علاقه جامعه ایران به داستان‌های جنایی بزرگ جهان و شخصیت‌های مشهور آثار جنایی چون کارآگاه پوآرو، مادام مارپل، شرلوک هلمز و امثالهم، به‌خوبی نشان‌دهنده پویایی این ژانر در میان مردم است و اثبات می‌کند که چه ظرفیت‌های فراوانی برای جولان دادن در این عرصه فراهم است. مجموعه کتاب‌های آگاتاکریستی توسط هر انتشاراتی که برای نخستین‌بار منتشر یا تجدید چاپ شده است، همواره جزو پرفروش‌ترین‌ها بوده و با استقبال مواجه شده است. تولیدات ژانر جنایی انواع هنری در داخل کشور نیز در طول سالیان اخیر، پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته و در روند این پیشرفت، نیاز و استقبال جامعه هم تأثیرگذار بوده و تأثیر پذیرفتن از نمونه‌های برتر جهان در این خصوص نیز راهگشا بوده است.
در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آثار درخور توجهی در ژانر جنایی برای نخستین‌بار در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. در گزارش پیش رو این آثار را معرفی و مرور کرده‌ایم.
ما کاشفان قتل و چند رمان دیگر
انتشاراتی‌هایی که به شکل تخصصی در حوزه تألیفات کودک و نوجوان فعالیت می‌کنند آثار شاخصی در حوزه ادبیات جنایی دارند و شاید اگر قصد مرور آنها را داشتیم این مطلب بسیار بلندتر و مفصل‌تر می‌شد. اما اگر قرار باشد تازه‌های ادبیات جنایی در حوزه ادبیات بزرگسال را مرور کنیم، باید حتماً ابتدا به تازه‌های نشر نون بپردازیم. نون هر سال تعداد قابل توجهی کتاب جنایی منتشر می‌کند و دوست‌داران این ژانر به‌خوبی این انتشارات را می‌شناسند. نون در این دوره نمایشگاه، آثاری تازه را در ژانر جنایی برای نخستین‌بار منتشر و عرضه کرده است. «یک زوج عالی» اثر روث وِر ترجمه هادی سالارزهی، از جمله این تازه‌هاست.
داستان حول دو زوج است که زندگی آنها پس از یک تراژدی تکان‌دهنده به‌طور پیچیده‌ای در هم تنیده می‌شود. مکان داستان یک استراحتگاه مجلل در جزیره است، جایی که این دو زوج قرار است آخر هفته‌ای آرام را با هم بگذرانند. با این حال، زمانی که یکی از زنان گروه، تحت شرایط مشکوک، مرده پیدا می‌شود، اوضاع به سمت تاریکی می‌رود. با آشکار شدن تحقیقات، رازها و دروغ‌هایی که هر شخصیت پنهان کرده است فاش می‌شود و سوال در مورد مسئولیت قتل به‌طور فزاینده‌ای پیچیده می‌شود. هر یک از شخصیت‌ها که ظاهراً کامل به نظر می‌رسند، گذشته‌ای پنهان دارند و در معرض این تهدیدند که همه چیزهایی که برای محافظت از آنها تلاش کرده‌اند، آشکار شود. این رمان با دیدگاه‌های متعدد و روایات در حال تغییر، دائماً به این سوال می‌پردازد که چه کسی می‌تواند قابل‌اعتماد باشد.
«تصادف» دیگر جنایی تازه نشر نون است که توسط فریدا مک‌فادان تألیف شده و نشاط رحمانی‌نژاد آن را ترجمه کرده است. شخصیت اصلی داستان، تگان (Tegan)، زنی ۲۳ ساله و هشت ماهه باردار است که پس از یک رابطه ناخواسته با مردی ثروتمند و متأهل، تصمیم می‌گیرد به برادرش در ایالت مین پناه ببرد. او در میانه یک طوفان شدید برف، گیر می‌افتد و خودرویش به درخت برخورد می‌کند، اما با پای شکسته و خودرویی خراب، توسط یک زوج محلی به نام‌های هَنک (Hank) و پالی (Polly) نجات می‌یابد. تگان ابتدا تصور می‌کند این زوج مهربان به او پناه داده‌اند، اما به تدریج متوجه می‌شود در دامی مرگبار گرفتار شده است. پالی، که پرستار سابق است، قصد دارد کودکش را بدزدد و تگان برای نجات خود و جنینش باید هر کاری انجام دهد.
