مقدمه
بدلیل گستردگی شهر مقدس مشهد و کمبود فضاهای فرهنگی و کتابخانه خصوصاً در نقاط محروم و دور افتاده از مرکز شهر و همچنین مشکلات تردد برخی افراد همچون جانبازان، معلولان، نابینایان، بازنشستگان و هم چنین فرصت اندک حضور اساتید حوزه و دانشگاه در محل کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی باعث شد در سال ۱۳۷۷ این خدمت در سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی راه اندازی شود.
لذا به منظور استفاده بهینه از امکانات موجود، حفظ و نگهداری منابع، و اعمال رویه ای یکنواخت و هماهنگ در خدمات کتابخانه سیار، آیین نامه ذیل از سوی معاونت امور کتابخانه های وابسته تنظیم شده است.

فصل اول: اهداف
کتابخانه سیار به منظور ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی و همچنین گسترش فعالیت های پژوهشی اهداف ذیل را دنبال می کند:
همکاری و تعامل در توسعه و آموزش خدمات کتابخانه ای به مساجد و مراکز فرهنگی عضو؛
امانت کوتاه مدت و بلند مدت کتاب به اعضای حقیقی و حقوقی؛
اهداء و مبادله منابع کتابخانه ای با مراکز متقاضی طبق آیین نامۀ مبادله و اهدای کتاب.

فصل دوم: تعاریف
اعضای حقیقی: کلیه افرادی که توان یا فرصت مراجعه حضوری به کتابخانه های سازمان را نداشته و متقاضی استفاده از خدمات کتابخانه سیار می باشند پس از تکمیل فرم عضویت به عنوان عضو حقیقی
کتابخانه سیار شناخته می شوند که شامل جانبازان، معلولان، نابینایان، بازنشستگان و استادان حوزه و دانشگاه می باشد.
اعضای حقوقی: کلیه سازمانها، نهادها، مراکز علمی، آموزشی، فرهنگی، مساجد و کتابخانه ها پس از ارائه معرفی نامه به عنوان عضو حقوقی کتابخانه سیار شناخته می شوند.

فصل سوم: شرایط عضویت
ماده۱٫ متقاضیان حقیقی: افرادی که متقاضی استفاده از خدمات کتابخانه سیار می باشند علاوه بر تکمیل فرم مربوط و ارائه کارت شناسایی باید نسبت به ارائه معرفی نامه از سازمان متبوع ( جانبازان و معلولان، تاییدیه کمسیون پزشکی؛ بازنشستگان، کارت منزلت؛ اعضای هیات علمی، معرفینامه از دانشگاه) اقدام نمایند.
ماده۲٫ متقاضیان حقوقی: سازمانها، نهادها، مراکز علمی، آموزشی، فرهنگی، مساجد و کتابخانه هایی که متقاضی استفاده از خدمات کتابخانه سیار می باشند باید علاوه بر فراهم نمودن امکانات و تجهیزات مناسب برای راه اندازی کتابخانه (با تایید کارشناس سازمان کتابخانه ها) نسبت به ارائه تعهد اداری و رسمیِ معتبر از سوی مرکز مربوط به منظور حفاظت صحیح و استرداد به موقع منابع دریافتی اقدام نمایند.

فصل چهارم: گستره و محدوده جغرافیایی خدمات
ماده۳٫ خدمات کتابخانه سیار برای اعضای حقیقی در محدوده شهر مشهد مقدس(مناطق سیزده گانه شهرداری) ارائه می شود.
ماده۴٫ کلیه شهرهای استان خراسان رضوی و روستاهای تابعه مشمول استفاده از خدمات امانت کوتاه و بلند مدت کتابخانه سیار می باشند.
تبصره ۱٫ مراکز فرهنگی و آموزشی مناطق محروم و حاشیه شهر مقدس مشهد در اولویت استفاده از این خدمات قرار دارند.
تبصره ۲٫ ارائه خدمات به مراکز متقاضی خارج از استان خراسان رضوی منوط به موافقت رئیس سازمان و تصویب هیات مدیره سازمان می باشد.

فصل پنجم: منابع، هزینه و نحوه ارائه خدمات
ماده۵٫ منابع این کتابخانه شامل کتب چاپی و منابع الکترونیکی موجود در کتابخانه سیار (لوح فشرده، فایل صوتی و نوار کاست) می باشد همچنین منابع موجود در سایر کتابخانه های سازمان (کتابخانه مرکزی و کتابخانه های وابسته سطح شهر مشهد) در صورت امکان برای اعضای حقیقی کتابخانه سیار ارسال می گردد.
تبصره۱٫ در صورتی که کتاب درخواستی عضو حقیقی در مخزن کتب چاپی کتابخانه مرکزی تک نسخه باشد امکان امانت به عضو حقیقی کتابخانه سیار وجود نخواهد داشت. تبصره۲٫ عضویت در کتابخانه سیار در صورت داشتن شرایط مندرج در فصل سوم رایگان می باشد.
تبصره۳. ارسال و عودت منابع مورد نیاز اعضایِ حقیقی کتابخانه سیار به محل کار یا منزل آنان با هزینه سازمان انجام می پذیرد و هزینه ای از عضو دریافت نمی گردد.
تبصره۴٫ انتخاب منابع و همچنین انتقال و عودت منابع درخواستی اعضایِ حقوقی به عهده مراکز متقاضی می باشد.

