کتابخانه حسنییه ارشاد  library of Hosseiniyeh Ershad

تاسیس: ۰۷/۰۴/۱۳۵۹ ه.ش.

وبگاه: http://www.hepl.ir

موقعیّت: تهران

بالاتر از پل سید خندان در خیابان شریعتی تهران ، کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد واقع است. نام تالار کتابخانه همانند خیابانی که حسینیه ارشاد در آن واقع است، دکتر علی شریعتی نام گذاری شده است. کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد در هفتم تیرماه یک هزار و سیصد و پنجاه و نه خورشیدی برابر با پانزدهم شعبان المعظم یک هزار و چهارصد قمری همزمان با خجسته میلاد مسعود حضرت قائم، حجه بن الحسن العسکری آغاز به کار کرد تا یادبودی برای دوران باشکوه و پر فیض حسینیه و اجر و ثوابی همیشگی بنیان گذاران آن به ویژه دکتر علی شریعتی و خانه امیدی برای نسل جوان کشور باشد. حسینیه ارشاد از سال ۱۳۴۳ به همت محمد همایون و ناصر میناچی تاسیس شد و تا دوران انقلاب کانون مهم مبارزان مخالف حکومت بود.

دکتر علی شریعتی حدود ۱۰ سال از عمر پربرکت خود و سخنرانی‏ها و فعالیت هایش را در این مکان به انجام رساند و چنانچه در وصیت نامه‏اش نگاشته بود، همیشه آرزو داشت کتابخانه‏ای عمومی در حسینیه ارشاد موجود باشد تا مخاطبان او و علاقمندان به تفکر و اندیشه بتوانند از کتاب هایش استفاده کنند. کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد که به صورت غیر‏انتفاعی و تحت نظارت بخش خصوصی اداره می شود، در ابتدای تأسیس، کار خود را در ۴۵۰ متر مربع شروع نموده و پس از گذر سالها این متراژ به ۱۷۷۰ متر افزایش یافته است و تاکنون ۳ مدیریت اداره آن را به عهده داشته‏اند. از ابتدا تا سال ۷۸ آقای پرویز عازم، تا آذرماه ۸۳ آقای ابوالحسن آقاربیع و بعد از آن خانم مهرناز خراسانچی.

بخش های کتابخانه

این کتابخانه دارای یازده بخش است که عبارتند از : بخش های پذیرش، امانت کتاب و CD، کودکان و نوجوانان، ناشنوایان، مرجع، نشریات ادواری، روابط عمومی و اینترنت، نابینایان، بخش فنی، مجموعه سازی و بخش خدمات؛ بدیهی است که برای استفاده از آن باید عضو کتابخانه بود.

تعداد اعضا در حال حاضر ۳۸ هزار نفر بوده که ۱۳ هزار نفر از آنها عضو فعالند. (عضو فعال عضوی است که در ماه، حداقل یک نوبت کتاب به امانت برده باشد)

بخش امانت

بخش امانت کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد در تاریخ هفتم تیرماه  (هـ.ش) ۱۳۵۹ افتتاح و شروع به کار کرد.

همکاران کتابخانه در این بخش، ضمن خدمات مشورتی برای مراجعه کنندگان، در امر بازیابی و جستجوی رایانه ای منابع نیز، به آن‏ها کمک می‏کنند. بارزترین شکل گردش منابع، (یعنی کار امانت) در کتابخانه از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است و چون کتابدار بخش امانت بیشترین ارتباط را با مراجعه‏کنندگان دارد؛ تلاش روزافزونی جهت ارائه خدمات هرچه بیشتر و بهتر، برای حصول رضایت مخاطبان خود به خرج می دهد. جایگزینی منابع برگشتی در قفسه‏ها، بر اساس شماره‏های رده بندی دیویی است.

برای حسن جریان کار امانت معمولا هر یک از کتابخانه‏ها روشی را برای امانت منابع خود به کار می‏برند. بدین منظور دستورالعمل استفاده از منابع این کتابخانه نیز به صورت مکتوب برای اطلاع مراجعه کنندگان تهیه شده است.

بخش CD

این بخش در اسفندماه ۱۳۷۹ با توجه به رویکردهای جدید در امر اطلاع رسانی و ارائه منابع غیر چاپی در کتابخانه افتتاح و شروع به کار کرده است.

تاکنون در این بخش بیش از ۴۰۰۰ عنوان سی دی در حوزه های مختلف علوم از جمله : آموزشی، مذهبی، روانشناسی، مرجع، کمک درسی و … گردآوری شده و اعضاء می توانند این CD ها را برای مدت معین به امانت ببرند. منابع این بخش از سال ۱۳۸۹ به بخش امانت منتقل شده و امور مربوط به امانت دادن این منابع نیز در همین بخش انجام می شود.

