پیدایش سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) به رویدادی در سال ۱۸۷۳ باز می‌گردد.در سال ۱۸۷۳ نمایشگاهی تحت عنوان نمایشگاه بین‌المللی مبتکرین در وین برگزار شد.

اغلب مدعوین این نمایشگاه را به دلیل "سرقت افکار" و عدم احترام به اموال معنوی تحریم نمودند.  در پی تلاش‌های صاحب‌نظران ده سال بعد کنوانسیون پاریس در سال ۱۸۸۳ برای حمایت از دارائی فکری برپا شد و کشورهای عضو برای انجام وظایف،‌ اداره بین‌المللی ایجاد کردند.

در سال ۱۸۸۶ کنفرانس برن با هدف حمایت از آثار ادبی و هنری پا به عرصه ظهور گذاشت و اداره‌ای نیز برای انجام امور اداری آن ایجاد گردید. در سال ۱۹۶۷ کنوانسیونی به نام تأسیس سازمان جهانی دارائی فکری در استکهلم با هدف ایجاد هماهنگی بین این دو اداره و توسعه ابزار لازم برای انطباق و روزآمد نمودن آنها تشکیل گردید و در سال ۱۹۷۰ با نام WIPO آغاز بکار نمود. در سال ۱۹۷۴ این سازمان به عنوان یکی از شانزده آژانس وابسته به سازمان ملل معرفی گردید تا بتواند فعالیت‌های دارائی فکری را ارتقاء‌ بخشد و انتقال تکنولوژی را به کشورهای در حال پیشرفت تسهیل نماید و بدینوسیله توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی را ایجاد نماید.

طبق ماده ۲۷ منشور حقوق بشر سازمان ملل (حق دارائی فکری) افراد از حمایت منافع مادی و معنوی حاصل از تولیدات علمی، ادبی و هنری بهره‌مند می‌گردند. در دارائی فکری نیز مانند دیگر حقوق مالکیت،‌ خالق یا مالک پروانه ثبت اختراع،‌ نشان تجاری و حق چاپ و تکثیر از منافع اثر یا سرمایه خود بهره‌مند می‌گردد.

اهداف WIPO

اهداف سازمان WIPO براساس ماده ۳ کنوانسیون استکهلم اهداف این سازمان عبارتند از:

۱- ارتقاء حمایت از دارائی فکری در جهان از طریق همکاری‌های متقابل دولتها و WIPO با سازمانهای مشابه بین‌المللی،

۲-  ایجاد هماهنگی و حصول اطمینان از همکاریهای اجرایی اتحادیه‌های پاریس و برن.

در مورد هدف اول:

کشورهای عضو را برای انعقاد معاهدات جدید بین‌المللی تشویق می‌نماید،

 قوانین ملی مربوط به دارائی فکری را تصحیح می‌نماید،

 به کشورهای در حال توسعه کمک‌های فنی می‌نماید،

 اطلاعات مربوطه را جمع‌آوری و اشاعه می‌نماید،

 خدماتی جهت تسهیل دریافت حمایت از اختراعات، نشان تجاری و طراحی‌های صنعتی برای کشورهای نیازمند ارائه می‌کند،

 بین کشورهای عضو هماهنگی و همکاری ایجاد می‌نماید.

در مورد هدف دوم:

سازمان WIPO مرکزیت اجراء و هدایت اتحادیه‌های دارائی فکری را در دبیرخانه بین‌المللی خود در ژنو انجام می‌دهد و از طریق ارگان‌های مختلف بر این امر نظارت می‌نماید و نیز محوریت مسائل اقتصادی برای کشورهای عضو را نیز برعهده دارد.

وظایف سازمان WIPO

طبق ماده چهار کنوانسیون استکهلم وظایف این سازمان این گونه تعریف شده است:

 طراحی و توسعه ابزاری لازم برای افزایش کارایی و اثربخشی فرآیند حمایت از دارائی فکری در دنیا و کمک به تصویب قوانین ملی در این زمینه، نظارت بر وظایف اجرایی اتحادیه‌های برن،‌ پاریس و اتحادیه‌های وابسته، همکاری در ایجاد و تشویق و حمایت از اجرای توافق نامه‌های بین‌المللی در حمایت از دارائی فکری،  مساعدتهای قانونی و فنی در مورد دارائی فکری به کشورهای عضو، ارائه خدمات و فعالیتهای مقتضی در جهت تسهیل حمایت از دارائی فکری و تدارک امکان ثبت بین‌المللی آنها.

