کتابخانه ملی سوریه(کتابخانه ملی اسد) AL-Assad National Library= مکتبه الاسد الوطنیه

تاسیس: ۱۹۸۴م.

وبگاه: http://www.alassad-library.gov.sy

موقعیّت: دمشق

سوریه کشوری جمهوری واقع در جنوب غربی آسیاست که از شمال به ترکیه، از شرق به عراق، از جنوب به اردن، و از غرب به اسرائیل و لبنان و دریای مدیترانه محدود می‌شود. جمعیت آن (طبق آمار سال ۲۰۰۹ ) ۲۱,۹۰۶,۰۰۰ نفر و مساحت آن ۱۸۵,۱۸۰ کیلومتر مربع است. زبان رسمی این کشور عربی است.

کتابخانه ملی اسد، کتابخانه ملی سوریه محسوب می‌شود. این کتابخانه در ۱۹۸۴ تأسیس شد و به‌عنوان کتابخانه رسمی از طریق قانون واسپاری پنج نسخه از همه مواد منتشر شده در سوریه و یا آنچه را که به‌وسیله سوری‌ها در سایر کشورها منتشر می‌شود، دریافت می‌کند. تا ،۱۹۹۰ مقررات قانون واسپاری جدید در مورد کلیه مواد کتابی و غیرکتابی اعمال شده بود. مجموعه کتابخانه در سال ۲۰۰۳ شامل ۲۶۲,۰۰۰ جلد کتاب بوده است.

ساختمان کتابخانه

هنگامی که حافظ اسد رئیس جمهور فقید سوریه دستور ساخت کتابخانه را صادر کرد، برخی کشورها برای کسب امتیاز طراحی و ساخت آن با یکدیگر به رقابت پرداختند که در نهایت مهندس بولون امتیاز طراحی این کتابخانه را از آن خود کرد اما بنای کتابخانه از سوی بنیاد مسکن نظامی سوریه انجام گرفت.

ساختمان جدید کتابخانه در نه طبقه، با ۲۲,۰۰۰ مترمربع وسعت، گنجایش ۲,۰۰۰,۰۰۰ جلد کتاب را دارد. کتابخانه دارای هشت اتاق مرجع اصلی با ۵۰۰ صندلی برای خوانندگان، یک اتاق مطالعه برای نابینایان، یک تالار، و محلی برای برگزاری سمینار، و دو اتاق پذیرایی است. علاوه بر این کتابخانه ملی سوریه دارای هزار متر مربع فضای سبز می‌باشد.

مجموعه کتابخانه

مجموعه کتابخانه، هر آنچه را که در سوریه منتشر می‌شود، از جمله کتاب‌ها، پیایندها، نت‌های موسیقی، فیلم‌های فرهنگی و تجاری، و اسلاید آثار هنرمندان تجسمی سوری را دربرمی‌گیرد. مجموعه غیرکتابی روی هم به ۱۲,۵۰۰ فقره بالغ می‌شود. کتابخانه همچنین دارای مجموعه‌ای با ۱۹,۰۰۰ نسخه خطی عربی، پایان‌نامه‌های دکترا و آثار برگزیده از سایر کشورهاست که از طریق خرید، واسپاری، مبادله، و یا اهدا فراهم شده‌است.

کتاب‌های موجود در کتابخانه در یک تقسیم بندی کلی به دو بخش کتاب‌های چاپی و خطی تقسیم شده و از مجموع ۶۲۰ هزار کتاب موجود در آن  ۶۰۰ هزار عنوان کتاب چاپی ۲۰هزار عنوان نیز کتاب خطی است.

تامین کتاب

کتاب‌های موجود در این کتابخانه به چند شکل مختلف تهیه و تامین می‌شود که اولین و مهم‌ترین آن خرید از موسسه‌های انتشاراتی شرکت‌کننده در نمایشگاه بین‌المللی کتاب دمشق است که هر سال در این کشور برگزار می‌شود.

دریافت کتاب به صورت هدیه از افرادی که مایل به اهدای کتاب هستند و همچنین خرید کتاب‌های خاص از دارندگان آنها نیز دو روش دیگر تامین کتاب برای کتابخانه ملی سوریه است.