بخش کودکان و نوجوانان

بخش کودکان و نوجوانان کتابخانه حسینیه ارشاد به طور رسمی از سال ۱۳۶۵ آغاز به کار کرده است. این کتابخانه دارای بیش از ۲۰ هزار جلد منابع مطالعاتی (کتاب، نشریه، سی دی، نوارکاست، …) در تمامی موضوع ها است. جز تعداد کمی از آن ها که لاتین و مربوط به دهه ی ۶۰ و ۷۰ میلادی‌اند، بقیه کتاب ها به زبان فارسی هستند. کتاب‌ها بر اساس رده بندی دیویی و مواد دیداری شنیداری بر اساس رده بندی روسو در قفسه ها مرتب شده اند. کتاب‌های گروه‌های سنی "الف، ب و ج" در قفسه‌های باز نگهداری می‌شود و کتاب‌های مربوط به گروه سنی "د" در قفسه ی بسته نگهداری می‌شوند. علاوه بر امانت کتاب به کودکان و نوجوانان، کارگاه های آموزشی با موضوع های متنوع همچون روان‌شناسی برای مادران (کودکان پیش دبستان)، نقاشی، سفالگری، خطاطی برای کودکان و نوجوانان برگزار می کند.

قبلاً کودکان نمی‏توانستند عضو کتابخانه شوند و با کارت عضویت پدر یا مادر خود کتاب به امانت می‏بردند اما در حال حاضر با صدور کارت هایی با رنگ متفاوت امکان انتخاب و امانت منابع بصورت مستقل برایشان فراهم شده است. البته فعالیت های ویژه کودکان به همین ختم نمی شود، معرفی کتابخانه حسینیه ارشاد به مدارس منطقه و بردن کتابخانه‏های سیار به آن مدرسه ها، برگزاری کلاسهای تابستانی و جمع آوری آرشیو کوچکی از نشریات کودکان و نوجوانان ـ همانند کیهان بچه ها ـ از جمله برنامه هایی است که کتابخانه به تدریج آنها را به پیش می برد.

از سال ۸۵ بخش ناشنوایان برای کودکان ناشنوا نیز راه اندازی شده است و تعدادی از کتابداران کتابخانه نحوه ارتباط با این عزیزان را، با گذراندن دوره های مخصوص، آموزش دیده و در قالب کتابخانه‏های سیار به ۵ مدرسه در سطح شهر تهران خدمات ارائه می دهند.

بخش مرجع

بخش مرجع کتابخانه دارای سیستم قفسه باز است. در این بخش بالغ بر ۲۰۰۰۰ جلد کتاب فارسی و لاتین، شامل منابع مرجع، اسناد معاصر چاپی، کتاب های نفیس (خطی و چاپ سنگی) و همچنین حدود ۴۵۰ عنوان منبع دیداری و شنیداری موجود است.

منابع بخش مرجع شامل : واژه نامه ها، لغت نامه ها، دایره المعارف های عمومی و تخصصی، نقشه های جغرافیایی و … است. لازم به ذکر است که در قسمتی از بخش مرجع تمامی آثار مکتوب دکتر علی شریعتی و استاد مرتضی مطهری نیز ، فراهم آمده است.

بخش نشریات

در قسمت نشریات نیز بیش از ۶۵۰ عنوان نشریه روز موجود است. سعی بر آن بوده تا با جمع‏آوری نشریات قابل ارزش و آرشیو نمودن آنها امکان دسترسی به منابع ارزشمند برای مراجعین فراهم گردد، که تاریخ قدیمترین آنها مربوط به سال ۱۲۹۸ شمسی است.

در حال حاضر امکان استفاده از ۲ پایگاه نشریات مقالات و مجلات فارسی میّسر است و نیز با وجود نرم افزار فهرستگان امکان جستجو و بازیابی اطلاعات ۱۵۰۰ عنوان نشریه فارسی بصورت درون متنی به همراه امکان پرینت مطالب مورد نیاز در داخل کتابخانه فراهم آمده است.

بخش نابینایان

یکی دیگر از ویژگی های کتابخانه حسینیه ارشاد بخش نابینایان است. کتاب های این بخش در دو قسمت خلاصه شده است : نخست قسمتی به نام کتابهای گویا که شامل کاستها و یا لوح های فشرده ای هستند که یک کتاب در آنها خوانده و ضبط شده است، که به طور متوسط هر کتاب تبدیل به ۱۰ کاست و یا ۱ لوح فشرده می شود. قسمت دوم نیز کتاب‏هایی با خط بریل است که در حال حاضر ۳۲۵ عنوان کتاب گویا و ۱۶۰ عنوان کتاب بریل در این کتابخانه موجود است. خدمات این بخش برای نابینایان سراسر کشور که عضو کتابخانه هستند به انجام می رسد و عضویت این عزیزان رایگان است. برای نابینایانی که در شهرستان زندگی می کنند، منابع از طریق پست بدون پرداخت هزینه ارسال و دریافت می شود.

