کتابخانه ملی استرالیا National Library of Australia

سال تاسیس: ۱۹۰۲ م.

وبگاه: https://www.nla.gov.au/

موقعیّت: کامبرا

این کتابخانه در شهر کانبرا، پایتخت این کشور، قرار دارد. کتابخانه ملی استرالیا بزرگ‌ترین کتابخانه این کشور و یکی از مهم‌ترین مراکز پژوهشی استرالیاست. سابقه فعالیت کتابخانه ملی استرالیا به ۱۹۰۲ باز می‌گردد. در ۱۹۲۷، این کتابخانه همراه با مجلس کشور استرالیا از شهر ملبورن به کانبرا انتقال یافت و ماده قانونی کتابخانه ملی در ۱۹۶۰ رسمآ کتابخانه ملی را از کتابخانه مجلس جدا کرد. در ۱۹۶۸، ساختمان جدید کتابخانه ملی استرالیا در کنار دریاچه برلی گریفین افتتاح شد.

تشکیلات سازمانی و نیروی انسانی

کتابخانه ملی استرالیا زیرنظر "شورای کتابخانه" اداره می‌شود. مدیرکل کتابخانه ملی و معاون وی مسئولیت اداره کتابخانه در چارچوب "ماده قانونی کتابخانه ملی استرالیا"، مصوب ۱۹۶۰ را بر عهده دارند. از نظر سازمانی، کتابخانه ملی استرالیا از شش قسمت عمده مدیریت مجموعه‌ها، مجموعه‌ها و خدمات به خوانندگان، اشتراک منابع، فناوری اطلاعات، برنامه‌های عمومی، و خدمات سازمانی تشکیل شده است. کارکنان کتابخانه در ۱۹۹۶، ۵۱۸ نفر بود که شامل کارکنان تمام وقت و پاره‌وقت، رئیس کتابخانه، مدیران و کارمندان ارشد، کارکنان اداری، و کارکنان فنی می‌شد.

ساختمان و فضا

کتابخانه ملی استرالیا در پنج طبقه ساخته شده است. طبقات مختلف آن به‌ترتیب شامل بخش‌ها و امکانات ذیل است:

طبقه همکف: تئاتر، تالارهای تاریخ شفاهی، نقشه‌ها، روزنامه‌ها، و ریزنگارها؛

طبقه اول: فروشگاه، رستوران، محل نمایشگاه‌ها، مرکز بازدیدکنندگان، تالار مطالعه اصلی؛

طبقه دوم: تالار نسخ خطی و تالار مواد مصور؛

طبقه سوم: تالار مجموعه‌های آسیایی و تالار فیلم و ویدئو؛ و

طبقه چهارم: کافه تریا و اغذیه‌فروشی.

تمام تالارهای مطالعه و محل نمایشگاه‌ها برای افرادی که از صندلی چرخ‌دار استفاده می‌کنند قابل دسترسی است. تلفن و دستشویی‌های مخصوص برای افراد معلول در محل‌های مناسب تعبیه و محل خاصی در پارکینگ برای آنها درنظر گرفته شده است، به‌طوری که این افراد می‌توانند مستقیمآ از پارکینگ به تالار اصلی کتابخانه وارد شوند. مرکز اطلاعات بازدیدکنندگان، برنامه‌های متنوعی در ارتباط با مجموعه‌ها و خدمات کتابخانه در اختیار مهمانان و بازدیدکنندگان کتابخانه قرار می‌دهد.

نمایشگاه و فروشگاه کتابخانه با برنامه‌های متنوع و عرضه مواد فرهنگی جنبه‌های مختلف میراث فرهنگی استرالیا را به نمایش می‌گذارند. ضمنآ برخی از فضاها و امکانات کتابخانه برای اجاره در اختیار عموم گذاشته می‌شود.