فصل ششم: خدمات و مقررات امانت کتاب به اعضای حقیقی
ماده۶٫ فقط عضو کتابخانه مجاز به دریافت و استفاده از منابع و همچنین سایر خدمات کتابخانه می باشد.
ماده۷٫ در هر نوبت ۲ نسخه کتاب بمدت حداکثر ۲ هفته امانت داده می شود.
تبصره۱٫ اعضای دارای مدرک کارشناسی ارشد دانشگاهی و حوزوی حداکثر تا ۳ نسخه و اعضای دارای مدرک دکترای دانشگاهی و حوزوی تا سقف ۴ نسخه، کتاب می توانند دریافت نمایند.
تبصره۲٫ مدت امانت کتاب مشروط به عدم تقاضای دیگران تا ۲ هفته دیگر قابل تمدید است.
تبصره۳٫ کتابهای خطی، چاپ سنگی، تک نسخه در مخزن چاپی، قدیمی(قبل از ۱۳۲۰)، نفایس، عطف زرد، مرجع و لاتین قابل امانت نمی باشند.
ماده۸٫ تعداد دفعات و همچنین زمان کتابرسانی به اعضاء بسته به شرایط زمانی، امکانات و تجهیزات سازمان متغیر می باشد.
ماده۹٫ در صورت تاخیر در برگشت منابع امانت داده شده عضو علاوه بر جریمه نقدی مشمول محرومیت از دریافت کتاب به میزان مدت تاخیر خواهد شد و در صورت تکرار بیش از ۳ بار تاخیر کارت عضویت وی باطل خواهد شد.
ماده۱۰٫ در صورتی که منابع امانت داده شده توسط عضو مخدوش، ناقص یا مفقود گردد عضو موظف به جبران خسارت و خرید با مشخصات کتابشناختی همان کتاب می باشد.
تبصره۱٫ تا زمان برگشت کتاب مفقود شده، عضو از خدمات کتابخانه سیار محروم خواهد بود.

فصل هفتم: خدمات و مقررات امانت کتاب به اعضای حقوقی
ماده۱۱٫ اعضای حقوقی طی نامه ای نماینده خود را برای امانت و برگشت منابع وهمچنین هماهنگی های اداری فی مابین معرفی می نمایند.
ماده۱۲٫ تعداد منابع امانت داده شده به اعضای حقوقی به صورت کوتاه مدت با توجه به امکانات، تجهیزات، منطقه، سابقه عضویت و گزارش بازدید کارشناس سازمان کتابخانه ها بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ نسخه برای یک سال متغیر می باشد.
تبصره۱٫ امانت بیش از ۱۰۰۰ نسخه، تا سقف ۵ هزار نسخه برای یک سال منوط به موافقت رئیس سازمان و امانت بلند مدت بیش از ۵ هزار نسخه به مدت یک تا سه سال منوط به تصویب هیات مدیره سازمان می باشد.
تبصره۲٫ انتخاب، سیاهه برداری، انتقال و برگشت منابع به عهده نماینده مرکز خواهد بود.
ماده۱۳٫ مدت امانت کوتاه مدت منابع از یک تا ۱۲ ماه و مدت امانت بلند مدت از یک تا سه سال می باشد.
تبصره۱٫ تمدید امانت بیشتر از یک سال برای موسسات وابسته به آستان قدس رضوی منوط به موافقت رئیس سازمان و برای سایر موسسات منوط به تصویب هیات مدیره سازمان می باشد.
ماده۱۴٫ در صورت تاخیر در برگشت منابع امانت داده شده مرکز مذکور مشمول محرومیت از دریافت کتاب های جدید به مدت شش ماه خواهد شد.
ماده۱۵٫ در صورت مفقود یا مخدوش شدن منابع امانت داده شده به هر دلیل و هرتعداد، عضو حقوقی موظف به جبران خسارت طبق نظر کارشناس سازمان کتابخانه ها خواهد بود.

فصل هشتم: اصلاح و بازنگری
هر گونه تغییر یا تجدید نظر در آیین نامه کتابخانه سیار با پیشنهاد معاونت امور کتابخانه های وابسته، پس از تایید ریاست محترم سازمان و تصویب هیات مدیره محترم سازمان امکان پذیر خواهد بود.

این آیین نامه در یک مقدمه، هشت فصل، ۱۵ ماده و ۱۳ تبصره در ………..جلسه هیات مدیره محترم سازمان در مورخ …/ … ۹۲ به تصویب رسید و از تاریخ …/ … ۹۲ لازم الاجرا می باشد.