کتابخانه ملی کانادا Library and Archives Canada
سال تأسیس: ۱۹۵۳م.
وبگاه: http://www.bac-lac.gc.ca/eng
موقعیّت: اتاوا
این کتابخانه در شهر اُتاوا، پایتخت کانادا، قرار دارد. ساختمان آن با سازمان آرشیوهای ملی کانادا مشترک است. ساختمان این کتابخانه در نزدیکی ساختمان‌های مجلس، دیوان عالی کشور، بانک کانادا و دیگر مؤسسه‌های مهم فدرال قرار دارد. این کتابخانه که به‌منزله یکی از مؤسسات دولت فدرال است در سال ۱۹۵۳، به‌وسیله مجلس آن کشور در شهر اتاوا تأسیس شد. هدف اصلی آن گردآوری و نگهداری منابع و میراث فرهنگی منتشر شده در داخل و خارج کانادا و ترویج آن نزد کانادایی‌هاست. این کتابخانه در 1967، به‌همراه آرشیو عمومی به ساختمان جدیدی منتقل شد.
از لحاظ تشکیلات سازمانی، مؤسسات و نهادهایی زیرمجموعه کتابخانه ملی هستند که عبارتند از :
مؤسسه اطلاعات علمی و فنی کانادا (سیستی):
این مؤسسه به درخواست‌های مربوط به موضوعات علمی، فنی، و بهداشت در سطح پایه پاسخ می‌دهد.
مرکز مبادله کتاب کانادا (سی.بی.ای.سی.):
وظیفه این مرکز، سازماندهی اشتراک منابع بین کتابخانه‌های کاناداست. همچنین به‌عنوان مرکز توزیع مجدد و گردآوری و پخش، عمل کرده و هماهنگی در مبادله انتشارات مازاد بر احتیاج کتابخانه‌ها و ارسال آنها به کتابخانه‌های نیازمند را برعهده دارد. فعالیت این مرکز موجب می‌شود موجودی‌های مازاد کلیه کتابخانه‌های کشور در اختیار همگان قرار گیرد.
شورای کتابخانه‌های فدرال (سی.اف.ال.):
شورای کتابخانه‌های فدرال، نهاد هماهنگ‌کننده خدمات کتابخانه‌ها در وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی کاناداست که در ۱۹۷۶ تأسیس شد. نقش رهبری کتابخانه ملی در امر هماهنگی و پشتیبانی برای دسترسی به میراث منتشر شده کانادا، اشتراک منابع، و توسعه کتابخانه در میان کتابخانه‌های کانادا، توسط این شورا ایفا می‌شود.
مؤسسه شماره استاندارد بین‌المللی کتاب (شابک):
در ۱۹۷۵، کتابخانه ملی کانادا مؤسسه شماره استاندارد بین‌المللی کتاب را تأسیس کرد تا کارآمدی فرایند سفارش‌دهی، کنترل سیاهه، و حسابداری تضمین شود. بعدها این مؤسسه از طریق ادغام، به مؤسسه شماره استاندارد بین‌المللی کتاب و موسیقی کانادا تبدیل شد.
ساختمان و فضای کتابخانه
ساختمان کتابخانه ملی کانادا در مجاورت برخی سازمان‌های فدرال قرار دارد. از فضای داخلی این ساختمان و برخی طبقات آن، سازمان آرشیو ملی کانادا نیز استفاده می‌کند.
کتابخانه ملی کانادا در ساختمانی پنج طبقه واقع شده است. در طبقه همکف، تالار انتظار اصلی قرار دارد. به نظر می‌رسد از طبقات اول و سوم ساختمان، سازمان آرشیو ملی کانادا بهره می‌گیرد. در طبقه دوم ساختمان نیز تالارهای مرجع و مطالعه، مجموعه جاکوب ام.لوی، امانت، و تالار مطالعه، تالار مطالعه ریزفیلم، بخش فتوکپی و تکثیر، و بخش اطلاع‌رسانی کتابخانه برای خدمت‌رسانی به جامعه استفاده‌کنندگان کتابخانه وجود دارد. در طبقه چهارم نیز تالار مطالعه مجموعه‌های ویژه و مجموعه‌هایی نظیر مجموعه موسیقی، مجموعه ادبیات کانادا، مجموعه کتاب‌های نایاب و مجموعه ادبیات کودکان قرار دارد. کافه تریا نیز در طبقه پنجم ساختمان قرار گرفته است.