علاوه بر این کتابخانه مزبور بر اساس قراردادهای همکاری که با سایر کتابخانه‌ها دارد اقدام به مبادله کتاب با کتابخانه‌های ملی سایر کشورها می کند و این نیز یکی از شیوه‌های تامین کتاب برای کتابخانه ملی سوریه است.

در این ارتباط مسوولان کتابخانه مزبور فهرست کتب موجود در این کتابخانه را برای کتابخانه‌های ملی دیگر کشورها ارسال کرده و متقابلا فهرست کتب آنان را نیز دریافت می‌کنند تا از این طریق نیازهای کتابخانه را با دریافت کتاب‌هایی که وجود ندارد ، برطرف کنند و متقابلا نیز کتاب‌های مورد نیاز کتابخانه‌های ملی طرف همکار را تامین می‌کنند.

در کتابخانه ملی اسد از هر مولف پنج نسخه کتاب وجود دارد که دو نسخه در بخش امانات و یک نسخه در آرشیو ملی نگهداری می‌شود و دو نسخه دیگر نیز برای تبادل با کتابخانه‌های خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جمعیت جهانی کتابخانه نیز هر سال فهرست جدیدترین کتاب منتشره را ارسال می کند و کتابخانه ملی سوریه نیز از آن برای تهیه و تامین کتاب‌های مورد نیاز خود استفاده می‌کند.

تازه های کتاب

در طبقه اول این کتابخانه، یک قسمت به عرضه کتاب‌های جدید اختصاص دارد که هر هفته، کتاب‌های جدید منتشره در زمینه‌های مختلف در آن قرار داده شده و در معرض دید قرار می‌گیرد، سپس کتاب‌ها به قفسه‌ها ی مخزن منتقل شده و کتاب‌های جدید جای آن را می‌گیرد.

نسخ خطی

کتب خطی این کتابخانه نیز با ‪ ۲۰هزار نسخه کتاب از بخش‌های مهم کتابخانه ملی اسد است که در این بخش یک نسخه از کتاب‌های مزبور کپی گرفته شده در معرض دید عموم قرار دارد و نسخه‌های اصلی در مکان‌های خاص و مطابق با استاندارد جهانی نگهداری می‌شود

برای ارایه کتابهای خطی در این کتابخانه از آنها یک تصویر و کپی تهیه شده و در اختیار درخواست‌کنندگان به صورت میکروفیلم در اتاق‌های ویژه قرار می گیرد و نسخه اصلی به هیچ وجه در معرض دید قرار ندارد .

قدیمی‌ترین کتب خطی در این کتابخانه متعلق به سال‌های۲۱۰ و ۲۶۶ هجری قمری است که جزو کتب نادر می‌باشد.

نسخه‌های خطی در قفسه‌ها به گونه‌ای قرار داده می‌شوند که امکان ورود هوا به داخل صفحات وجود نداشته باشد و درجه حرارت ۱۷ تا ۲۰ و رطوبت ۴۵ تا ۵۰ نگهداری می‌شود.همچنین از ورود گرد و غبار یا دود به محل نگهداری نسخه‌های خطی جلوگیری می شود.

کاغذهای نسخه‌های خطی در اثر گذشت زمان از بین رفته و شکسته می‌شوند از همین رو در طول سال، نسخه‌های خطی به طور دوره‌ای و مرتب، ترمیم می‌شوند و قبل از ترمیم، کاملا مورد بررسی قرار گرفته تا نوع کاغذ و جوهر آن و تاثیر استفاده از آب یا مواد ترمیم‌کننده ، مشخص شود به گونه‌ای که در اثر ترمیم، رنگ آن حفظ شود به همین منظور از رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شود.

امکان تماس تلفنی با کتابخانه و کسب اطلاعات در مورد کتاب مورد نظر وجود دارد و این اقدام از طریق تماس با سایت اینترنتی انجام می‌گیرد و پاسخ ها از طریق ایمیل نیز قابل ارسال است.

سایر بخش ها

کتابخانه ملی سوریه علاوه بر اختصاص یک طبقه از ساختمان خود به انبار نگهداری کتاب‌ها ، دارای سالن سمعی بصری، سالن تبادل با سازمان ملل، سالن نگهداری از بخشنامه‌های ملی و یک سالن برای افراد نابینا و یا کم بینا است که در آن خدمات لازم به این افراد ارایه می‌شود و برای افراد کم بینا امکان بزرگ کردن خط کتاب‌ها با استفاده از تجهیزات خاص در این کتابخانه وجود دارد.

