بررسی سیره قصیده در ادب فارسی از رودکی تا بهار(دکتری)

استاد راهنما: بهمن نزهت

نگارش: منصور مرتضوی؛ دانشگاه ارومیه .- 1396.

چکیده

چنان که از عنوان برمی آید، مسئله اصلی پژوهش حاضر، «بررسی سیر قصیده در ادب فارسی از رودکی تا بهار» است. قالب قصیده به عنوان یک نوع ادبی (Genre) در ردیف سبک شناسی و نقد ادبی، یکی از شعبه های «تئوری ادبیات» (Theory Literature) است. قصیده اولین قالب شعری است که از نیمه دوم قرن سوم هـ.ق در ادبیات فارسی به تأسّی از ادبیّات عرب پدید آمد و در طی دوره های مختلف تاریخی، تا روزگار حاضر مورد توجه شاعران و ادیبان بوده است.قصیده همچون دیگر انواع ادبی در طول زمان، تحولات بسیاری یافته و در ساختار و محتوا، دچار تحول و دگرگونی شده است. درون مایه و مضمون قصیده در ادوار مختلف، تحت تأثیر سیاست و اجتماع دستخوش تحول شده است. در حقیقت، درون مایه و محتوای قصیده بود که بر ساختار سنتی آن، از جمله: وزن و قافیه، تعداد ابیات، زاویه دید، صور خیال، نوع جملات و واژگان و مضامین مختلف آن اثر گذاشته است. در این پژوهش که به سه بخش و سه فصل و هفت دوره تقسیم شده است، منشاء اولیه قصاید فارسی و تحوّل آن در دوره های مختلف ادبی، شعر و چکامه در ایران پیش از اسلام، قصیده و انواع آن از دیدگاه های مختلف، بررسی شده و در حوزه های مختلف ادبی چون: زبان، تصویر، عواطف، مضمون و معنا، سبک، وزن و قافیه مورد تحلیل قرار گرفته است. بررسی وضعیت سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و ادبی روزگار سرودن قصاید، علل اوج و فرود قصیده در طول زمان و تحول مضامین در دوره های مختلف، تحت عنوان جریان شناسی قصیده (تحلیل ساختاری و تحلیل محتوایی) ازدیگر جنبه های بررسی شده در این پژوهش است. تأثیرات نوع تفکّر حاکم بر جامعه، در شکل و ماهیّت شعر، به ویژه قصیده نیز از نظر دور نمانده است. در تمام این مراحل، شیوه تحلیلی و توصیفی و استنباطی با رویکردی انتقادی و زیباشناسی مدنظر بوده است.

کلید واژه ها: تحلیل ساختاری،تحلیل محتوایی،فاما مکبث،شعرفارسی،قصیده،فروواکنشی

این پایان نامه در کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی موجود می باشد.