کتابخانه سازمان بهداشت جهانی WHO Library – World Health Organization

سال تأسیس: ۱۹۴۸م.

وبگاه: http://www.who.int/library/en

موقعیّت: ژنو

این کتابخانه و شبکه اطلاع‌رسانی آن که به لینک موسوم است، در طبقه  همکف ساختمان سازمان بهداشت جهانی (هو) در ژنو واقع شده است. از نظر ساختار سازمانی، کتابخانه فوق در سازمان بهداشت جهانی در مجموعه‌ای زیر نظر بخش مدیریت و اشاعه اطلاعات بهداشتی فعالیت می‌کند و با واحدهای انتشارات، وب، اشاعه و بازاریابی، «خبرنامه هو» و «گزارش بهداشت جهانی» همکاری و مشارکت دارد.

 اهداف

اهداف این کتابخانه عبارتند از:

حمایت از فعالیت‌های سازمان بهداشت جهانی و آثار تولید شده توسط این سازمان

همکاری فنی برای کمک به بهبود ساختارهای اشاعه و انتقال اطلاعات بهداشتی در کشورهای در حال توسعه

دسترس‌پذیر سازی منابع وسیع اطلاعات بهداشتی و پزشکی برای عموم افراد با توجه به تأثیر بهداشت و سلامت در همه زمینه‌های زندگی

سازمان بهداشت جهانی، مانند سایر مؤسسه‌های سازمان ملل، مراجعان و کاربران گوناگون دارد. نیروی انسانی شاغل در این سازمان تا شش اداره منطقه‌ای و اداره مرکزی در ژنو، وزارتخانه‌های بهداشت و اداره‌های دولتی و سایر مؤسسه‌های بین‌المللی،متعلق به سازمان ملل و سازمان‌های غیردولتی از منابع اطلاعاتی و خدمات کتابخانه‌ای این سازمان بهره می‌گیرند.

تاریخچه

از زمان پیدایش سازمان بهداشت جهانی در ۱۹۴۸، کتابخانه این سازمان نیز شکل گرفت و در مدت چند دهه به‌نام اداره کتابخانه و خدمات منابع بهداشتی نامیده می‌شد. ولی از سال ۲۰۰۰ با تغییر مدیریت و تشکیلات کتابخانه و شروع کارِ گرو هارلم بروندلند، به‌عنوان مدیر کل جدید کتابخانه، نخستین تغییر از نام کتابخانه آغاز شد و نام آن به "کتابخانه و شبکه‌های اطلاع‌رسانی دانش" تغییر کرد. کلمه سرنام آن "لینک" به مفهوم پیوند با مردم، کتابخانه‌ها، و منابع دانش است. این کتابخانه با هدف یکپارچه‌سازی منابع چاپی و الکترونیکی و سهولت دستیابی به منابع گوناگون، مفهوم "مجموعه آمیخته یا پیوندی" را مطرح کرد. ایجاد این مجموعه یا کتابخانه، بخشی از برنامه راهبردی الکترونیکی سازمان بهداشت جهانی است که به‌منظور فراهم‌آوری مجموعه‌ای پویا اعم از سنتی و دیجیتالی صورت می‌گیرد.

به‌دنبال ایجاد این مجموعه، برنامه‌هایی برای تسهیل دستیابی به منابع اطلاعاتی جامع پزشکی و بهداشتی در سازمان انجام شده که مشتمل بر موارد زیر است :

• نظام اطلاع‌رسانی کتابخانه سازمان بهداشت جهانی (هولیس):

این پایگاه که از طریق اینترنت در دسترس است،  دارای مجموعه‌ای بالغ بر ۷۵۰۰۰رکورد کتابشناختی و بیش از 20000 پیوند از این رکوردها با متن کامل آنهاست که عبارتند از:

الف) همه انتشارات سازمان از ۱۹۴۸ تاکنون

ب) مقاله‌های موجود در نشریه‌های ادواری سازمان

ج) مقاله‌هایی درباره فعالیت‌های سازمان بهداشت جهانی در نشریه‌های ادواری دیگر

د) اسناد و مدارک فنی از ۱۹۸۶ به بعد و مدارک سازمان‌های دولتی

ه) مواد دیداری ـ شنیداری و رسانه‌های خبری

و) منابع تاریخی.

