُ.سی.ال.سی. امکان بهره‌گیری غیرپیوسته را نیز برای کتابخانه‌ها فراهم ساخته است. هر هفته متجاوز از ۵/۲ میلیون برگه فهرستنویسی برای کتابخانه‌ها ارسال می‌گردد. تاکنون مهم‌ترین فرآورده غیرپیوسته، در واقع، پیشینه‌های قابل خواندن با ماشین از فعالیت جاری فهرستنویسی یک کتابخانه بوده است؛ پیشینه‌ای که بر روی نوارهای مغناطیسی با استاندارد مارک ضبط شده و می‌تواند اساس فهرست‌های پیوسته محلی بسیاری از کتابخانه‌ها قرار گیرد.
اُ.سی.ال.سی. چندین برنامه برای کمک به کتابخانه‌ها برای برگرداندن پیشینه‌های فهرست مجموعه‌های موجود آنها در قالبی ماشین‌خوان دارد.
اُ.سی.ال.سی. چندین برنامه ویژه نیز به منظور کمک به کتابخانه‌ها برای فهرستنویسی منابع آنها ارائه داده است. به طور مثال، می‌توان طرح مجموعه بزرگ ریزنگار را نام برد. در ورای این طرح، یک کتابخانه یا گروه تعاونی کتابخانه‌ها می‌توانند مجموعه‌ای از منابع ریزنگار را فهرستنویسی کنند.
خدمت ویژه دیگری که اُ.سی.ال.سی. بیش از همه برای کتابخانه‌های دانشگاهی تدارک دیده قابلیت الفبای غیررومی است. برنامه زبان‌های چینی، ژاپنی، و کره‌ایِ اُ.سی.ال.سی. مستلزم یک ایستگاه کاری با یک صفحه‌کلید برای واردکردن و جست‌وجو در این زبانهاست و نرم‌افزار ساختار پایگاه داده‌ها امکان چنین کاوشی را فراهم می‌آورد و همزمان همان داده‌ها را با حروف لاتینی برای آنان که قادر به خواندن الفبای چینی، ژاپنی، یا کره‌ای نیستند نمایش می‌دهد.
فرآورده دیگر فهرستنویسی اختصاصی اُ.سی.ال.سی.، CAT/CD 450 است. این صفحه فشرده برای کتابخانه‌های کوچک طراحی شده و سبب کاهش هزینه‌های کتابخانه‌هایی می‌شود که نیازی به کلیه پیشینه‌های کتابشناختی برای فهرست کردن منابع خود ندارند .
کنترل پیایندها. نظام کنترل پیایندها، برای ثبت خودکار دریافت شماره‌های خاص یک نشریه، از سال ۱۹۷۶ آغاز به کار کرد. این نظام اگرچه کمتر از سایر خدمات اُ.سی.ال.سی. مورد استفاده قرار گرفته است، برای آنها که در این کار سهیم بوده‌اند فعالیتی موفقیت آمیز به حساب می‌آید. این نظام از جمله کنترل کردن شماره‌های نشریات، ارسال خودکار، پیگیری در مورد نشریات دریافت‌نشده، کنترل مالی، و صحافی را برعهده دارد .
تهیه و سفارش. در سال ۱۹۸۱، اُ.سی.ال.سی. نظام سفارش و تهیه پیوسته را به راه انداخت و این فرصتی برای کتابخانه فراهم می‌آورد تا اطلاعات مختصر کتابشناختی عنوان‌هایی را که به ناشران سفارش داده شده است ذخیره کند. برای کنترل پیایندها، چنین کارکردی اکنون به راحتی در کتابخانه اجرا می‌شود .
اشتراک منابع. جهت‌گیری بیشتر فعالیت‌های اُ.سی.ال.سی.، به سمت کاهش هزینه‌هاست. خدمات اشتراک منابع بر آن است که دستیابی به داده‌های مورد نیاز مراجعه‌کنندگان را، هر زمان و در هر کجا، فراهم آورد و هزینه‌ها را نیز با امانت گرفتن منابع از دیگر کتابخانه‌ها کاهش دهد.