مجموعه

مجموعه کتابخانه ملی استرالیا در دهه دوم قرن بیستم به‌نحو چشمگیری توسعه یافت. تصویب قانون حق مؤلف در ۱۹۱۲ ناشران استرالیایی را ملزم کرد یک نسخه از تمام آثار خود را به کتابخانه اهدا کنند. خرید یادداشت‌های روزانه و سایر دستنوشته‌های کاپیتان جیمز کوک، بودجه اهدایی خاصی برای خرید کتاب به مناسبت انتقال کتابخانه به کانبرا، اضافه شدن مجموعه کتابخانه جان دان مولنگ، و نسخه اصلی نقاشی‌های دبلیو هاردی ویلسون همگی بر رونق مجموعه این کتابخانه افزود.

در دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ مجموعه کتابخانه در زمینه منابع مربوط به نواحی مجاور استرالیا در آسیای جنوب شرقی و کشورهای حاشیه جنوبی اقیانوس آرام، رشد قابل ملاحظه‌ای پیدا کرد. همچنین در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ توسعه مجموعه نشریات ادواری کتابخانه از رشد منظمی برخوردار شد. بخشی از مجموعه کتابخانه ملی استرالیا شامل انتشارات سازمان‌هایی مانند خدمات پزشکان پروازی، انجمن آزادی فرهنگی استرالیا، فدراسیون زنان رأی‌دهنده استرالیا، و سازمان‌ها و انجمن‌های دیگر، و همچنین نوارهای مصاحبه با نویسندگان و افراد برجسته استرالیا، خطابه‌های مهم، نطق‌های مبارزات سیاسی، و غیره است.

در روند توسعه مجموعه کتابخانه ملی استرالیا دو برنامه درازمدت با عنوان برنامه مشترک حق‌مؤلف برای استرالیا (اِی.جِی.سی.پی.)  و دفتر نسخه‌های خطی اقیانوسیه (پی.ام.بی.) دنبال می‌شود. هدف برنامه اول تهیه ریزفیلم از آثار مربوط به زلاندنو و اقیانوس آرام از منابع موجود در خارج از استرالیاست؛ و هدف برنامه دوم تهیه نسخه‌های دستنویس در حوزه‌هایی غیر از حوزه فعالیت برنامه نخست است. بخش دیگری از مجموعه کتابخانه ملی استرالیا شامل مجموعه‌ای از نشریات ادواری مربوط به انقلاب کبیر فرانسه؛ آثار مربوط به تبعید ناپلئون؛ و آثار ادیبانی مانند روسو، مولیر، ولتر، و کتاب‌های فرانسوی قبل از ۱۶۰۱ است. علاوه بر این، مجموعه‌هایی از آثار آلمانی و روسی مخصوصآ در ارتباط با نازیسم و کمونیسم و همچنین مجموعه‌های بزرگی از کشورهای آسیای جنوب شرقی در این کتابخانه وجود دارد.

آرشیو ملی فیلم استرالیا که از ۱۹۳۷ آغاز به‌کار کرد یکی از قدیمی‌ترین گنجینه‌های فیلم دنیاست. مجموعه کتابخانه ملی استرالیا در ۲۰۰۴ مشتمل بر بیش از 2700000 جلد کتاب، 44332 عنوان نشریه ادواری جاری و همچنین گنجینه‌ای از فیلم، نوار ویدئو، نسخه‌های خطی، آثار موسیقی و نقاشی، تابلو، پوستر، عکس، نقشه، و تاریخ شفاهی بود.

