کتابخانه ملی روسیه  National Library of Russia

سال تاسیس: ۱۸۶۲ م.

وبگاه: http://www.nlr.ru/eng

موقعیّت: مسکو

کتابخانه ملی روسیه در مسکو، پایتخت این کشور، واقع شده است. نشانی اینترنتی این کتابخانه به‌قرار زیر است: http://www.rsl.ru.

تاریخچه

کتابخانه ملی روسیه که پیش‌تر به کتابخانه دولتی لنین معروف بود، در ۱۸۶۲ در مسکو به‌عنوان نخستین کتابخانه عمومی تأسیس شد. این کتابخانه در آغاز در خانه‌ای مجلل در کنار کاخ کرملین جای گرفت و نام رسمی آن کتابخانه عمومی مسکو یا کتابخانه موزه رومیانتسف بود بدان جهت که در ابتدا مجموعه آن عمدتاً از کتاب‌ها و نسخه‌های خطی کنت رومیانتسف تشکیل می‌شد. پس از آن مجموعه‌های زیادی به این کتابخانه اهدا شد و تا ۱۹۱۷ بیش از ۵۰ مجموعه خصوصی را دریافت کرد، به‌علاوه، از همان ابتدای فعالیت خود، یک نسخه رایگان از انتشارات روسیه را دریافت می‌کرد. به این ترتیب تا ۱۹۱۷ مجموعه آن به حدود ۱۰۰۰۰۰۰ ماده کتابخانه‌ای مانند کتاب، بروشور، نقشه، و نسخه خطی رسید.

پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷، توجه ویژه‌ای به کتابخانه‌ها، به‌خصوص کتابخانه رومیانتسف، مبذول شد و تغییرات قابل توجهی در آن صورت گرفت و مجموعه و تعداد کارکنان آن بسیار افزایش یافت. در ۱۹۲۵، کتابخانه دولتی لنین نام گرفت و وظایف یک کتابخانه ملی را عهده‌دار شد. در فاصله سال‌های ۱۹۲۵-۱۹۴۱ مجموعه کتابخانه رشد بسیار کرد و در ،۱۹۴۱ مجموعه آن شامل ۱۰۰۰۰۰۰۰ ماده کتابخانه‌ای بود. در ۱۹۴۲، یعنی در طول جنگ جهانی دوم، بخش کودکان کتابخانه افتتاح شد. در ۱۹۵۷، ساختمان کتابخانه توسعه یافت و کمی بعد بخش علوم نیز در مجاورت ساختمان اصلی ایجاد شد.

در ۱۹۷۰، مرکز رایانه کتابخانه راه‌اندازی شد که به یک رایانه مدل  M2000مجهز بود. به‌تدریج، کتابخانه به مرکز اطلاع‌رسانی در سراسر اتحاد شوروی و نیز مرکز هدایت کتابخانه‌های عمومی تبدیل شد. از دهه ۱۹۶۰ فعالیت‌های انتشاراتی آن نیز گسترش یافت، ضمن آنکه تجهیزات فنی و ایمنی ساختمان آن نیز کامل‌تر شد.

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کتابخانه دولتی لنین به کتابخانه ملی روسیه تغییر نام یافت و در حال حاضر به‌عنوان کتابخانه‌ای پژوهشی، امانی و مرجع عمل می‌کند.

اهداف

این کتابخانه، به‌عنوان کتابخانه ملی اهداف زیر را دنبال می‌کند: فراهم کردن شرایط لازم برای گسترش دانش، ایجاد زمینه مناسب برای آموزش به‌منظور ارتقای سطح دانش و اطلاعات، حفظ میراث فرهنگی و ملی، فراهم کردن امکان دسترسی به میراث ملی.

