کتابخانه ملی سریلانکا National Library of Sri Lanka
تاسیس: ۱۹۷۰م.
وبگاه: http://www.natlib.lk
موقعیّت: کلمبو
جمهوری دموکراتیک سوسیالیستی سریلانکا جزیره‌ای است واقع در جنوب آسیا، اقیانوس هند و جنوب کشور هند. نام قدیمی آن سیلان (به فارسی قدیم سَراَندیب یا سَرَندیب) بود. پایتخت سیاسی آن سری جایاواردنپورا کوته و پایتخت تجاری‌اش شهر کلمبو است. پیش از سال ۱۹۷۲ به این کشور سیلان می‌گفتند. سری لانکا از مستعمرات بریتانیا بود. استعمار انگلیس از قرن ۱۹ و بعد از احاطهٔ این کشور به هند شروع شده و تا زمان استقلال (روز ۴ فوریهٔ ۱۹۴۸) ادامه داشت.
جمعیت این کشور ۲۰ میلیون و دویست هزار نفر است. زبان‌های رسمی آن سینهالی و تامیل و واحد رایج پول آن روپیه سریلانکا است. ۷۵ درصد از مردم این کشور از قوم سینهالی هستند که قومی است آریایی که از شمال هند به سریلانکا آمده است. ۱۱ درصد از مردم سریلانکا نیز از تبار تامیل هستند که قومی است دراویدی. ۷۰ درصد از مردم سریلانکا بودایی، ۱۳ درصد هندو و ۱۰ درصد مسلمان هستند.
کتابخانه ملی سریلانکا در سال ۱۹۹۰ با نظارت انجمن خدمات کتابخانه ملی تاسیس شد. سری لانکا که استقلال خود را در سال ۱۹۴۸ به دست آورد دارای یک سنت طولانی از فعالیتهای ادبی با ۲۵ قرن سابقه است.
اولین کتابخانه در سطح ملی در سال ۱۸۷۰ در سیلان شرقی تاسیس شد و هفت سال پس از آن در سال ۱۸۷۷ موزه ملی تاسیس شد. کتابخانه موزه ملی بعدها با مجموعه ای بیش از یک میلیون منبع به بزرگترین کتابخانه تبدیل شد. قانون واسپاری در قرن ۱۹ در این کشور اجرا شد. قانون واسپاری روزنامه از سال ۱۸۳۹ و کتابها و ناشران از سال ۱۸۸۵ اجرایی شد. این نشریات به بایگانی دولتی سپرده می شدند و نسخه اصلی به کتابخانه موزه سپرده می شد.
ساختمان کتابخانه
سال تاسیس کتابخانه ملی به ۱۹۷۰ برمی گردد که جهت توسعه خدمات کتابخانه و ارائه خدمات مشاوره ای، کتابخانه ملی در راس کشور تاسیس شد. در مقایسه با بسیاری از کشورهای آسیایی سریلانکا جزو آخرین کشورها در تاسیس کتابخانه ملی باشد. نشست یونسکو در مورد کتابخانه های ملی در کلمبو در سال ۱۹۶۷ نقش اساسی در ایجاد کتابخانه ملی سریلانکا داشته است.
پروژه ساخت ساختمان کتابخانه ملی از سال ۱۹۷۰ آغاز شد. زمینی که به کتابخانه اختصاص یافت زمینی مناسب و امن در میدان قدیمی مسابقات در مرکز کلمبو قرار داشت. علاوه بر دریافت زمین دولتی به مساحت ۲۱ هکتار، از همکاری یک معمار برای طراحی ساختمان با کمک یونسکو نیز بهره جست.
معمار پروفسور Michael Brawne از دانشگاه Bath ایالت کینگ دوم، با کمک معماران دولتی، ساختمان کتابخانه را طراحی نمود. ساختمان کتابخانه در سال ۱۹۸۸ در ۵ طبقه به متراژ ۱۱۶۰۰ مترمربع تکمیل شد. فضای کتابخانه دارای امکانات کافی برای ذخیره سازی ۵۰۰۰۰۰ کتاب و سایر منابع است و با استفاده از فضای اداری امکان گنجایش 1000000 منبع را دارد.
۳ تالار مطالعه با گنجایش ۳۲۰ صندلی دارد ،سالن های نمایشگاه، سمینار و تریا از دیگر قسمت های کتابخانه است. کتابفروشی و فروشگاه های اضافی دیگر در طول دهه گذشته به ساختمان اصلی اضافه شده است. تالار سمینار جهت همخوانی با طراحی های مدرن دوباره بازسازی شده است و یک سالن با گنجایش ۲۵۰ نفر نیز برای آینده پیش بینی شده است.
