کتابخانه ملی چین The National Library of China

سال تاسیس: ۱۹۰۹ م.

وبگاه: http://www.nlc.gov.cn/old/old/english.htm

موقعیّت: پکن

این کتابخانه در بخش غربی شهر پکن، پایتخت چین، قرار دارد. شعبه‌ای از آن هم در همان شهر در خیابان ونجین، مجاور دریاچه بیهائی، واقع شده است.

تاریخچه

 سَلَف کتابخانه ملی چین کتابخانه سلطنتی پکن بود که در ۱۹۰۹ تأسیس و در ۱۹۱۲ بر روی عموم گشوده شد. این کتابخانه در ۱۹۱۶ حق واسپاری قانونی انتشارات چین را به‌دست‌آورد و در ۱۹۲۸ کتابخانه ملی بی‌پینگ نام گرفت. اما پس از تأسیس جمهوری خلق چین،به کتابخانه پکن تغییر نام داد. این کتابخانه از  1987در مکاتبات بین‌المللی با نام "کتابخانه ملی چین" عنوان می‌شد تا اینکه در دسامبر ۱۹۹۸، هیئت دولت به این نام رسمیت بخشید.

اهداف و وظایف

کتابخانه ملی چین علاوه بر اینکه یک کتابخانه تحقیقاتی جامع و گنجینه ملی انتشارات داخلی محسوب می‌شود، مرکز تحقیقات و توسعه کتابخانه‌ها و شبکه‌های اطلاع‌رسانی کتابخانه‌ها نیز به‌شمار می‌رود. تهیه کتابشناسی ملی، نظام رده‌بندی چینی، اجرای توافقات رسمی فرهنگی و همکاری با سایر کتابخانه‌ها در داخل کشور و در سطح بین‌المللی از وظایف این کتابخانه است. کتابخانه مرکز ملی شماره استاندارد ملی پیایندها (آی.اس.اس.ان.) نیز محسوب می‌شود. حفظ و نگهداری مواد کتابخانه از اهداف این کتابخانه است. از این رو، کتاب‌های مهم و نادر به‌منظور حفظ و نگهداری مطلوب به ریزنگار تبدیل می‌شوند.

کتابخانه ملی چین مجوز تأسیس کتابخانه دیجیتالی چین را دریافت کرده و تاکنون گام‌های قابل توجهی در جهت نیل به این هدف برداشته است.

ساختمان

مساحت کل زیربنای کتابخانه با احتساب شعبه آن 170000 مترمربع است و از این لحاظ مقام اول آسیا و مقام چهارم جهان را به خود اختصاص داده است. در نظر است مساحت زیربنای آن به 240000 مترمربع افزایش و به مقام سوم جهان دست یابد. بنای کتابخانه جمعآ از ۲۲ طبقه و چند ساختمان مرتبط تشکیل می‌شود. مخازن کتاب ۱۰ طبقه را به خود اختصاص داده است و ۳۸ تالار مطالعه نیز در ۵ طبقه استقرار یافته‌اند. علاوه بر آنها دو تالار نمایشگاه و دو حیاط نیز در زمین ۱۴ هکتاری کتابخانه (شامل ۴ هکتار مساحت زمین شعبه آن) دارد. بخش‌های مختلف آن عبارتند از:

• بخش منابع الکترونیکی: دو تالار منابع الکترونیکی در کتابخانه وجود دارد و هر کدام به ترتیب ۲۰ و ۶۳ رایانه دارند. بسیاری از لوح‌های فشرده و سایت‌های اینترنتی در این تالارها قابل دسترسی هستند. استفاده از رایانه‌ها با پرداخت هزینه‌های تعیین شده، مخصوص اعضا بوده و اعضای جدید پس از طی دوره‌های آموزش رایانه مجاز به بهره‌برداری هستند. امکان دسترسی پیوسته به فهرست همگانی (اپک)نیز میسر است.
• بخش خدمات تهیه اسناد: وظیفه این مرکز، ارائه خدمات اطلاع‌رسانی به طرح‌های تحقیقاتی بزرگ ملی، واحدهای تولیدی، و عموم مردم در قالب تهیه، بازیابی، و اشاعه اطلاعات مورد نیاز آنها، در قبال دریافت هزینه‌های مربوط است. امانت بین کتابخانه‌های داخل و خارج از کشور، از دیگر وظایف این مرکز محسوب می‌شود.
• بخش ترجمه: این بخش وظیفه ترجمه منابع کتابخانه‌ای به زبان‌های گوناگون را برعهده دارد. مترجمان پاره‌وقت این مرکز بنابر سفارش مراجعان، به ترجمه از زبان‌ها یا به زبان‌های مختلف از جمله انگلیسی، روسی، ژاپنی، آلمانی، فرانسوی، کره‌ای، اسپانیولی، ایتالیایی، هندی، و جز آن می‌پردازند.

مجموعه

مجموعه کتابخانه ملی چین در سال ۲۰۰۴ به 22400000 ماده کتابخانه‌ای رسید که از این لحاظ مقام پنجم را در سطح بین‌المللی دارد. از جمله منابع این کتابخانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 1100000 ریزنگار، 21000 نشریه ادواری جاری و 291696 جلد کتاب کمیاب از کتابخانه‌های سلطنتی، 2970000 جلد کتاب به زبان‌های خارجی، 1631206 فقره منابع غیرکتابی، 35000 قطعه استخوان دستنویس شده لاک‌پشت و سایر حیوانات، و ۵۷۲۵ عنوان کتاب الکترونیکی.