بخش روابط عمومی و اینترنت

یکی دیگر از بخش‏ها، بخش روابط عمومی و اینترنت است که از سال ۱۳۸۵ جهت اطلاع رسانی از فعالیت ها ی کتابخانه و ایجاد ارتباط با سایر ارگان های علمی و فرهنگی تأسیس شد. اهم فعالیت های این بخش عبارتند از : تهیه خبرنامه داخلی، تهیه بروشورها، بروز رسانی سایت کتابخانه، برگزاری نشست ها، همایش ها، سمینارها، نمایشگاه ها، هماهنگی بازدیدها و …

سایر خدمات

علاوه بر برگه دان‏های کتابخانه که به صورت الفبایی مرتب شده است؛ برای سهولت دسترسی اعضاء به منابع موجود در سیستم نرم افزاری کتابخانه، رایانه هایی نیز در این بخش گذاشته شده است.

کتابشناسی‏های موضوعی جهت دسترسی سریع و آسان در اختیار مراجعه کنندگان قرار دارد و هر کتابشناسی نیز در مواقع لزوم روزآمد می‏شود. این کتابشناسی ها دارای نمایه های نام، موضوع و پدیدآور نیز هستند.

در این کتابخانه امکان تمدید مدت امانت منابع به صورت تلفنی و یا از طریق کتابخانه دیجیتال میسر است و اعضاء می توانند بدون مراجعه حضوری در خصوص امکان تمدید تاریخ تحویل منابع خود، با بخش امانت هماهنگی لازم را به عمل آورند. در مواقعی که برگشت منابع با تأخیر همراه باشد، پیگیری دیرکرد به وسیله تماس تلفنی، پیامک و یا ارسال email انجام می گیرد.

عناوین مورد درخواست اعضا که در امانت عضو دیگری است؛ برای درخواست کننده رزرو ‏شده و به محض برگشت کتاب به کتابخانه، با رزرو کننده توسط تلفن، پیامک و یا email تماس گرفته می شود.

شرایط استفاده اعضاء از بخش امانت

تعداد منابع قابل امانت به اعضاء برای مطالعه داخل سالن حداکثر ۱۲ جلد و برای امانت خارج سالن در شش ماه ابتدای عضویت ۲ جلد کتاب (یا ۴ حلقه CD) است و پس از آن در صورت نداشتن دیرکرد در بازگشت منابع، ۳ جلد کتاب (یا ۶ حلقهCD) است. این تعداد برای اعضای هیئت علمی و محققان متفاوت است.

مدت امانت منابع برای خارج از کتابخانه ۱۰ روز بوده و اعضاء باید ظرف مدت مذکور، منبع امانت گرفته شده را برگشت دهند و اگر منبع توسط فردی دیگر رزرو نشده باشد عضو می تواند در صورت نیاز به نگهداشتن منبع بیش از مدت مقرر به صورت تلفنی یا حضوری مدت زمان امانت را تمدید کنند.

در صورت عدم برگشت منبع مذکور در تاریخ مقرر، طبق آیین نامه کتابخانه که تمام اعضاء هنگام ثبت نام آن را قرائت کرده و امضاء نموده اند برخورد می شود.

تمدید مدت امانت برای منبعی که دارای رزرو است میسر نخواهد بود. و برای عضو متقاضی رزرو، بیش از دو منبع رزرو نخواهد شد. 

آخرین کسی که منبعی را به امانت برده؛ از نظر کتابخانه مسئول نواقص، پارگی و حاشیه نویسی شناخته می‏شود. بنابراین ضروری است که هر یک از امانت گیرندگان به هنگام امانت گرفتن منبع از سلامت آن مطمئن شده؛ چنانچه نقصی را مشاهده کردند از مسئول میز امانت بخواهند که موضوع را در پرونده امانت گیرنده ثبت کند.

شرایط استفاده افراد غیرعضو از بخش امانت

افراد غیرعضو می‏توانند یکبار در ماه با ارائه کارت شناسایی معتبر و دریافت کارت مهمان،  تا ۳ جلد از کتاب‏های این بخش را داخل سالن کتابخانه مطالعه کنند.

تصاویر کتابخانه