کتابخانه واتیکان vatican library = Biblioteca Apostolica Vaticana

سال تاسیس: ۱۴۷۵م.

وبگاه:  https://www.vatlib.it

موقعیّت: واتیکان

شهر واتیکان یکی از کوچک‌ترین کشورهای مستقل جهان است که با وسعت ۴۴/۰ کیلومترمربع در قلب رم، پایتخت ایتالیا، واقع شده است. واتیکان، مقر اسقف‌های رم، کاملا مستقل از ایتالیا، و یکی از قدیمی‌ترین دولت‌های جهان است. کتابخانه و موزه‌های واتیکان برخی مجموعه‌های نفیس مهم فرهنگ غرب را در خود دارند. جمعیت واتیکان (طبق آمار سال ۲۰۰۵) ۹۲۱ نفر است. کلیسا از زبان لاتین استفاده می‌کند، اما زبان گفتاری آن زبان ایتالیایی است.

تاریخچه

شواهد نشان می‌دهد کتابخانه کلیسای کاتولیک موسوم به اسکرینیوم  یا "صندوق کتب و اسناد" در قرن چهارم وجود داشته و نه تنها به‌عنوان کتابخانه، بلکه به‌عنوان آرشیو نیز انجام وظیفه می‌کرده است. متأسفانه به دلایل نامعلوم این مجموعه در نیمه اول قرن سیزدهم نابود شد.

مطابق روایات، پاپ نیکولاس پنجم (حکومت. ۱۴۴۷-۱۴۵۵) بنیان‌گذار کتابخانه واتیکان است، لیکن در واقع سیکستوس چهارم (حکومت. ۱۴۷۱-۱۴۸۴) برای ساختمان‌ها، کارکنان، و موقوفات طی حکمی (۱۴۷۵) مقرری تعیین کرد. او بارتولومئو پلاتینا را به‌عنوان نخستین کتابدار منصوب کرد. سیکستوس پنجم (حکومت. ۱۵۸۵-۱۵۹۰) بین سال‌های ۱۵۸۷ تا ۱۵۸۹، در محدوده واتیکان، ساختمان مخصوصی برای کتابخانه ساخت.

مجموعه کتابخانه واتیکان طی قرن‌ها از لحاظ اندازه و تنوع مجموعه پیوسته رشد کرده است. تحت نظارت لویی سیزدهم (حکومت. ۱۸۷۸-۱۹۰۳) و به رهبری فرانتس ارل، که از ۱۸۹۵ تا ۱۹۱۳ در مقام کلانتر خدمت کرد، کتابخانه سه طرح عمده را آغاز نمود:

ایجاد بخش حفاظت که یکی از نخستین بخش‌های حفاظت در اروپا بوده است

 گشایش تالار مرجع با 50000 مجلد در قفسه‌های باز

انتشار «استودی ای. تستی» که به مجموعه عکس کتاب‌های قدیمی مشهور بود.

پیشرفت‌های دیگری زیر نظر پیوس یازدهم (حکومت. ۱۹۲۲-۱۹۳۹) و ژان پل (حکومت. ۱۹۷۸-۲۰۰۵) انجام شد. در ۱۹۸۴، خدمات فنی به ساختمان جدید، مجاور ساختمان اصلی انتقال یافت و مجموعه نسخه‌های خطی به زیرزمین محلی انتقال یافت که از لحاظ آب و هوا تحت کنترل بود.

مجموعه

منابع کتابخانه واتیکان به سه بخش تقسیم شده است: مواد چاپی، دستنویس‌ها، و مواد هنری. بخش چاپی شامل تقریباً 1600000 عنوان کتاب مرجع است و کتابخانه‌های خصوصی متعلق به خانواده‌ها و علمای برجسته را نیز دربرمی‌گیرد که شامل ۸۳۰۰ جلد کتاب‌های قدیمی مربوط به سال ۱۵۰۰ق.م.؛ بخش نسخ خطی شامل 75000 نسخه کتاب پوستی از قرن دوم تا کنون؛ به‌علاوه 65000 فقره سند آرشیوی در ۲۳ دسته است. بخش هنر دارای بیش از 100000 نسخه چاپی، کنده کاری، نقشه، و نقاشی؛ 330000 عدد سکه و مدال یونانی، رومی، و کاتولیکی؛ و مجموعه‌ای کوچک و با ارزش از اشیاء مقدس و دیرینه در موزه کتابخانه است.

فهرست‌ها

کتابخانه بر مشکل تهیه و انتشار فهرست موجودی نسخ خطی از شروع قرن بیستم فائق آمده است. هیئت علمی کتابخانه با کمک همکاران خارجی مجموعه‌ای از فهرست‌های جامع بیش از یک سوم کل مجموعه را تهیه کرده‌اند. برای بقیه مجموعه، فهرست‌های دستنویس قدیمی و فهرست‌های جدید تایپ شده در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌گیرد. در مورد کتاب‌های چاپی، برگه‌دانی با حدود 2000000 سرشناسه در اتاق مرجع موجود است. کار تهیه این فهرست با کمک مؤسسه کارنگی و کتابخانه کنگره بین سال‌های ۱۹۲۷ و ۱۹۳۹ شروع شد.

خودکارسازی

در ۱۹۸۵ نظام خودکارسازی برای استفاده داخلی کارکنان کتابخانه تهیه شد. این نظام، دستیابی‌ها و مدیریت پیایندها و فهرست‌های مجموعه‌های مختلف را اداره می‌کند. پایگاه داده‌ها از چندین محل خارجی قابل دستیابی است و بیش از یک سوم کارت‌های فهرستنویسی به فرم ماشین‌خوان تبدیل شده است.

دانشکده

دانشکده کتابداری واتیکان در ۱۹۳۴ توسط پیوس یازدهم تأسیس شد و در کتابخانه جای دارد. این مدرسه یک بخش دانشجویی بین‌المللی دارد.

 تصاویر کتابخانه