عنوان: بررسی و توصیف گویش قاسم آباد (شهرستان خواف)
استاد راهنما : آقای دکتر یدالله پرمون
استاد مشاور : آقای دکتر بهمن زندی
نگارش : علیرضا زنگنه
چکیده :
در طی یکی دو قرن گذشتته زبانشناسی به عنوان دانشی مستقل مطرح مورد قبول واقع شده است . امروزه زبانشناسی شاخه های مختلفی دارد و
زمینه های گوناگونی از زبان و علوم وابسته و مرتبط به آن را بررسی می کند .یکی از زمینه هایی که در حوزه کار زبانشناسی عملی می باشد ،گویش شناسی است .اما گویش شناسی چیست و چه اهمیتی دارد؟باید دانست که زبان های هر خانواده زبانی از اصل واحدی منشعب شده اند اما بعدها به دلایل گوناگون ،مردمی که به زبان واحدی صحبت می کردند به نواحی مختلفی مهاجرت نموده اند و در نتیجه نبود ارتباط یا ارتباط کم بایکدیگر ،زبانشان جداگانه تحول پیدا کرده و با هم متفاوت گردیده اند و از این جاست که زبان ها،لهجه ها و گویش های گوناگون پدید آمده و به کار رفته اند.از این رو به هریک از چنین زبان های محلی که در ناحیه ای ه کار می رود و تاحدی آواها فواژگان و دستور متفاوتی دارند یک گویش گفته می شود و از دیدگاه زبان شناسی گویش ها بر یکدیگر تفوق و برتری ندارند.چرا که گویشوران آن ها قادرند به راحتی با گویش خود بادیگران ارتباط برقرار کنند و نیازهای خود را برطرف نمایند ولی از دید مردم و ازجهت نیاز به یک زبان همگانی رسمی و جهت آسانی ارتباط بین گویشوران گویش های مختلف وآموزش دادن سواد و وسایلی از این قبیل معمولا دامنه کاربرد یکی از گویش ها وسیع تر می گرددو در ظاهر بر گویش های دیگر تفوق می یابد ودرهمه کشورها یکی از گویش های زنده و رایج به دلایل سیاسی ،تجاری ،تاریخی و جغرفیایی و .. به عنموان زبان رسمی برگزیده و به کار می رود که در کشور ما فارسی دری در این مقام قرار دارد.
زمانی که گویشی به عنوان زبان رسمی برگزیده می شود از هر جهت به آن توجه زیادی می شود،آواهای آن دقیقا مشخص می شود،واژگان گردآوری و در فرهنگ های لغت ثبت می شود ،دستور و ادبیات آن نوشته می شود ،ولی عموما به گویش های رایج دیگر به خصوص روستاها و شهرهای کوچک تر توجهی نمیشود،از این رو آواها و واژگان آن ها ثبت نشده و به دستور ادبیات آن ها توجهی نشده است و فقط بعضی از آن ها چند شعر و ترانه مکتوب دارند که توصیف گویش در آینده برپایه چنین آثاری ممکن نخواهد بود.
فرآیند زوال و مرگ گویش ها و زبان ها ،که امروزه درکشورها و جوامع گوناگون از جمله کشور عزیز ما درجریان است،به طور عمده ،حاصل رویارویی گویش ها و زبان های محلی فغیر معیار و فاقد قدرت از یک سو وزبان های معتبر از سوی دیگر است –که در مراکز بزرگ اقتصادی ،سیاسی،فرهنگی شهری به کار گرفته می شوند .این فرایندها اکنون پرشتاب تر از هرزمان به پیش می روند ،زیرا گسترش رسانه ها و باسوادی شرایط و ابزارهای ویزه ای برای این تحولات فراهم آورده است .برخی از زبان ها از طریق این دو ابزار بسیار مهم ،یعنی نظام آموزشی و رسانه های گروهی بر گویش های محلی و زبان های اقلیت فشارفرهنگی ،اجتماعی و سیاسی وارد می کنند و آن ها را نخست به حاشیه می رانند و درنهایت،حذف می کنند. گفتیم که در گذشته به سبب تفرقه زبانی ،گویش های متعددی بوجود آمدند ولی امروزه به دلایلی از قبیل وجود رسانه های ارتباط جمعی به ویژه تلویزیون ،گسترش سواد که خود لازمه مسافرت به شهرهای دیگر و استفاده از زبان رسمی است ،وجود کارمندانی که از شهر خود به شهر دیگر می روند و بایستی به زبان رسمی صحبت کنند ،نیاز به رفت و امد و هجرت به شهرهای بزرگ مانند تهران ،مشهد و ... و لزوم استفاده از زبان رسمیی ،خدمت سربازی و غیره تاحد زیادی باعث به فراموشی سپردن گویش ها و یکنواختی و متحد شدن آن ها با زبان فارسی رسمی گردیده است .بنابراین باید قبل از فوت وقت ،گوش ها را براساس اصول علمی زبان شناسی و باراهنمایی اساتید فن ثبت و ضبط نمود .
