کتابخانه ملی ترکمنستان National Library Of Turkmenistan
سال تاسیس: ۱۸۹۵ م.
وبگاه: http://www.turkmenistan.it
موقعیّت: عشق آباد
این کتابخانه در مرکز شهر عشق‌آباد، پایتخت جمهوری ترکمنستان، قرار دارد. ساختمان کنونی کتابخانه در ۳ طبقه و به مساحت 18240 مترمربع احداث شده است و دارای ۱۶ تالار مطالعه، به گنجایش همزمان ۷۰۰ نفر است.
تاریخچه
در ۱۸۹۲ کوراپاتکین، استاندار استان ماورای خزر روسیه، بنا به نیاز جامعه، از برخی مؤسسات و سازمان‌های روسیه برای افتتاح کتابخانه‌ای در عشق‌آباد، مرکز استان، تقاضای اهدای کتاب کرد. وی در همین سال محلی را به کتابخانه اختصاص داد و شخصی را به‌منظور بررسی کتاب‌های دریافتی، ثبت، و تهیه فهرست به سرپرستی آن گمارد.
این کتابخانه در ۱۸۹۵ به‌عنوان نخستین کتابخانه استان ماورای خزر با ۳۰۰۰ جلد کتاب افتتاح شد. کتابخانه دارای دو بخش امانت و تالار مطالعه بود و در ازای امانت هر کتاب مبلغی اخذ می‌گردید. ساختمان کتابخانه استیجاری بود، ولی در اواخر ۱۹۰۴ ساختمان جدید دو طبقه‌ای واقع در بوستان پوشکین جایگزین آن شد. یکی از اصلی‌ترین منابع مالی کتابخانه، اعانات بود و مبلغ ناچیزی از بودجه استان به آن اختصاص می‌یافت. برای نظارت بر فعالیت‌های روزانه کتابخانه کمیته ویژه‌ای تشکیل شده بود که تا ۱۹۱۷ فعال بود. این کمیته هیچ اهتمامی در توسعه و استحکام بنیان‌های مادی آن نداشت.
در پی پیروزی انقلاب روسیه در ۱۹۱۹، نام استان ماورای خزر به "استان ترکمنستان" و در پی آن نام کتابخانه به "کتابخانه عمومی استان ترکمنستان" تغییر یافت.
در ۱۹۲۱، کتابخانه از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شد، مانند تالار مطالعه، بخش‌های تدوین و بررسی و حفاظت کتاب، و بخش ادبیات محلی که بعدها به بخش ادبیات شرق تغییر نام یافت. ایجاد بخش ادبیات ملی، پایه و اساس شکل‌گیری مخازن کتاب‌های ترکمنی و ارائه خدمات به خوانندگان بومی بود.
شورای مرکزی کتابخانه‌ها در ۱۹۲۳، با هدف بررسی مسائل مهم کتابداری، تعمیم تجربیات کتابخانه‌ها، و ایجاد هماهنگی بین کتابخانه‌های سطح شهر تشکیل و فعالیت‌های آموزشی کتابخانه نیز در همین سال آغاز شد.
در ۱۹۲۴، در پی تأسیس جمهوری سوسیالیستی ترکمنستان، کتابخانه نیز به "کتابخانه مرکزی دولتی جمهوری شوروی سوسیالیستی ترکمنستان" تغییر نام داده و متعاقباً با افزایش تعداد کارکنان، حوزه فعالیت آن نیز گسترش یافت. از ۱۹۲۶ کتابخانه دریافت رایگان یک نسخه از کلیه کتاب‌های منتشر شده در اتحاد شوروی را آغاز کرد. در ۱۹۳۳ کتابخانه به فرمان هیئت رئیسه کمیته مرکزی اجرایی ترکمنستان شوروی، به "کتابخانه کارل مارکس" تغییر نام یافت.
این کتابخانه در زمین لرزه ۱۹۴۸ خسارات فراوانی دید. ساختمان کتابخانه، مخزن و تمامی تجهیزات زیر آوار ماند. اما یک‌سال بعد با آماده شدن ساختمان موقت، فعالیت‌های خود را از سر گرفت و رشد قابل توجهی در زمینه توسعه منابع به خود دید. در ۱۹۹۲، به حکم رئیس‌جمهور ترکمنستان به کتابخانه ملی تبدیل شد و در ۱۹۹۷ به "کتابخانه ملی صفرمراد ترکمنباشی" تغییر نام یافت.
مجموعه
مهم‌ترین بخش کتابخانه، بخش نسخ خطی و کتاب‌های نایاب و ارزشمند است که به تنهایی بیش از 200000 نسخه کتاب دارد و بیشتر شامل کتاب‌هایی است که در فاصله زمانی ۱۷۰۰-۱۸۲۵ به چاپ رسیده‌اند. قدیمی‌ترین اثر چاپی کتابخانه به زبان فرانسوی و درباره کاردینال ریشیلیو، صدراعظم معروف فرانسه است که در ۱۶۵۰ به چاپ رسیده است. قدیمی‌ترین کتاب فارسی موجود در کتابخانه نسخه‌ای از تاریخ طبری به سال ۸۲۷ ق. است.
مخازن این کتابخانه شامل مخازن اصلی، فرعی، و مبادلات است. مخازن اصلی عبارتند از: مخزن کتاب‌های روسی، مخزن کتاب‌هایی به زبان‌های مختلف ترکی، مخزن نسخ خطی و کتاب‌های نایاب و ارزشمند، مخزن کتاب‌ها و نشریات خارجی به ۲۸ زبان، مخزن پیایندها، مخزن نت‌های موسیقی، مخزن مواد دیداری و شنیداری، و مخزن کتاب‌ها و منابع فنی. در مخازن فرعی موادی نگهداری می‌شوند که تقاضا برای آنها زیاد است، مانند کتاب‌های مرجع، منابع آماری، و منتخب اسناد دولتی. مخزن مبادلات از ۱۹۶۶ به این کتابخانه افزوده شد تا مبادله کتاب با سایر کتابخانه‌ها تسهیل شود.
از میان مجموعه کتاب‌های موجود در این کتابخانه، ۸۵ درصد به زبان روسی، ۱۱ درصد به زبان ترکمنی، و ۴ درصد به زبان‌های خارجی است.
بر اساس آمار سال ۲۰۰۳ این کتابخانه مجموعه‌ای نزدیک به ۵/۵ میلیون ماده کتابخانه‌ای چاپی داشته و سالانه بیش از 10000 فقره به آن افزوده می‌شود. فهرست‌های کتابخانه به ترتیب الفبایی و شماره بازیابی مرمت شده‌اند.
در این کتابخانه سالانه به بیش از 21000 مراجعه‌کننده خدمات ارائه شده و بیش از 2000000 فقره مواد کتابخانه‌ای مورداستفاده قرار می‌گیرد. ظرفیت ارائه خدمات در این کتابخانه بیش از 240000 نفر در سال است.
کتابخانه ملی ترکمنستان با ۱۷ مؤسسه بین‌المللی از ۱۰ کشور جهان ارتباط داشته و بیش از ۳۰ کتابشناسی در موضوعات مختلف از جمله کتابشناسی ملی ترکمنستان را منتشر می‌کند. در حال حاضر ۳۴۱ کارمند در این کتابخانه اشتغال دارند.
تصاویر کتابخانه
