کتابخانه ملی اسپانیا National Library of Spain
سال تاسیس (کتابخانه سلطنتی): ۱۷۱۲ م.
سال تاسیس (کتابخانه ملی): ۱۸۳۶ م.
وبگاه: http://www.bne.es/es/
موقعیّت: مادرید
این کتابخانه در ۱۷۱۲ به‌عنوان کتابخانه سلطنتی توسط فیلیپ پنجم در شهر مادرید تأسیس شد. وی نخستین پادشاه سلسله بوربون‌ها در اسپانیا بود که در ۱۷۰۰ به پادشاهی رسید. او در ۱۷۱۲ کتابخانه سلطنتی را با هدف ترویج مطالعه در میان رعایای خود و جمع‌آوری کتابخانه‌های اشراف‌زادگانی که در جنگ با وی شکست خورده و متواری شده بودند، تأسیس کرد. در ۱۸۰۹ به خاطر افزایش تردد در مقابل کاخ شاهی، کتابخانه سلطنتی به صومعه لوس ترینیتاریوس کالزادوس، در کال د اتوکا انتقال یافت. در ۱۸۱۹، کتابخانه مذکور بنا به تقاضای ترینیتاریوس کالزادوس به کاخی انتقال یافت که در نزدیکی محل تشکیل جلسات شورای نیروی دریایی بود. کتابخانه بار دیگر در ۱۹۲۶، با نقل مکان دیگری مواجه شد و این بار به خانه‌ای در نزدیکی محل اول انتقال یافت که به مارکیز از اهالی آلکایسس تعلق داشت. در ۱۸۳۶، کتابخانه سلطنتی دوره جدیدی را آغاز کرد. در این سال اختیار کتابخانه از دست پادشاه خارج شد و تحت نظارت دولت قرار گرفت و به کتابخانه ملی اسپانیا تغییر نام داد. در حال حاضر، کتابخانه ملی از سازمان‌های وابسته به وزارت آموزش و پرورش و فرهنگ است.
در ۱۸۹۲، کار احداث ساختمانی که قرار بود به نمایشگاه امریکای لاتین اختصاص یابد به‌پایان رسید. در ۱۸۹۳، در این ساختمان نوبنیاد مکانی به موزه و دانشکده آرشیو و کتابداری اختصاص یافت. در همین سال مجموعه کتابخانه ملی که اداره امور فنی آن به دانشکده مذکور سپرده شده بود، به طبقه هفتم این ساختمان منتقل شد. در فاصله سال‌های ۱۹۵۶ تا ،۱۹۷۵ نوسازی‌های گسترده‌ای در داخل ساختمان مذکور انجام شد. تغییرات مذکور برای حفاظت مواد و بهسازی محیط برای کارکنان و استفاده‌کنندگان و همچنین تأمین امنیت کتابخانه ضروری بود.
کتابخانه ملی اسپانیا بزرگ‌ترین مؤسسه کتابداری کشور است و در رأس نظام کتابداری آن قرار دارد. کتابخانه از نظر اداری سازمانی مستقل بوده و دارای شخصیت حقوقی است. این کتابخانه برای نیل به اهداف و انجام وظایف قانونی خود از ظرفیت‌های لازم که قانون بودجه عمومی کشور آن را تعیین می‌کند برخوردار است.
ساختار سازمانی کتابخانه ملی از سه سطح تشکیل شده است: مدیریت کل، مدیریت فنی، و مدیریت اجرایی. کارکنان کتابخانه ملی در ۱۹۷۶ بالغ بر ۱۷۴ نفر بودند، از این تعداد ۴۷ نفر کتابدار حرفه‌ای، ۲۸نفر کتابدار نیمه حرفه‌ای(بدون تحصیلات دانشگاهی) و ۱۵ نفر کارمند بودند و مابقی در بخش‌های خدماتی این کتابخانه به‌کار اشتغال داشتند. این تعداد در ۱۹۹۰ به ۶۹۴ نفر افزایش یافت که از آن میان ۳۲۹ نفر دارای حداقل دیپلم کتابداری بودند.
