این پژوهش به بررسی کاربرد زندگی پیامبران اولوالعزم در آثارسنایی و عطار میپردازد.
از آنجائی که سرچشمه عرفان اسلامی قرآن کریم است،عرفا در کنار مضامین ،مفاهیم،اصطلاحات و تعابیر قرآنی ،بسیاری از شخصیتهای قرآنی بهویژه پیامبران الهی را موردتوجه قرار دادهاند و تأثیرپذیری از قرآن با چاشنی عرفان به داستانهایی از پیامبران اولوالعزم شخصیتهای فرا تاریخی در متون عرفانی ساختهاند.
عنوان: کاربرد زندگی پیامبران اولوالعزم در شعر سنایی و عطار
استاد راهنما: دکتر رضا اشرف زاده، استاد مشاور: دکتر محمود مهدوی دامغانی،دانشجو: رضیه شاهچراغی
این پژوهش به بررسی کاربرد زندگی پیامبران اولوالعزم در آثارسنایی و عطار میپردازد.
از آنجائی که سرچشمه عرفان اسلامی قرآن کریم است،عرفا در کنار مضامین ،مفاهیم،اصطلاحات و تعابیر قرآنی ،بسیاری از شخصیتهای قرآنی بهویژه پیامبران الهی را موردتوجه قرار دادهاند و تأثیرپذیری از قرآن با چاشنی عرفان به داستانهایی از پیامبران اولوالعزم شخصیتهای فرا تاریخی در متون عرفانی ساختهاند.
نگارنده پس از تحقیق و مطالعه بسیار در متون فارسی و عربی متقدم بر حدیقه و دیوان سنایی و آثار عطار بسیاری از داستانها و تمثیلات را مشخص گردانیده و سعی در نمایاندن جلوههای مختلف زندگی پیامبران اولوالعزم در متون منظوم عرفانی داشتهاند،بهطور مستند به شرح زنگی آنها پرداخته و در خلال آن چگونگی بازتاب آن را در متون مذکور،منظوم و عرفانی بیان کرده است .
هدف از این تحقیق آشنایی باشخصیتهای تاریخی پیامبران اولوالعزم و نمایاندن ابعاد مختلف داستان زندگی این پیامبران ،در متون عرفانی و تحلیل و برداشتهای عرفانی شعرا برای فهم بهتر متون عرفانی است .
قرآن از روشهای متعدد برای انتقال مفاهیم مختلف و قابلفهم کردن مطالب استفاده کرده که یکی از آنها قصهگویی است.این روش را سنایی ،عطار و تقریباً تمامی شعرای عارف ما تقلید کردهاند و امروزه راز ماندگاری آثاری چون حدیقه،منطقالطیر،مثنوی و مخزنالاسرار در این است که روشها را نیز از قرآن گرفتهاند.
چنانکه اگر عناصر کمال آفرین این آثار را برشمردیم،بیگمان قصص پیامبران بیش از همه جلوه میکند و بخش قابلتوجهی از زیبایی و دل کشی آثار عرفانی مرهون این قصص است و بدون شک فهم سرودهها و نوشتههای این نویسندگان بدون آشنایی با قرآن و حدیث ،به امری محال مبدل گشته است .
داستانهای قرآن بهویژه در بخشهای مربوط به پیامبران ،این حس را دارد که صرف بیان حکایات شنیدنی و پندآموز نیست،بلکه دستکم به عقیده قاطبه مسلمانان ،بیان وقایع مسلم تاریخی است که در قالب خاصی عرضهشده است .
این پژوهش شامل شش فصل است؛با موضوع کاربرد زندگی پیامبران اولوالعزم در آثار ثنایی و عطار در فصل اول به سرگذشت سنایی و عطار پرداخته است و به معرفی مهمترین آثار این دو عارف پرداخته است .در فصل دوم به زندگانی حضرت نوح ،در فصل سوم به داستان حضرت ابراهیم وقایع آن دوره میپردازد.در فصل چهارم به داستان حضرت موسی و قوم بنیاسرائیل پرداخته ودرفصل پنجم داستان حضرت عیسی را دنبال میکند و در فصل ششم به داستان پیامبر اعظم حضرت محمد (ص) میپردازد.