اصل مدارک نیز از طریق این پایگاه در دسترس است و به‌طور متوسط روزانه بیش از هزار مدرک، از منابع بخش‌های گوناگون این پایگاه بارگذاری می‌شود.

• پروژه گیفت:

به خاطر نیاز آشکار به اطلاعات روزآمد و با هدف دسترسی عادلانه و هماهنگ به اطلاعات و به‌کارگیری فناوری نو، مجموعه‌ای از پایگاه‌های اطلاعاتی و مجله‌های الکترونیکی برای همه اداره‌های منطقه‌ای، کشوری، مؤسسه‌های تخصصی، و نیز اداره مرکزی در چارچوب پروژه گیفت تهیه شد. هم‌اکنون پایگاه اطلاعاتی اوید، نمایه استنادی علوم (اس.سی. آی.)، دسترسی به هزار مجله الکترونیکی از طریق یک واسط و فهرست یکپارچه و منظم الفبایی در دسترس این مراکز است. همه اداره‌ها و مراکز منطقه‌ای برای دسترسی و استفاده از این مجموعه دارای رمز کاربر و رمز عبور هستند.

• برنامه دسترسی شبکه‌ای به نوآوری‌های پژوهشی در زمینه بهداشت:

این برنامه، نخستین مرحله از پروژه شبکه بهداشتی است که توسط دبیر کل سازمان ملل متحد در سپتامبر ۲۰۰۰ با هدف دستیابی به مجموعه جامعی از آخرین و بهترین اطلاعات در زمینه بهداشت عمومی برای ۱۱۰ کشور جهان بنیان نهاده شد. ۲۶ ناشر معتبر بین‌المللی، بیش از ۲۰۰۰ عنوان مجله در حوزه‌های زیست پزشکی و علوم بهداشتی را با پایین‌ترین هزینه ممکن به کشورهای در حال توسعه جهان عرضه می‌کنند. این برنامه هم اکنون برای مراکز درمانی، آموزشی، مؤسسه‌های پژوهشی، دولتی، و دانشگاهی ۱۱۰ کشور جهان در دسترس است.

• کتابخانه‌های صندوق آبی:

جدا از برنامه‌های کتابخانه دیجیتالی و منابع الکترونیکی در سازمان بهداشت جهانی، کتابخانه کوچکی مشتمل بر منابع چاپی مانند دستنامه‌های مراقبت‌های اولیه بهداشتی به‌صورت مجموعه‌ای در صندوقی آبی رنگ مختص حوزه جغرافیایی آفریقا طراحی شده است. هم اکنون بیش از هزار صندوق فلزی در مناطقی از آفریقا و نیز منطقه مدیترانه شرقی توزیع شده است.

• مشارکت در نشر و توزیع منابع علمی سازمان بهداشت جهانی:

یکی از خدمات سازمان بهداشت جهانی، مشارکت کتابداران سازمان در بررسی و مطالعه حدود چهارصد مجله حوزه بهداشت و انتخاب منابع و مقاله‌های مرتبط با بهداشت جهانی و نیز مقاله‌های نوشته شده توسط کارکنان شاغل در سازمان است. این منابع و مقاله‌ها پس از گزینش، نسخه‌برداری می‌شوند و به شکل مجموعه در کتابخانه قرار می‌گیرند تا در دسترس همه باشند. در حال حاضر،با توسعه شبکه داخلی سازمان بهداشت جهانی و ایجاد تسهیلاتی توسط ناشران برای دسترسی آسان‌تر و سریع‌تر به مقاله‌ها، امکان بارگذاری و یا اسکن مقاله برای اعضای کتابخانه و کارکنان سازمان نیز فراهم شده است. این برنامه یکی از انواع خدمات آگاهی‌رسانی جاری در کتابخانه سازمان است.