امانت بین کتابخانه‌ای بارزترین مصداق اشتراک منابع است. کتابخانه‌ها می‌توانند از طریق فهرستگان پیوسته دریابند که کدام مؤسسات عنوانی خاص دارند؛ زیرا نشانه مالکیت، همراه پیشینه کتابشناختی است. لیکن سومین نظام بزرگ اُ.سی.ال.سی. که در سال ۱۹۷۹ مطرح شد، تسهیلات بیشتری در امانت بین کتابخانه‌ای فراهم آورد. این طرح، درخواست‌های الکترونیکی برای امانت گرفتن هر عنوان را تقویت کرده و پاسخ‌های الکترونیکی را منتقل می‌سازد. متجاوز از یک میلیون درخواست در نخستین سال اجرای این طرح دریافت شد که در سال ۱۹۸۱ به ۱۸ میلیون مورد رسید.
کارکرد دیگر نظام پیوسته اُ.سی.ال.سی.، تهیه "فهرست مشترک پیایندها" است که اجرای امانت بین کتابخانه‌ای را آسان‌تر می‌سازد. فهرست مشترک سرجمع‌کردن عنوان‌هایی است که در اختیار یک گروه تعاونی از مؤسسات باشد. کتابخانه‌های این گروه اطلاعات نسخه‌های نشریاتِ خود را ثبت می‌کنند و آنها را با سایر کتابخانه‌ها به مشارکت می‌گذارند. اطلاعات کتابشناختی، بدین ترتیب، مشخص می‌سازد که کدام یک از کتابخانه‌ها آن عنوان را در اختیار دارد.
ا ُ.سی.ال.سی. تولیدات دیگری عرضه می‌کند که تأسیس شبکه را به منظور اجرای مؤثرتر و مناسب‌تر آسان می‌سازد. یکی از برنامه‌ها، "توانایی دستیابی گروهی" است. در سایه این برنامه، کتابخانه‌های جدا از هم موافقت کردند تا برای استفاده از انواع خدمات اُ.سی.ال.سی. به صورت گروه به یکدیگر بپیوندند. یکی از این کتابخانه‌ها به عنوان سرگروه عمل خواهد کرد و، از طریق آن، سایر کتابخانه‌ها از اُ.سی.ال.سی. بهره‌مند خواهند شد. اطلاعات کتابشناختی که توسط کتابخانه‌ها تولید می‌شود به پایگاه داده‌های اُ.سی.ال.سی. افزوده خواهد گردید .
نظام محلی. اُ.سی.ال.سی. نظام محلی یکپارچه را توصیه می‌کند. نظام محلی یک پارچه LS/2000، که در سال ۱۹۸۳ مطرح شد، کتابخانه‌ها را با مدل‌هایی برای تهیه و سفارش، کنترل پیایندها، فهرستنویسی، و امانت آشنا می‌سازد و اطلاعات لازم را در قالب گزارش و چکیده آماری برای مدیریت تهیه می‌کند. نظام محلی نوعی پایگاه ریزرایانه‌ای است که با سخت‌افزار "دیتا جنرال" کار می‌کند. نظام پایه، به صورت نظام یکپارچه کتابخانه‌ای، در مرکز ملی لیسترهیل برای ارتباطات زیست‌پزشکی که بخشی از کتابخانه ملّی پزشکی است توسعه یافت. نخستین نظام یکپارچه کتابخانه‌ای در سال ۱۹۸۰ در پنتاگون به کار گرفته شد.
خدمات مرجع. اُ.سی.ال.سی. احتمالاً به سبب ارائه خدمات فهرستنویسی، امانت بین کتابخانه‌ای، و تهیه و تدارک منابع شهرت یافته است.