وظایف
کتابخانه ملی کانادا وظایف زیر را برعهده دارد:
تهیه کتابشناسی ملی کانادا موسوم به کانادیانا
فهرستنویسی پیش از انتشار
اعطای آی.اس.بی.ان.، آی.اس.ام.ان.، و آی.اس.اس.ان.
پشتیبانی از طرح‌های ابتکارآمیز ملی و پژوهش‌های کاربردی و کمک به تدوین سیاست‌های فدرال در زمینه‌های مربوط به خدمات کتابداری و اطلاع‌رسانی در کانادا
دسترسی به پایگاه اطلاعاتی موسوم به سیاهه طرح‌های دیجیتالی کانادا
خدمات پایان‌نامه‌های کانادایی
خدمات پژوهشی ادبیات کانادا (سی.ال.آر.اس.)
خدمات ادبیات کودکان کانادا
ارائه فهرست انتشارات
توزیع رکوردهای فهرستنویسی مارک (ام.آر.دی.اس.)
خدمات امانت بین کتابخانه‌ای
تعیین محل منابع برای کتابخانه‌ها و مؤسسات مشابه در داخل کشور و در سطح بین‌المللی، برای مؤسسات کتابخانه‌ای غیرکانادایی در چارچوب طرح ایفلا باعنوان برنامه دسترسی جهانی به انتشارات.
خدمات
خدمات کتابخانه ملی کانادا به هر دو زبان رسمی کشور (انگلیسی و فرانسوی)، هم برای استفاده‌کنندگان در محل کتابخانه و هم به شکل الکترونیکی (خدمات دستیابی پیوسته) ارائه می‌شود. مهم‌ترین این خدمات عبارتند از: ارائه اطلاعات مرجع و ارجاعی؛ خدمات کتابشناختی؛ اشتراک منابع؛ برنامه‌ریزی و روابط عمومی؛ تحویل روزانه منابع و خدمات ریزنگار برای استفاده در تالار مطالعه کتابخانه؛ فتوکپی و تکثیر مواد چاپی یا ریزنگار؛ دسترسی به شبکه پیوسته کتابخانه ملی موسوم به "اکسس آمیکوس" که بیش از ۲۱ میلیون رکورد کتابشناختی از منابع اطلاعاتی نگهداری شده در کتابخانه ملی، انتشارات فهرست شده در کتابشناسی ملی، و موجودی‌های گزارش شده به فهرستگان‌های ملی موجود در بیش از ۵۰۰ کتابخانه دیگر در سراسر کانادا و کتابخانه کنگره امریکا را دربردارد.
مجموعه
کتابخانه ملی کانادا دارای مجموعه‌های جالب توجهی به شرح زیر است :
- مجموعه الکترونیکی: این مجموعه دربرگیرنده کتاب‌ها و نشریات ادواری کاناداست که به‌صورت پیوسته منتشر می‌شوند و مشتمل بر ۳۰۰۰ عنوان منابع منتشر شده از سوی بخش انتشارات تجاری و انتشارات دولتی است.
- مجموعه جاکوب ام.لوی: شامل آثار قدیمی و کمیاب هبرائیکا و جودائیکا (مربوط به قوم یهود) بوده و دربرگیرنده ۳۰۰۰ جلد کتاب چاپی از قرن پانزدهم تا هفدهم است؛ مانند ۳۴ نسخه از نخستین کتاب‌های چاپی به‌زبان عبری و لاتین، بیش از ۱۲۰ نسخه از چاپ‌های مختلف کتاب مقدس مشتمل بر عهد عتیق و عهد جدید به‌زبان‌های مختلف، چاپ‌های متعددی از آثار متعلق به مورخ قرن اول، جوزفوس، و دایره‌المعارف‌های یهودی کهن، مجموعه ساموئل هایس (با ۲۰۰ جلد نسخه خطی اصلی به زبان عبری و سایر زبان‌های یهودی همراه با موجودی‌های ریزنگار از مجموعه‌های نسخ خطی متعلق به مؤسسات منتخب اروپایی) نیز در این مجموعه قرار دارد. همچنین فهرست نمایش اینکونابولا، هبرائیکا، و جودائیکا (اُتاوا، ۱۹۸۱) به‌صورت پیوسته موجود است. کتابخانه ملی کانادا این مجموعه نایاب و نادر را در ۱۹۷۷ از طریق اهدا دریافت کرده است. موجودی‌های تالار جاکوب لوی به‌وسیله ۱۲۵۰ جلد ادبیات مرجع و کتابشناختی زبان عبری و یهودی پشتیبانی می‌شود. برخی مجموعه‌های ریزنگار مهم شامل فیلم‌های تهیه شده از کتاب‌های کمیاب زبان عبری و ویدیش، نسخه‌های خطی، همچنین فهرست‌ها و کتابشناسی‌ها نیز مکمل مجموعه جاکوب لوی است.
