رخشنده اعتصامی معروف به پروین اعتصامی در بیست و پنجم اسفند ۱۲۸۵ هجری شمسی در تبریز به دنیا آمد و هنگامی که تنها شش سال داشت با خانواده اش به تهران مهاجرت کرد.
پدر پروین؛ یوسف اعتصامی معروف به اعتصام الملک که از نویسندگان و دانشمندان معروف ایران و مدتی هم نماینده مجلس بود، نقش بسیار مهمی در زندگی او داشت و با کشف استعداد دخترش او را در مسیری قرار داد که به یکی از شاعران بزرگ ایران تبدیل شد. اعتصام الملک اولین “چاپخانه” را در تبریز بنا کرد. او که مدیر مجله “بهار” بود اولین اشعار دخترش پروین را در همین مجله منتشر کرد. پروین از سن کم با دنیای ادبیات و شعر آشنا شد و از کودکی به کمک پدرش تمرین سرودن می‌کرد. شعر «ای مرغک» و «گوهر و سنگ» از سروده‌های او در ۱۲ سالگی است. خانه پدر پروین محل رفت و آمد شاعران و ادیبانی چون علی اکبر دهخدا و ملک الشعرا بهار بود که شعرهای پروین را می‌شنیدند و او را تشویق می‌کردند. او در آن دوران به‌عنوان یک زن در جامعه به تحصیل پرداخت و به ادبیات فارسی و انگلیسی آنقدر مسلط شد که در مدرسه قبلی خودش تدریس می‌کرد.
در سال ۱۳۰۳، هنگامی که پروین ۱۸ ساله بود در جشن فارغ التحصیلی‌اش در مدرسه سخنرانی کرد و از وضع نامناسب اجتماعی، بی‌سوادی و بی‌خبری زنان ایران حرف زد. این سخنرانی پروین اعتصامی، به‌عنوان اعلامیه‌ای در زمینه حقوق زنان، در تاریخ معاصر ایران بسیار اهمیت دارد.
پروین در قسمت‌هایی از اعلامیه «زن و تاریخ» گفته است:
«داروی بیماری مزمن شرق منحصر به تعلیم و تربیت است، تربیت و تعلیم حقیقی که شامل زن و مرد باشد و تمام طبقات را از خوان گسترده معروف مستفیذ نماید.»
پروین در ۲۸ سالگی یک ازدواج ناموفق داشته و کمتر از یک سال بعد طلاق می‌گیرد. پس از این طلاق مجموعه اشعارش را چاپ می‌کند که بسیار مورد استقبال خوانندگان قرار می‌گیرد و از طرف وزارت فرهنگ نیز تقدیر می‌شود. او مدتی نیز کتابدار کتابخانه دانشسرای عالی تهران (دانشگاه تربیت معلم کنونی) بوده است.
وزارت فرهنگ در سال ۱۳۱۵ مدال درجه سه لیاقت را به پروین اعتصامی اهدا می‌کند، ولی او این مدال را نمی‌پذیرد. پروین که همیشه به سرزنش ستمگران و ثروتمندان پرداخته است نزدیکی به دربار و قدرتمندان را بر نمی‌تابد. گفته می‌شود که حتی رضا خان از او برای ورود به دربار و تدریس به ملکه و ولیعهد وقت دعوت کرده بود، اما او این پیشنهاد را نپذیرفت.
سرانجام پروین اعتصامی، زمانی که تنها ۳۵ سال سن داشت به بیماری حصبه دچار شد و با کوتاهی طبیبش در درمان در ۱۶ فروردین ماه ۱۳۲۰ چشم از جهان فروبست. او را در آرامگاه خانوادگی اش در قم کنار مزار پدرش و در جوار حضرت معصومه (س) به خاک سپرده‌اند.
هدف از روز بزرگداشت پروین اعتصامی
همه شاعران و نویسندگان بزرگ در ادبیات غنی پارسی، بر گسترش اندیشه و مفاهیم اخلاقی اهتمام می‌ورزیدند و پروین هم از این قاعده مستثنی نیست. بزرگداشت پروین تجلیل از شاعری است که مفاهیم والای انسانی را در شعر و زندگی خود به دیگران آموخته است. هر سال در 25 اسفندماه در شهرهای مختلف و مخصوصا در محافل رسمی مراسمی برای بزرگداشت این شاعر گرانقدر برگزار می‌شود و با حضور اساتید و بزرگان ادب، شعر و شخصیت او بررسی می‌شود. هدف از این مراسم‌ها غیر از تکریم و بزرگداشت شخصیت پروین، هر چه بیشتر شناساندن او و شعرش به جامعه است.