کتابخانه اسد همچنین دارای سالن‌های مطالعه نشریات قدیم و جدید، هنر، معماری، زبان، ادبیات، دین، علوم اجتماعی، تاریخ، جغرافیا، ترجمه، علوم نظری و تطبیقی، دانشجویان، اینترنت، سازمان ملل متحد، قوانین منتشره در روزنامه‌های رسمی، نشریات حزب بعث، سخنرانی‌های رییس جمهور است مدیریت‌های موجود در کتابخانه ملی سوریه نیز شامل امانت، تامین کتاب ، فهرست‌گذاری ، دسته بندی، اسناد، کتب خطی، چاپخانه، ترمیم کتب خطی ،اداری – حقوقی، فنی، حسابداری – مالی، دفتر مدیر کل است.

همچنین سالانه دهها سخنرانی، همایش، شب شعر، جشنواره موسیقی، نمایشگاه هنری، یادبود، نمایش فیلم مستند و هفته‌های فرهنگی دیگر کشورهای جهان از جمله کشورهای عربی در کتابخانه برگزار می‌شود.

تبادل کتاب کتابخانه ملی اسد با جمهوری اسلامی ایران نیز از طریق سفارت و رایزیی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران یا اتباع ایرانی عازم به سوریه انجام می‌گیرد.

در این ارتباط جمهوری اسلامی ایران با ارسال دوره‌ای کتاب‌های جدید منتشره به خصوص کتب مرجع همکاری خوبی با کتابخانه ملی سوریه دارد و علاوه بر این در فهرست برداری نسخ خطی فارسی این کتابخانه نیز که نیازمند فردی فارسی زبان است با مسوولان آن همکاری می‌کند.

علاوه بر این دو طرف با تبادل میکروفیلم‌های موجود بین کتابخانه‌های ملی سوریه و ایران و همچنین کتابخانه آیت الله مرعشی همکاری گسترده برای تکمیل نسخ خطی موجود در کتابخانه‌های یکدیگر دارند.

امکان استفاده از این کتابخانه برای عموم حتی خارجی‌ها وجود دارد و افراد می‌توانند پس از دریافت کارت ورود به کتابخانه از کتاب‌های آن به شکل رایگان استفاده کنند.

جست و جو در بین کتاب‌های کتابخانه نیز از طریق موضوعی، نام کتاب یا مولف آن ، تاریخ چاپ و یا انتشارات انجام می‌شود و بر اساس آمارهای موجود هر روز بیش از یک هزار و یکصد نفر به این کتابخانه مراجعه می‌کنند.

کتابخانه ملی اسد با ۴۰۰نفر پرسنل در دو نوبت کاری صبح و عصر به مدت ۱۲ ساعت از ۸ صبح تا ۸ شب فعالیت می‌کند.

کتابخانه در طول سال برای کسانی که در حوزه کتابخانه‌ها، آرشیوها، و نگهداری اسناد کار می‌کنند، دوره‌های آموزشی برگزار می‌کند. این کتابخانه، بر نمایشگاه سالانه عربی نظارت دارد که در آن بسیاری از ناشران سوری و عرب شرکت می‌کنند. کتابخانه ملی عهده‌دار انتشار سالانه کتابشناسی ملی سوریه (از ۱۹۸۴ به بعد)، کتابشناسی ملی انتشارات سوریه قبل از ۱۹۴۸ (به‌صورت نامنظم)، نمایه تحلیلی پیایندهای سوری (از ۱۹۸۵ به‌صورت فصلنامه)، و رساله‌های کارشناسی ارشد و دکترای دانشجویان سوری در دانشگاه‌های داخل و خارج سوریه است. کتابخانه از ۱۹۹۰، پایگاه اطلاعاتی متن کامل قوانین مصوب سوریه (از ۱۹۱۸ به‌بعد) و تعدادی پایگاه اطلاعاتی دیگر را ایجاد کرده‌است.

تصاویر کتابخانه