یکی از واحدهای اُ.سی.ال.سی. بیشتر بر خدمات مرجع و اطلاع‌رسانی متمرکز شده است. این واحد تولیدات و خدماتی را تهیه و ارائه می‌کند که برای دستیابی راحت و مؤثر به اطلاعات مندرج در فهرستگان پیوسته و سایر پایگاه‌های داده‌های مرجع اُ.سی.ال.سی.، ضروری است. دستیابی از طریق تسهیلات فعلی بازیابی اطلاعات از جمله جست‌وجوی کامل "بولی" با بسیاری از ویژگی‌های چشمگیر انجام می‌شود. خدمات به سرعت از بازیابی ساده اطلاعات کتابشناختی به دستیابی متن کامل می‌انجامد. "نیوتون" نوعی ابزار جست‌وجو در اُ.سی.ال.سی. است که هم می‌توان آن را در ریزرایانه‌ها به کار گرفت و هم در رایانه‌های بزرگ استفاده کرد. این نرم‌افزار فرصت دستیابی هماهنگ به طیفی از پایگاه‌های اطلاعاتی را فراهم می‌آورد.
نخستین فرآورده، از این گروه نرم‌افزار، CD 450 است که نوعی بسته نرم‌افزاری بازیابی اطلاعات برای صفحه‌های فشرده است. این نرم‌افزار به کاربر فرصت می‌دهد که در پایگاهی با دویست تا پانصد هزار پیشینه، با به‌کارگیری یک ریز رایانه به جست‌وجو بپردازد. این پایگاه با هر واژه یا ترکیبی از واژه‌های فیلدها قابل بازیابی است؛ از جمله نام پدیدآورنده، عنوان اثر، تاریخ، موضوع، مشخصه‌های جغرافیایی، زبان، نوع انتشارات، رده‌بندی دهدهی دیویی، نام سازمان‌ها، و مشخصه‌های دیگر. این پایگاه، جنبه بین‌المللی دارد و حدود ۳۷۰ زبان را در برمی‌گیرد و به منبعی منحصربه‌فرد برای محققان بدل شده است.
با فراهم آوردن دستیابی کامل به فهرست مشترک و پیوسته و پایگاه‌های مرجع یکپارچه، اُ.سی.ال.سی. توانست خدمات خود را فراسوی داده‌های کتابشناختی ارتقا، دهد و دستیابی مؤثرتری شامل متن کامل، گرافیک، و احتمالاً صدا را برای کاربران خود فراهم سازد. نخستین گام، در این راه، دستیابی به حدود یکصد و پنجاه اثر از نقدهای ادبیات امریکایی، با عنوان مجموعه تواین است. متن کامل این کتاب‌ها از طریق هر واژه یا ترکیبی از واژه‌ها، نمایه‌ها یا عنوان، و اسامی نویسندگان یا منتقدان قابل بازیابی است. برای انجام این مهم، اُ.سی.ال.سی. با ناشری قرارداد بسته است تا شرکت انتشاراتی الکترونیکی اُ.سی.ال.سی. را به منظور فراهم آوردن بهترین منابع کتابداری و جهان نشر ایجاد کند تا هر دو سازمان بتوانند خدمات نوینی را به محققان عرضه کنند .
علاوه بر این، اُ.سی.ال.سی. در زمینه تحقیقات نوین کتابداری و اطلاع‌رسانی و بهره‌گیری از خدمات رایانه‌ای نقش ارزنده‌ای دارد. به طور مثال، می‌توان از مجموعه‌ای نام برد که به صورت صفحه فشرده به بازار عرضه شده است. با کمک این صفحه فشرده می‌توان مجموعه کتابخانه را با مجموعه کتابخانه‌های مشابه برای تعیین میزان همپوشانی و مانند آن، مقایسه کرد. این ابزارِ آماری به مدیران کتابخانه‌ها فرصت می‌دهد که سیاست‌های انتخاب و تهیه کتاب را بهتر طراحی کنند.