ارکان و ساختار WIPO

سازمان WIPO دارای دو رکن اساسی است:

 مالکیت صنعتی (اختراعات، نشان تجاری، طراحی صنعتی (حق تألیف در آثار ادبی، موسیقی، هنری، عکاسی و زمینه‌های صوتی‌ ـ تصویری)

استراتژی و فعالیت های WIPO

WIPO یکی از آژانس های تخصصی سازمان ملل است. اعتقاد دست اندرکاران در این سازمان بر این است که سیستم مالکیت فکری بین المللی باعث ایجاد خلاقیت شده و نوآوری را ترغیب می نماید و باعث توسعه اقتصادی می شود. در حقیقت سیستم مالکیت فکری ابزاری مهم برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمام کشورهای دنیا می باشد.

اهداف استراتژیک:

گسترش فرهنگ مالکیت فکری، وارد کردن مالکیت فکری در سیاست ها و برنامه های توسعه ملی، گترش قوانین و استانداردهای مالکیت فکری، ارائه خدمات کیفی در سیستم حمایت از مالکیت معنوی و بهبود کارایی مدیریت WIPO و حمایت از فرآیندها.

الزامات و امتیازات عضویت در WIPO

از عمده‌ترین شرایط و الزامات اعضاء ارائه شواهد و مدارک لازم و کافی مبنی بر تعهد کشور عضو به رعایت حقوق دارائی فکری می‌باشد. کلیه کشورهای عضو WIPO موظفند در چهارچوب مالکیت معنوی با اتباع سایر کشورهای عضو نیز مانند اتباع خود عمل نمایند و کلیه امتیازات قانونی و حقوقی اتباع خود در زمینه مالکیت صنعتی را به اتباع سایر کشورهای عضو اعطاء نمایند. اعضاء همچنین موظفند تا سازمانی تحت عنوان اداره مالکیت صنعتی ( یا نام مشابه) ایجاد نمایند و این اداره مؤظف است زمینه اجرای مفاد کنوانسیون‌های مرتبط اعم از پذیرش درخواست‌های بین‌المللی ثبت،‌ بررسی صحت صدور گواهینامه و اوراق مربوطه، ‌انتشار موضوع در نشریه رسمی و اداری، پیگیری و پاسخ‌دهی تقاضانامه‌های اتباع سایر کشورهای عضو و ایجاد بانک اطلاعاتی مربوط به مالکیت صنعتی را فراهم نماید. در زمینه امتیازات عضویت در WIPO می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

 کاهش هزینه‌های پست، برخورداری از همکاری سازمانهای وابسته در کلیه کشورهای عضو به‌منظور اعلام اختراعات، نشان تجاری و کلیه دارائی‌های معنوی مخترعین، مبتکرین صاحبان فعالیت‌های تجاری و نیز صاحبان آثار فکری کشور، دسترسی به بانکهای اطلاعاتی WIPO و بانکهای مشابه کشورهای عضو در زمینه دارائی فکر، برخورداری از خدمات مرکز داوری و حل اختلاف WIPO، استفاده از خدمات مراکز آکادمی جهانی WIPO، همکاری نظام قضائی کشورهای عضو در جلوگیری از سوءاستفاده از حقوق مالکیت معنوی، همکاری گمرک کشورهای عضو در جلوگیری از سوءاستفاده سایر کشورها از اختراعات، نشان تجاری و اسامی جغرافیایی، برخورداری از خدمات مشاوره‌ای و مطالعاتی در زمینه ساختار،‌ تدوین مقررات و آئین‌نامه‌های اجرائی ادارات دارائی فکری کشور، برخورداری از خدمات و کمک‌های سازمان WIPO در زمینه تجهیز و مدرنیزه کردن ادارات ثبت کشورهای عضو.

در حال حاضر ۱۸۴ کشور عضو این سازمان هستند. ایران نیز یکی از اعضای سازمان جهانی مالکیت فکری می باشد.

WIPO و اجلاس WSIS

سازمان مالکیـت فکری نظرات خود را برای اعمال در اعلامیه اصول اجلاس جهانی سران درباره جامعه‌اطلاعاتی (WSIS) مطرح کرده بود. در این راستا دستورکار دیجیتال WIPO، ۱۰ هدف و خطط اصلی را در ارتباط با چالش‌های ناشی از تأثیر تجارت الکترونیک بر حقوق مالکیت فکری IPRs مطرح نمود. این دستورکار  حاکی از تمایل این سازمان برای همکاری تمام کشورها در فرآیند تعیین سیاست مربوط به قانون مالکیت فکری برای عصر دیجیتال می باشد.

به طوریکه اولین مورد عبارتست از:

گسترش همکاری کشورهای در حال توسعه از طریق استفاده از WIPONET و سایر روش‌هایی چون: دسترسی به اطلاعات مالکیت فکری، همکاری در فرموله کردن سیاست جهانی و ایجاد فرصت هایی برای این کشورها برای استفاده از دارایی های مالکیت فکری خود در تجارت الکترونیکی است.

از اینرو تعامل هر چه بیشتر با سازمان مالکیت فکری به منظور تأثیرگذاری بر مسائل حقوقی و سیاست گذاری بسیار حائز اهمیت است.

آدرس سایت: http://www.wipo.int