مجموعه کتابخانه و شیوه‌های گردآوری
منابع کتابخانه شامل آثار گرانبهایی است که به قرن نهم میلادی برمی‌گردد. در زمان برپایی کتابخانه، کتابخانه ملکه مادر (که اتریشی بود) به کتابخانه اهدا شد، در همین زمان آثاری که از هواداران شاهزاده کارلز از اتریش مصادره گردید نیز به کتابخانه داده شد. همچنین آثار زیادی از فرانسه خریداری شد. بعد از مجموعه‌های اولیه که بدین ترتیب فراهم شد، مجموعه کتابخانه به‌طور دائم از طریق مصادره، واسپاری قانونی (که در ۱۷۱۶ برقرار گردید) و گردآوری مجموعه‌های بزرگ گسترش یافته است. از این طریق آثار گرانبهایی که در مجموعه‌های شخصی افراد معروف وجود داشت وارد کتابخانه شد. علاوه بر این، کتابخانه از مجموعه‌های اهدایی مهم نیز بی‌نصیب نماند. اما بزرگ‌ترین راه گردآوری منابع برای کتابخانه، واسپاری قانونی بوده است. با اجرای این قانون از 1958، کتابخانه روش گردآوری مؤثری برای جمع‌آوری 50000 جلد در هر سال به‌کار بسته است. علاوه بر این، برای گسترش مجموعه، روش‌های دیگری نیز وجود دارد مانند مبادله، اهدا، و خرید که موجب می‌شود در حدود 25000 جلد در سال به موجودی مجموعه اضافه شود.
هدف کتابخانه از اعمال روش‌های مذکور مجموعه‌سازی گذشته‌نگر و گردآوری منابع ویژه‌ای است که عبارتند از:
انتشارات خارجی درباره فرهنگ اسپانیا و امریکای لاتین
آثار نویسندگان اسپانیایی که در گوشه و کنار دنیا منتشر می‌شود
مدارک چاپی امریکای لاتین در زمینه علوم انسانی
ویرایش‌های اصلی آثار نویسندگان و متفکران دنیا
آثار مرجع عمومی و تخصصی در زمینه علوم انسانی و اجتماعی
آثار اساسی رشته‌های مختلف و انتشارات مربوط به علوم اطلاع‌رسانی و سندپردازی
همچنین کتابخانه ملی، مرکز واسپاری بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی است مانند: جامعه اروپا، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (اُ. ای. سی. دی.)، سازمان ملل متحد، یونسکو، سازمان بهداشت جهانی، سازمان بین‌المللی هواشناسی، سازمان بین‌المللی هوانوردی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آژانس بین‌المللی انرژی، سازمان ایالات امریکا، سازمان بین‌المللی دریایی، و سازمان تجارت جهانی.
مجموعه کتابخانه ملی اسپانیا بالغ بر 4000000 جلد کتاب، 2697495 جزوه، ۱۶۱۰ روزنامه، 83100 نشریه ادواری، 25000 نسخه خطی، ۳۰۰۹ جلد کتاب قدیمی، 237970 جلد کتاب نادر، 25700 نقاشی، 674000 حکاکی، 29000 پرتره، 1000000 عکس، 462000 کارت پستال، 918700 پوستر، 104016 نقشه، 310633 ماده شنیداری، 26016 ماده دیداری و شنیداری، 105800 مواد ریزنگاری شده، و ۶۵۹۸ پرونده الکترونیکی است.
فعالیت‌های بین‌المللی
کتابخانه ملی علاوه بر نگهداری مجموعه‌های واسپاری سازمان‌های بین‌المللی، در فعالیت‌ها و طرح‌های بین‌المللی نیز شرکت می‌کند. این فعالیت‌ها در اروپا و امریکا عبارتند از:
شرکت در کنفرانس کتابداران کتابخانه‌های ملی اروپا (سی.ای.ان.ال.)
همکاری در طرح شبکه آن موسوم به گابریل که کتابخانه‌های ملی اروپایی را به‌هم متصل می‌کند.
عضویت در کنسرسیوم کتابخانه‌های پژوهشی اروپا (سی.ای.آر.ال.) از طریق پایگاه اطلاعاتی کتاب چاپ دستی (اچ.پی.بی.)
همچنین در شبکه کتابخانه‌های دارای مجموعه‌های امریکای لاتین، شبکه اروپایی اطلاعات و اسناد امریکای لاتین (ردیال) و انجمن ملی کتابداران کشورهای امریکای لاتین (ابینیا) برای توسعه کتابخانه‌های ملی این کشورها نیز عضو است.
کتابشناسی ملی اسپانیا
کتابشناسی ملی اسپانیا دربرگیرنده همه کتاب‌هایی است که به کتابخانه ملی این کشور سپرده می‌شود. دوره انتشار آن فصلی است و شامل کلیه آثار منتشر شده از ۱۹۷۶ است. ویرایش‌های جدید که بر روی لوح فشرده منتشر می‌شود انتشارات اسپانیا از ۱۹۵۸ به بعد را دربرمی‌گیرد و برای آثار مندرج در فهرست اطلاعات کتابشناختی ارائه می‌شود و از طریق نام نویسنده، عنوان، کلید واژه، سال، موضوع، ناشر، محل نشر،و آی.اس.بی.ان. قابل بازیابی است.
تصاویر کتابخانه
