کتابخانه ملی عراق  Iraqi National Library

سال تاسیس: ۱۹۲۴ م.

وبگاه: http://www.iraqnla.gov.iq

موقعیّت: بغداد

کتابخانه ملی عراق (دار الکتب والوثائق العراقـیـه) در ۱۹۲۴ تأسیس شده است و در منطقه تجاری و پر جمعیت بغداد به‌نام باب‌المعادن قرار دارد. آرشیو ملی عراق نیز در سال ۱۹۶۳ تأسیس شد و در ۱۹۸۷ در کتابخانه ملی ادغام گردید و دارالکتب والوثائق را تشکیل دادند. این مرکز زیرنظر وزارت اطلاعات اداره می‌شود.

بر اساس آخرین آمار موجود، کل کارکنان کتابخانه ۱۸۰ نفرند که ۴۰ نفر از این تعداد کتابدار متخصص هستند.

ساختمان و فضای کتابخانه

ساختمان کتابخانه ملی در ۱۹۷۶ افتتاح شده است و یک میلیون جلد ظرفیت دارد و دارای ۴۱۴۰ مترمربع فضا و تعداد ۱۱۱ صندلی مطالعه است. این ساختمان نیز پاسخگوی شمار بسیار مراجعان نیست و از فقدان وسایل و تجهیزات جدید رنج می‌برد.

ساختمان کتابخانه ملی در جریان حمله نظامی امریکا به عراق، یک‌بار در ۱۴ آوریل ۲۰۰۳ و بار دیگر یک هفته پس از آن دچار آتش‌سوزی عمدی شد و ساختمان آن آسیب اساسی دید.

مجموعه

کتابخانه ملی عراق در ۱۹۲۴، تعداد ۳۹۰۰۰ جلد کتاب داشت. همچنین مجموعه نشریات و روزنامه‌های آن، شامل نخستین نشریات و روزنامه‌ها به زبان عربی در قرن بیستم، به همراه مجموعه‌ای از نسخ خطی و مواد آرشیوی در کتابخانه ملی عراق نگهداری می‌شود.

مجموعه کتابخانه ملی عراق در ۱۹۹۳ بالغ بر ۴۲۰۰۰۰ جلد کتاب، و ۴۰۰۰۰ جلد نشریه ادواری بود. مجموعه آرشیو ملی در این سال دارای ۵ میلیون مدرک در ۴۰۰۰۰ فایل سازماندهی شده است.

بر اساس گزارش منتشر شده در ۱۹۹۸، این کتابخانه بالغ بر ۵۷۵۰۰۰ کتاب، ۱۲۰ عنوان نشریه ادواری، ۱۵۲۸۰ پایان‌نامه تحصیلی، ۵۲۸۹ ماده دیداری و شنیداری، ۴۲۰۵ نقشه، و ۸۰۶۰۶۱۵ سایر منابع بوده است.

پس از آتش‌سوزی‌های سال ۲۰۰۳ از تعداد مواد موجود در کتابخانه اطلاعی در دست نیست. نشریات ادواری کتابخانه ۴۱۲۰۰۰ اعلام شده که معلوم نیست این تعداد مربوط به‌عنوان‌های نشریات ادواری یا تعداد نسخه‌های نشریات ادواری در کتابخانه است. مدیر بخش نسخ خطی، مجموعه کتابخانه را ۱۲۰۰۰۰۰۰ می‌داند، ولی کارشناسی که پس از اشغال عراق از این کتابخانه بازدید کرده است، تعداد کتاب‌ها را از روی طول قفسه‌های کتابخانه حدود ۲۰۰۰۰۰ جلد تخمین زده است.

پس از نخستین آتش‌سوزی، کتابداران و تعدادی داوطلب، مجموعه کتابخانه را به یک مسجد شیعی در شهرک صدر (در غرب بغداد) و به اداره جهانگردی منتقل کردند. در حال حاضر، مجموعه کتابخانه در سه محل نگهداری می‌شود:

• حدود ۷۰۰۰۰۰ جلد هنوز در کتابخانه ملی به‌طور پراکنده و نامرتب و در وضعیتی نامناسب قرار دارد
• حدود ۳۰۰۰۰۰ جلد در مسجدی نگهداری می‌شود که در اتاق کوچک روی‌هم انباشته شده‌اند
• حدود ۲۰۰۰۰۰ جلد، که ظاهراً کتاب‌های ارزشمند کتابخانه هستند، در اداره جهانگردی بغداد نگهداری می‌شوند.

فهرستبرگه‌ها نیز آسیب دیده‌اند. مقداری سوخته است، تعدادی روی زمین پراکنده‌اند، و مقداری هنوز در برگه‌دان‌ها قرار دارند.

مجموعه نسخ خطی آسیب ندیده و وضعیت خوبی دارد و مورد دستبرد واقع نشده است. در سال‌های اخیر، با افزوده شدن برخی مجموعه‌های کوچک که از نقاط مختلف عراق جمع‌آوری و به مرکز سپرده شده‌اند، مرکز نسخ خطی به مجموعه‌ای قابل توجه تبدیل شده است که حدود ۴۷۰۰۰ جلد کتاب دارد و چند ماه پیش از آغاز جنگ به محلی امن در پناهگاهی منتقل شد. پناهگاه مزبور از نظر میزان درجه حرارت و رطوبت وضعیت خوبی دارد. آزمایشگاه واحد ترمیم نسخ که در نزدیکی مرکز قرار دارد کاملا غارت شده است و کتاب‌هایی که در این محل بودند پاره شده‌اند. همه وسایل و تجهیزات نیز از میان رفته‌اند.

سایر خدمات

کتابخانه ملی عراق به‌صورت کتابخانه‌ای واسپاری درآمده و به مرکزی ملی و بین‌المللی برای مبادله کتاب و سایر مواد کتابخانه‌ای تبدیل شده است.

کتابخانه ملی عراق مسئول تهیه و انتشار خبرنامه‌ای است که کتابشناسی ملی و رسمی آن کشور به‌شمار می‌رود و در حال حاضر توسط کتابخانه ملی، کتابشناسی ملی فصلی منتشر می‌شود.

کتابخانه ملی عراق به‌عنوان کتابخانه عمومی بزرگی در خدمت مردم پایتخت است که با نظام رده‌بندی دهدهی دیویی مورد استفاده است.

در  1970] در برخی متون، ۱۹۶۱ ذکر شده[ قانون واسپاری مواد چاپی به تصویب رسید. از ۱۹۹۹، پنج نسخه از هر مدرکی که چاپ یا ویرایش می‌شود، باید به کتابخانه ملی سپرده شود. البته به نظر می‌رسد کار واسپاری مواد به‌طور کامل انجام نشده است. کتابشناسی ملی نیز سال‌هاست که چاپ نشده، بنابراین، تخمین عنوان‌های موجود در کتابخانه ممکن نیست.

تصاویر کتابخانه بعد از آتش سوزی