خدمات

مواد موجود در مجموعه‌های کتابخانه امانت داده نمی‌شوند. کارکنان کتابخانه برای کمک به مراجعان و پاسخگویی به سؤالات در تمام بخش‌ها حضور دارند. شعار آنها چنین است: خدمت به ملت، دسترسی به دنیا. فهرست پیوسته همگانی (اُپک) و پایانه‌های همگانی لوح‌های فشرده، مجموعه باز منابع مرجع، متن نمایش، کتاب و نشریات ادواری جدید و همچنین امکانات و وسایل تکثیر در تالار مطالعه اصلی قرار دارند. ضمناً امکاناتی برای افراد معلول در این محل موجود است که از آن جمله می‌توان ضبط صوت و رایانه‌های ویژه معلولانی که از صندلی چرخدار استفاده می‌کنند را برشمرد. استفاده از تمام خدمات موجود در تالار مطالعه اصلی رایگان است، لیکن ارائه برخی خدمات و مواد تولیدی مانند انتشارات کتابخانه ملی، اجاره فیلم و نوار ویدئو، کاوش‌های رایانه‌ای، تهیه مدارک، فتوکپی، و عکس در قبال دریافت وجه صورت می‌گیرد. کتابخانه ملی استرالیا در برنامه‌های امانت بین کتابخانه‌ای اشتراک مساعی دارد. خدمات پایگاه‌های اطلاعاتی دسترسی به آثار و نوشته‌های جهانی درباره تمام موضوعات از طریق رایانه‌های موجود در کتابخانه‌های اختصاصی، دانشگاهی، ایالتی، و برخی کتابخانه‌های عمومی استرالیا را مقدور ساخته است. کتابخانه ملی استرالیا و کتابخانه سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی کشورهای مشترک‌المنافع (سی.اس.آی.آر.اُ.) آن کشور در  اوایل دهه هفتاد پیشرو این خدمت در استرالیا بودند. امکانات خدمات پیوسته از ۱۹۷۳ به بعد با استفاده از شبکه اختصاصی این سازمان به‌وجود آمد و کتابخانه ملی استرالیا به‌سرعت به خدمات پیوسته روی آورد. در ۱۹۷۷ کتابخانه ملی استرالیا با کمک یک شرکت استرالیایی، شبکه اطلاعاتی استرالیا (آزی‌نت) را پایه‌گذاری کرد. آزی‌نت خدمات چندین پایگاه اطلاعاتی استرالیا از جمله خدمات شبکه اطلاعات کتابشناختی استرالیا (اِی.بی.ان.) را عرضه می‌کرد. از سال ۲۰۰۰، کینتیکا (شبکه کتابخانه‌ای استرالیا) جانشین اِی.بی.ان. شده است. پیشینه کتابشناسی تمام اقلامی که در کتابخانه‌های مرتبط فهرست شده، به کینتیکا افزوده می‌شود. این کتابخانه نقش کانون اصلی کتابخانه‌های استرالیا را ایفا می‌کند و دامنه وسیعی از خدمات مربوط به اشتراک منابع و خدمات رایانه‌ای را تدارک دیده و از آنها پشتیبانی می‌کند. کتابخانه ملی استرالیا، در مورد موضوعاتی که بر شبکه کتابخانه‌های استرالیا و خدمات آنها تأثیر می‌گذارند به دولت فدرال و سایر کتابخانه‌ها خدمات رایزنی و مشاوره می‌دهد. کتابخانه ملی استرالیا خدمات مختلفی در زمینه‌های مرجع، ارسال مدارک، و فهرستنویسی به شبکه کتابخانه‌های استرالیا و همچنین به کتابخانه‌هایی در خارج از آن کشور ارائه می‌دهد. علاوه بر خدماتی که قبلا ذکر شد، کتابخانه ملی استرالیا خدمات متنوع فراوانی ارائه می‌دهد. از آن جمله می‌توان به خدمات تأمین مدرک برای کتابخانه‌ها، افراد، و سازمان‌ها در استرالیا و خارج از استرالیا؛ فراهم نمودن امکان دسترسی کتابخانه‌های استرالیا به خدمات اطلاعات کتابشناختی و خدمات مربوط به مجموعه‌های ملی چین، ژاپن و کره؛ خدمات مربوط به‌شماره استاندارد بین‌المللی کتاب و پیایند؛ فهرستنویسی پیش از انتشار؛ نشریات الکترونیک؛ خدمات ویژه مدارس، دانشجویان، پژوهشگران و معلولان اشاره کرد.

تصاویر کتابخانه