- مجموعه ادبیات کودکان: این مجموعه برای افراد زیر ۱۶ سال کتاب‌های مناسبی را در اختیار دارد. کتاب‌های نوشته شده به‌زبان انگلیسی، فرانسوی، و سایر زبان‌هایی که در کانادا به آن زبان‌ها آثاری چاپ و منتشر می‌شود؛ کتاب‌هایی که در خارج از کانادا به‌وسیله کانادایی‌ها نوشته یا تصویرگری شده (موسوم به کانادیانا)؛ کتاب‌های منتشر شده در خارج از کشور درباره کانادا؛ و کتاب‌های موجود در این مجموعه از قرن نوزدهم تا زمان حاضر در این مجموعه جای دارد. مضاف براین، مجموعه‌ای از کتاب‌های برگزیده کودکان که نویسندگان آن کانادایی نیستند نیز در این مجموعه نگهداری می‌شود. همچنین ارائه خدمات مشورتی، مرجع و کتابشناختی، و پاسخگویی به پرسش‌های مطرح شده از طریق مراجعه شخصی، تماس تلفنی، نامه مکتوب، و پست الکترونیکی برعهده این بخش است. افزون بر این، بخش مزبور درخصوص موضوع‌های اختصاصی مرتبط با ادبیات کودکان کانادا، محصولات و خدمات الکترونیکی را نیز فراهم کرده و آنها را گسترش می‌بخشد.
- مجموعه نسخ خطی ادبی: بخش اعظم این مجموعه از نظر قدمت به دوران معاصر ادبیات کانادا برمی‌گردد. مجموعه مزبور از نظر آثار خطی شاعران انگلیسی، رمان‌نویسان، و نمایشنامه‌نویسان فرانسوی قوی و غنی است. از جمله نکات قابل توجه وجود مقالاتی از ناشران مستقل کانادایی است که از موج فعالیت ادبی که در اواخر دهه ۱۹۶۰ و اوایل دهه ۱۹۷۰ به نقطه اوج خود رسیده بود، پشتیبانی می‌کردند.یک راهنمای عمومی تحت‌عنوان راهنمای "نسخ خطی ادبی در کتابخانه ملی کانادا" و متمم آن نیز به‌عنوان ابزارهای جست‌وجو، در این بخش موجود است.
- مجموعه موسیقی: بخش موسیقی کتابخانه ملی کانادا دارای سه مجموعه موسیقی است که عبارتند از: آرشیوهای موسیقی، مجموعه چاپی، و مجموعه مواد دیداری ـ شنیداری ضبط شده.
- مجموعه کتابشناسی‌های ملی کشورهای خارجی: مجموعه کتابشناسی‌های ملی جاری از تمامی کشورهایی که در آن کتابشناسی ملی منتشر شده باشد، و نیز کتابشناسی‌های تجاری و تاریخی متعدد درخصوص بسیاری از کشورها در این بخش وجود دارد که به‌شکل‌های مشخص چاپی، ریزنگار، و گاهی الکترونیکی موجودند و مکمل آن دسترسی اینترنتی به فهرست‌های پیوسته بسیاری از کتابخانه‌های ملی در سراسر جهان است..