وضعیت کنونی مجموعه

رسالت اصلی کتابخانه سازمان بهداشت جهانی، جمع‌آوری، و حفظ مجموعه‌ای کامل و جامع از منابع مربوط به سازمان و موضوع بهداشت جهانی است. این مجموعه دارای بخش‌های متعددی است، مانند :

• مجموعه ثابت: مشتمل بر انتشارات سازمان بهداشت جهانی مانند نشریه‌های ادواری و اسناد و مدارک فنی و اداری به همه زبان‌ها و در شکل‌های گوناگون.
• متون بهداشت عمومی بین‌المللی: این متون شامل کتاب‌ها و نشریات ادواری است که از برنامه‌های جاری و اهداف بلند مدت سازمان بهداشت جهانی و کار هیئت اجرایی و مجمع بهداشت جهانی پشتیبانی می‌کند.
• مجله‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی: این بخش مجموعه‌ای است بین‌المللی و چند رشته‌ای شامل مجلات در زمینه‌های مختلف بهداشت عمومی و همچنین پایگاه‌های اطلاعاتی که دسترسی به محتوای این مجله‌ها را فراهم می‌کنند. در این مجموعه، تعداد بسیاری از مجله‌های پزشکی و بهداشتی کشورهای در حال توسعه موجود هستند.
• مجموعه تاریخی: این مجموعه شامل کتاب‌هایی درباره پیشینه بهداشت عمومی و نیز کتاب‌ها و مدارکی درباره پیشینه سازمان بهداشت جهانی و ساختار پیشین آن است. تدارک مجموعه‌ای تاریخی برای پژوهشگران و دانشجویان به‌منظور بررسی پیشینه شکل‌گیری و سیر حرکت سازمان بهداشت جهانی و نیز وضعیت بهداشت عمومی جهان بسیار ارزشمند است.
• گزارش‌های آماری دولتی: این گزارش‌ها مشتمل بر گزارش‌های چاپی سالانه و خبرنامه‌های آماری کشورهای عضو سازمان بهداشت جهانی است. برخی کشورها گزارش‌های آماری خود را به‌صورت پیوسته روی شبکه اینترنت قرار داده‌اند.
• مجموعه کتاب‌های نادر و کمیاب درباره بهداشت بین‌المللی و توافق‌نامه درباره بیماری‌های همه‌گیر: در این مجموعه، اطلاعاتی درباره بیماری‌هایی مانند طاعون، وبا، تب زرد، آبله مرغان، و مالاریا گردآوری شده است؛ قدیمی‌ترین کتاب درباره طاعون در این مجموعه در ۱۵۰۷ و کهن‌ترین رساله موجود درباره همه‌گیری‌شناسی در ۱۵۱۸انتشار یافته است. این مجموعه در حوزه‌های پزشکی گرمسیری، بیماری‌های مناطق گرمسیری، و بیماری‌های عفونی مانند سل و پیشینه نظام‌های بهداشت عمومی کشورهای مختلف جهان بسیار غنی است.
• وب سایت کتابخانه سازمان: وب سایت این کتابخانه یکی از پرمراجعه‌ترین صفحات وب سازمان بهداشت جهانی است که طبق آمار روزانه بیش از صدهزار بار به آن مراجعه می‌شود. این وب سایت به سه زبان انگلیسی، فرانسوی، و اسپانیولی در دسترس است و کاربران به‌وسیله پیوندهایی مانند:دستیابی به کتابخانه، مجموعه‌های کتابخانه، محصولات و خدمات کتابخانه، و تماس با کتابخانه می‌توانند به جست‌وجو در این مجموعه بپردازند.

کتابخانه سازمان بهداشت جهانی خبرنامه‌ای را باعنوان «ارتباط»، سه نوبت در سال چاپ می‌کند. اهداف عمده این خبرنامه عبارت است از: ۱) انتقال اطلاعات مربوط به فناوری‌های نوین و برنامه‌های تازه‌ای که کتابداران حوزه بهداشت در کشورهای در حال توسعه که از نظر جغرافیایی و حرفه‌ای کاملا دورافتاده‌اند را در انجام وظایفشان یاری می‌دهد؛ ۲) ایجاد ارتباط و پیوند میان کتابداران حوزه بهداشتی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه از طریق تشویق به ارائه مطلب از سوی خوانندگان به شکل مقاله‌های کوتاهی که حاصل تجربیات و دستاوردهای حرفه‌ای آنهاست.

تصاویر کتابخانه