این کتابخانه بزرگ‌ترین مجموعه از انتشارات چین را در اختیار دارد و با ۶۹۲ کتابخانه و مؤسسه در ۱۱۷ کشور و منطقه دنیا، به مبادله کتاب می‌پردازد. همه ساله 600000 تا 700000 ماده کتابخانه‌ای به مجموعه این کتابخانه افزوده می‌شود.

این کتابخانه علاوه بر برخورداری از قانون واسپاری انتشارات داخلی، از ۱۹۲۰، بر گردآوری انتشارات خارجی، انتشارات سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌های خارجی، انواع ریزنگار و مواد دیداری – شنیداری، لوح فشرده، و انتشارات الکترونیکی نیز تأکید دارد. همچنین مجموعه‌های بزرگی از انتشارات در زمینه‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی؛ سالنامه‌های چینی؛ و مجموعه‌های خاص انتشارات هنگ‌کنگ، تایوان، و ماکائو را گردآوری کرده است. علاوه بر آن، کتابخانه ملی چین مرکز واسپاری رساله‌های دکترای چینی و انتشارات سازمان ملل متحد نیز محسوب می‌شود.

طرح رده‌بندی چینی، از بیش از 25000 سرعنوان اصلی و ۲۲ رده فرعی تشکیل شده است. نشانه آن شامل یک یا دو حرف رومی بزرگ، و نشانه تقسیمات فرعی آن به‌صورت اعداد دهدهی است. در جدول‌های کمکی عام از حروف رومی کوچک، و در جدول‌های کمکی خاص از خط اتصال و عدد  "0"استفاده شده است. موضوع‌های ترکیبی با دو نقطه مشخص می‌شوند (همانند رده‌بندی دهدهی جهانی). به‌طور مثال  029:TB11نشانه ریاضیات برای مهندسان است. نمایه این رده‌بندی از روش‌های سنتی چینی تبعیت می‌کند. نمادهای عناوین موضوع‌ها به ترتیب شماره خطوط مرتب می‌شوند.

مجموعه کتابخانه با استفاده از نظام مدیریت کتابخانه‌ای طراحی شده در چین، موسوم به "ونجین"، کاملا خودکار است.

این کتابخانه در تمامی روزهای سال به روی مراجعان باز بوده و روزانه ۷۰۰۰ تا ۸۰۰۰ نفر به کتابخانه مراجعه کرده و 10000 فقره ماده کتابخانه‌ای را مورداستفاده قرار می‌دهند. همچنین خدمات پیوسته آن ۲۴ ساعته از طریق شبکه‌های چندرسانه‌ای گوناگون و نیز اینترنت قابل دسترسی است.

در ۱۹۹۹، قریب به 15000 کارمند در این کتابخانه اشتغال داشته‌اند، که نزدیک به ۱۰ درصد آنها دارای تخصص کتابداری بوده‌اند.

انتشارات

کتابخانه ملی چین مرکز ملی پیشینه کتابشناختی است و وظیفه انتشار «کتابشناسی ملی چین»، فهرستگان‌های ملی، و فهرست مجموعه‌های موجود در این کتابخانه را برعهده دارد.

این کتابخانه از ۱۹۲۷ و به‌ویژه از ۱۹۵۷«فهرستگان ملی چین» را گردآوری کرده است. در ۱۹۹۷ "مرکز فهرستنویسی کتابخانه پیوسته"، به‌منظور سازماندهی فهرستنویسی رایانه‌ای در سطح کشور، مدیریت شبکه فهرستگان، و گسترش اشتراک منابع کتابشناختی تأسیس شد. انتشار فهرستبرگه کتاب‌های چینی با فرمت مارک نیز از وظایف این مرکز به‌شمار می‌رود. تا پایان ۱۹۹۷ حدود ۷۳ نفر در این مرکز اشتغال داشته‌اند.

کتابخانه ملی چین همچنین موظف به تهیه بیش از ۳۰ عنوان کتابشناسی است؛ از جمله «کتابشناسی ملی چین»، «کتابشناسی عمومی کتاب‌های منتشر شده بین سال‌های ۱۹۱۱-۱۹۴۹ » و «کتابشناسی کتاب‌های قدیمی و کمیاب» .

این کتابخانه با همکاری سایر کتابخانه‌های چین پایگاه اطلاعاتی کتابشناسی ملی گذشته‌نگر چین (۱۹۴۹-) ۱۹۸۷را ایجاد کرده‌است که در کنار پایگاه اطلاعاتی کتابشناسی ملی چین (۱۹۸۸-     ) که توسط کتابخانه ملی چین راه‌اندازی شده‌است، بزرگ‌ترین و جامع‌ترین پایگاه اطلاعاتی کتابشناسی ملی انتشارات چین را تشکیل می‌دهد.

کتابخانه ملی چین ریاست هیئت تحریریه رده‌بندی کتابخانه چینی را برعهده دارد که زیر نظر وزارت فرهنگ چین تشکیل می‌شود. تحقیق، تألیف، بازبینی، و اصلاح طرح رده‌بندی چینی و موضوعات وابسته، از وظایف این هیئت به‌شمار می‌رود.

تصاویر کتابخانه