- مجموعه روزنامه‌ها: کتابخانه ملی کانادا به‌صورت چاپی، شماری از روزنامه‌های جاری و تمامی روزنامه‌های قومی کانادا را جمع‌آوری می‌کند. این بخش بیش از ۲۰۰۰۰۰ حلقه ریزفیلم از روزنامه‌های کانادا را در اختیار دارد که از طریق خدمات امانت بین کتابخانه‌ای مستقر در کتابخانه ملی قابل دسترسی است.
- مجموعه انتشارات رسمی دولت‌های فدرال، ایالتی، و سرزمینی کانادا: مجموعه انتشارات رسمی فدرال، ایالتی، و سرزمینی که از ۱۸۶۸ منتشر شده است در این قسمت قرار دارد و انتشارات قبل از ۱۸۶۷ در مجموعه کتاب‌های کمیاب نگهداری می‌شوند.
- مجموعه انتشارات رسمی خارجی و بین‌المللی: این مجموعه با این هدف ایجاد شده است که از انجام پژوهش‌هایی در عرصه مطالعات کانادایی و علوم اجتماعی و انسانی پشتیبانی نماید. این مجموعه شامل بیش از ۳۰۰۰۰۰۰ منبع اطلاعاتی از انتشارات کشورهای خارجی و سازمان‌های بین‌المللی است که به‌صورت چاپی، ریزنگار، شکل‌های خاص چند رسانه‌ای، و لوح فشرده است. کتابخانه ملی کانادا مجموعه‌ای از انتشارات تاریخی و معاصر بریتانیا، ایالات متحده، و فرانسه را در اختیار دارد. افزون بر این، انتشارات دیگر کشورهای خارجی را از طریق مبادله و اهدا تهیه می‌نماید. این‌گونه مدارک و اسناد عمدتآ دارای ماهیت قانون‌گذاری هستند.
- مجموعه کتب کمیاب: این مجموعه در ۱۹۷۵ تأسیس شد و به‌منزله یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های کمیاب کانادیانا در سطح جهان مطرح است. بر حجم منابع آن از طریق خرید و اهدا پیوسته افزوده می‌شود. مأموریت و تعهد مجموعه کتب کمیاب کتابخانه ملی کانادا این است که تمامی آثار کانادیانای چاپ شده قبل از ۱۸۶۸ و آثار نایاب چاپ شده بعد از ۱۸۶۸ را گردآوری نماید. به‌منظور تسهیل استفاده از این منابع، راهنماهای پژوهشی الکترونیکی در کنار مجموعه کتب کمیاب قرار گرفته‌اند.
- مجموعه مرجع: تأکید و تمرکز مجموعه مرجع کتابخانه بر روی مطالعات کانادایی، به‌ویژه علوم اجتماعی و انسانی، از جمله در مورد تاریخ کانادا و شجره‌نامه‌شناسی، دولت، حقوق و قوانین، علوم سیاسی و امورجاری، و علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی است. منابع آن به شکل چاپی، ریزنگار، و الکترونیکی است که هم به‌صورت منابع قابل دسترسی از طریق شبکه وب و هم از طریق لوح فشرده موجود هستند. آنچه که این منابع را تکمیل می‌کند، وجود نظام‌های پایگاه اطلاعاتی پیوسته است. آثار مرجع کانادایی به‌طور جامع جمع‌آوری می‌گردد، اما عناوین غیرکانادایی نیز به‌طور گزینشی گردآوری می‌شوند تا پشتیبانی‌کننده خدمات مرجع عمومی و همچنین پژوهش‌های تطبیقی و مفهومی باشند.
- مجموعه راهنماهای کانادا: مجموعه مزبور شامل راهنماهایی به شکل‌های کاغذی و ریزنگار عمدتآ از قرن‌های نوزدهم و بیستم است. قدیمی‌ترین راهنمایی که در کتابخانه ملی نگهداری می‌شود، عبارت از یک نسخه ریزنگار از یک جلد راهنمای شهری کبک متعلق به ۱۷۹۰ است.
چگونگی تأمین منابع
کتابخانه ملی کانادا آثار کانادیانای منتشر شده را به تمامی اشکال خاص خود تهیه و گردآوری می‌نماید. کتابخانه ملی، این‌گونه آثار و منابع را از طریق واسپاری قانونی، خرید، اهدا، مبادله، و ترتیبات دیگر تهیه می‌کند.
تصاویر کتابخانه
