سه چهره از خیام ( با سیر در احوال و آثار حکیم نیشابور)
ابوحفص غیاث الدین عمربن ابراهیم خیامی نیشابوری معروف به حکیم خیام از حکما و سخن سرایان قدر اول ایران است که چهره اصلی او زیر غباری از ابهامات و تصورات خود ساخته مردمان روزگار نهان شده و شخصیت خیام حکیم تحت الشعاع خیام شاعر قرار گرفته است. در طی سالیانی دراز نزدیک به هزار سال تصویری از خیام در اذهان عامه مردم نقش بسته است که به غلط اورا فردی عیاش و شرای خواره می دانند که ما را به شادخواری و بی خبری رهنمون می سازد و این برداشت با چهره واقعی خیام تفاوات بسیار دارد. شاید دلیل واقعی این موضوع مضمون برخی از رباعیات منسوب به اوست که چهره او را مسخ و دگرگون ساخته است. اکنون نیز در ذهن جهانیان خیام اسطوره ای حضور دارد که آن را از روی معدود رباعیاتش برساخته اند و در حقیقت نیمه نهان او برایشان آشکار نشده است.
این رساله گفت و گویی است در عالم رویا با حکیم عمر خیام که به سبک تاریخ شفاهی مدون شده و هدف از آن آشنایی با احوال افکار اشعار به ویژه آثار علمی و فلسفی خیام است که کمتر مورد بررسی قرار گرفته و بیشتر به رباعیات او توجه شده است. در این نوشته تا آن جا که امکان داشته سعی شده است از زبان تخصصی در حوزه های مختلف (شعر و ریاضیات و فلسفه) که موضوع بحث ماست دوری شود تا مخاطبان عام با سهولت بیشتری با آثار و افکار این نابغه عهد سلجوقیان آشنا شوند و او را آن چنان که شایسته است بشناسند.
در این کتاب با قسمت هایی با عناوین: خیام شاعر، خیام دانشمند، خیام فیلسوف و خیام از نگاه دیگران با زندگی این حکیم بزرگ بهتر آشنا می شویم و در قسمت پیوست ها با قسمت های رباعیات خیام، رسالات به جا مانده از خیام، متن رساله در علم کلیات وجود خیام، ترجمه خطبه توحیدیه ابن سینا، سال شمار زندگی خیام روبرو می شویم .
برشی از کتاب:
در فصل خیام دانشمند در پرسش و پاسخ خیالی حکیم خیام در جواب یک پرسش علمی می گویند: « من از ضرایب بسط دو جمله ای ها در جای دیگر هم استفاده کرده ام. در واقع وقتی می خواستم جذر یا کعب عددی را محاسبه کنم به آنها نیاز داشتم. ضمناْ من ریشه چهارم و پنجم و ششم اعداد را به روشی که خودم ابداع کرده بودم محاسبه می کردم که در همان کتاب جبر و مقابله نیز به این مطلب نیز اشاره کرده ام. »