قانون تاسیس کتابخانه ملی
انجمن خدمات کتابخانه ملی در 17 نوامبر ۱۹۷۰ اساسنامه قانونی کتابخانه را ارائه نمود. از همان ابتدا روشن بود که این قانون ناکافی است. به منظور اصلاح قانون از خدمات مشاوره بین المللی نیز استفاده شد و در سال ۱۹۹۸ قانون کتابخانه ملی، به عنوان خدمات کتابخانه ملی و اسناد تصویب شد. تصویب قانون به عنوان یکی از مهم ترین دستاوردهای کتابخانه ملی در دهه اولیه آن بود. قانون جدید اساسا یک بنیان قوی برای کتابخانه ملی را فراهم می کند.
مجموعه
از آنجا که کتابخانه ملی جدیدالتاسیس است، مجموعه اصلی کتابخانه ملی در تعدادی از کتابخانه های قدیمی تر مانند کتابخانه ملی موزه و مرکز اسناد ملی پراکنده شده است و کتب خطی زیادی در اختیار ندارد.
این کتابخانه با کتابخانه های چندین کشور جهان از جمله هند، استرالیا، مالزی، ژاپن، آمریکا، انگلیس و روسیه مبادله کتاب دارد.
در این کتابخانه مجموعه های زیر یافت می شود:
مجموعه اصلی که شامل موادی است که در داخل سریلانکا و در مورد سریلانکا منتشر شده است.
مجموعه مواد فتوکپی شده و امانی: سه نسخه از تمام انتشارات مرتبط برای کتابخانه خریداری می شود که دو نسخه از آنها در مجموعه اصلی نگهداری می شود و سومین نسخه به مجموعه مواد فتوکپی شده و امانی اضافه می شود که این نسخه برای امانت بین کتابخانه ای و دسترسی جهانی به انتشارات به کار می رود.
مجموعه مربوط به واسپاری قانونی: نشریاتی که از طریق واسپاری قانونی دریافت شده اند، در این مجموعه نگهداری می شود.
مجموعه روزنامه ها: این مجموعه شامل تمام روزنامه هایی می شود که از گذشته تا حال در سریلانکا منتشر شده اند.
مجموعه کتب کمیاب: این مجموعه کتبی را شامل می شود که به طور خصوصی یا با تیراژ کم چاپ شده اند. کتب نایاب نیز در این مجموعه یافت می شود.
مجموعه مواد سمعی بصری
مجموعه های شخصی: مجموعه های شخصی نویسندگان و محققان برجسته در این مجموعه نگهداری می شود. این کتابخانه آماده دریافت مجموعه های شخصی می باشد. اهداکنندگان می توانند حق مالکیت خود را حفظ نمایند و از حق خود جهت استفاده از این مجموعه ها استفاده نمایند، در حالیکه سازماندهی و حفظ این مواد بر عهده کتابخانه خواهد بود.
مجموعه علم اطلاع رسانی و کتابداری: کتابخانه نسبت به گردآوری مجموعه ای جامع و جدید در زمینه علم اطلاع رسانی و کتابداری اقدام می نماید و مشترک تمامی مجلات معتبر تخصصی نیز می باشد.
مجموعه های ویژه: این مجموعه ها در زمینه بودائیسم، هندوئیسم، ثروت ملی، هند، آسیای جنوبی، انگلیس، آمریکا، شوروی سابق، استرالیا و ژاپن می باشند. در صورتی که امکانات موجود در کتابخانه های محلی کافی نباشد و نیاز به وجود چنین مجموعه ای احساس شود، کتابخانه اقدام به ایجاد مجموعه های ویژه دیگری نیز خواهد نمود.
مجموعه انتشارت یونسکو، مجموعه فرهنگ عامه، مجموعه نقشه ها، مجموعه مواد خارجی
وظایف و فعالیتهای کتابخانه
جمع آوری و حفظ مجموعه انتشارات ملی منتشره در سریلانکا و فعالیت به عنوان کتابخانه واسپاری
جمع آوری و نگهداری نسخ خطی و دیگر مواد کتابخانه ای درباره سریلانکا که برای اهداف کتابخانه ضروری به نظر می رسد
در اختیار داشتن مجموعه جدید و وسیعی از انتشارات خارجی از جمله کتابهایی که درباره سریلانکا است
انتشار کتابشناسی ملی سریلانکا
فعالیت به عنوان مرکز اطلاعات کتابشناسی ملی
تهیه فهرستگان ملی از موجودی کتابخانه های سریلانکا
کمک به کتابخانه های محلی در زمینه اطلاع رسانی
فعالیت به عنوان مرکزی ملی در جهت کمک به کنترل کتابشناسی جهانی و برنامه های مرتبط با آن
فعالیت به عنوان مرکزی ملی در زمینه امانت بین کتابخانه ای و فراهم آوردن خدمات ملی مورد نیاز
فراهم آوردن اطلاعات مرجع و خدمات مربوط به آن
فراهم آوری و نگهداری مجموعه هایی که برای حفظ خدمات مذکور مورد نیاز است تا بتوان زمینه مبادله مواد در داخل و خارج از سریلانکا را فراهم آورد
ارتقاء استانداردهای کتابشناختی و کتابخانه ای به منظور پیشرفت در این برنامه ها
ارائه نیازهای کتابخانه در کمیسیون های ملی و بین المللی