فعالیت‌ها

کتابخانه ملی روسیه فهرستنویسی منابع چاپی و الکترونیکی؛ هدایت پژوهش‌های کتابداری، کتابشناسی، تاریخ چاپ، و روش تحقیق؛ آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص در زمینه کتابداری و اطلاع‌رسانی در مقاطع بالاتر از کارشناسی؛ برگزاری برنامه‌های فرهنگی به‌منظور تشویق افراد به مطالعه، نظیر برگزاری نمایشگاه یا کنسرت؛ انتشار کتاب؛ انتشار انواع کتابشناسی، نمایه جاری و گذشته‌نگر را برعهده دارد.

در حال حاضر این کتابخانه مرکز بین‌المللی مبادله کتاب در روسیه، مرکز واسپاری کتاب، مرکز اطلاع‌رسانی هنری و فرهنگی است و در سازمان‌های بین‌المللی و بین‌الدوّلی نظیر ایفلا، یونسکو، انجمن کتابداران اوراسیا، و انجمن کتابخانه‌های کشورهای مشترک‌المنافع عضویت دارد و با بیش از ۱۲۰۰۰ کتابخانه روسی و غیرروسی رابطه مبادله بین کتابخانه‌ای.

کتابخانه ملی روسیه، خدمات امانت به اعضا، امانت بین‌المللی، و نیز تحویل الکترونیکی منابع درخواستی به علاقه‌مندان را ارائه می‌دهد و منابع آن از طریق نظام امانت بین‌المللی در هر کشور قابل دستیابی است. منابعی نظیر تک‌نگاشت‌ها، پیایندها، روزنامه‌ها، و پایان‌نامه‌ها به مدت یک‌ماه به امانت داده می‌شوند، ولی تصویر آنها برای نگهداری دائمی در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.

مجموعه

کتابخانه ملی روسیه دارای ۴۳۰۰۰۰۰۰ جلد کتاب و ادواری، ۴۵۰۰۰۰ نسخه خطی، ۷۱۳۸۰۰ پایان‌نامه، ۳۶۰۰۰۰۰ ریزنگار، و ۱۴۷۸۰۰ نقشه است.

برخی مجموعه‌های خاص آن بدین شرح است:

مجموعه نسخه‌های خطی از قرن ۱۱-۱۹ به زبان‌های فارسی، عربی، ترکی، هندی، چینی، و ژاپنی

۷۰۰ آرشیو شخصی متعلق به افراد مشهور و شخصیت‌های برجسته قرن ۱۸-۲۰

مجموعه روزنامه‌های روسیه به کلیه زبان‌های جمهوری‌های مختلف شوروی سابق، شامل ۶۲۰۴۰۰ جلد روزنامه

مجموعه کتاب‌های نادر و اینکونابولا به تعداد ۵۵۶۰ نسخه

مجموعه اسناد نظامی و اسناد رسمی دولتی

آثار موسیقایی؛ مجموعه هنرهای چاپی؛ و مجموعه ادبیات روسی منتشر شده در خارج از روسیه.

تالارهای مطالعه

کتابخانه ملی روسیه دارای ۱۸ تالار اصلی است که برخی از آنها عبارتند از: تالار اینترنت، پایان‌نامه‌ها، کتاب‌های نادر، ادواری‌ها، شرق‌شناسی، ریزنگارها، مرجع، و تالار کتابداری و کتابشناسی.

بخش‌های مختلف

این کتابخانه دارای ۳۹ بخش است مانند بخش پژوهش‌های فرهنگی، پژوهش‌های کتابداری، بخش پژوهش‌های کتاب‌های نادر، پژوهش‌های نسخه‌های خطی، بخش حفاظت و نگهداری، بخش فناوری اطلاع‌رسانی، بخش روزنامه‌ها، بخش مجله‌ها، بخش نقشه‌ها، بخش مبادله و نگهداری مجموعه‌ها، بخش ریزنگارها، کتابخانه الکترونیکی، فهرستنویسی، منابع الکترونیکی، پایان‌نامه‌ها، آموزش، خدمات مرجع، و روابط بین‌المللی.

تأمین منابع

منابع کتابخانه علاوه بر خرید، از راه‌های واسپاری (دریافت ۳ نسخه از هر اثر از ناشران)، اهدا، و مبادله تأمین می‌شود.

تصاویر کتابخانه