دیگر اثر تازه نشر نون «زیبای زشت» نوشته آلیس فینی، با ترجمه رفیع رفیعی صفایی است. ماجرای این رمان از این قرار است که گرَیدی به همسرش، اَبی، زنگ می‌زند تا خبر هیجان‌انگیزی را با او به اشتراک بگذارد، اما آنچه که در ادامه اتفاق می‌افتد، نه تنها تمام شادی و هیجان او را از بین می‌برد بلکه او را در دنیای تاریکی از ابهام و بی‌خبری قرار می‌دهد. وقتی که او صدای ترمز ماشین اَبی را از پشت تلفن می‌شنود و بلافاصله بعد از آن صدای باز شدن در خودرو به گوشش می‌رسد، سکوت مطلق همه چیز را درهم می‌شکند.
گریدی گرین به سرعت خود را به محل حادثه می‌رساند، اما آنچه که با آن روبه‌رو می‌شود فراتر از حد تصوراتش است: خودروی اَبی در کنار لبه صخره‌ای توقف کرده، چراغ‌های جلو هنوز روشن هستند، درِ راننده باز است و تلفن همراه او روی صندلی است، اما خود اَبی ناپدید شده است. این حادثه به گونه‌ای شبیه یک کابوس است که گریدی هیچ دلیلی برای آن نمی‌تواند پیدا کند.
یک سال از ناپدید شدن اَبی می‌گذرد، اما برای گرَیدی این یک سال همچنان پر از اندوه، درد و سوالات بی‌پاسخ است. او نه می‌تواند بخوابد، نه می‌تواند بنویسد و نه هیچ راهی برای رهایی از افکار و احساسات سرکوب‌شده خود پیدا می‌کند. در نهایت، او تصمیم می‌گیرد برای یافتن آرامش، به جزیره‌ای کوچک در اسکاتلند سفر کند تا شاید بتواند زندگی‌اش را از نو شروع کند. اما زمانی که در این جزیره به قدم زدن می‌پردازد و با مردم محلی گفتگو می‌کند، ناگهان با چیزی شگفت‌انگیز مواجه می‌شود؛ زنی که به‌طرزی غیرقابل باور شبیه همسر گمشده‌اش است! این اتفاق باعث می‌شود که همه چیزهای باقی‌مانده از زندگی‌اش تحت تأثیر قرار گیرد و پرسش‌های جدیدی در ذهن او به وجود بیاید.
«ما کاشفان قتل» نوشته ریچارد آزمن با ترجمه محدثه احمدی نیز یک اثر جنایی تازه در نمایشگاه جاری از نشر نون است. در توضیح داستان این رمان آمده است: «یک معمای بدیع، دو کارآگاه و یک قتل هیجان‌انگیز. استیو ویلر از بازنشستگی لذت می‌برد. هنوز سراغ تحقیق‌هایی عجیب و غریب می‌رود اما برنامه آشنای خود را ترجیح می‌دهد: مسابقه مشروب‌فروشی، نیمکت مورد علاقه و گربه‌اش در خانه. روزهای ماجراجویی او به پایان رسیده‌اند. حالا عروسش ایمی با آدرنالین سروکار دارد.
ایمی ویلر فکر می‌کند آدرنالین برای روح مفید است. او مأمور امنیتی خصوصی است و هر روزش خطرناک است. در جزیره‌ای دورافتاده از نویسنده‌ای معروف محافظت می‌کنند که ناگهان…»
جاسوس‌ها و ملکه سرخ
نشر نیماژ با تازه‌های فراوانی به نمایشگاه کتاب امسال آمده است. درواقع می‌توان گفت که بازدیدکنندگان از نمایشگاه اگر علاقه‌مند به مطالعه آثار جدید ادبی هستند، باید حتماً سراغ نشر نیماژ بروند. نیماژ، تازه‌هایی نیز در خصوص ادبیات جنایی دارد. «ملکه سرخ» نوشته خوان گومس خورادو و ترجمه علیرضا شفیعی‌نسب، از داغ‌ترین‌های نشر نیماژ در حوزه ادبیات جنایی است. این رمان هیجان‌انگیز درباره یون گوتیه‌رس، یک مامور پلیس ملی است که به جرم دوختن پاپوش برای فردی دستگیر می‌شود و تنها راه نجاتش از این مخمصه، خود مخمصه‌ای تازه و پیچیده، یعنی همکاری در پروژه ملی ملکه سرخ است.
دیگر تازه جنایی نیماژ، رمانی است از «استیون کینگ»، نویسنده شناخته‌شده و پرطرفدار در جامعه ایرانی؛ رمانی به نام «هالی» به ترجمه ساغر سبزواری. داستان این رمان از این قرار است: عصری مه‌آلود در سال ۲۰۱۲، خورخه کاسترو، معلم نویسندگی در راه با دو نفر از همکارانش روبه‌رو می‌شود که انگار دچار مشکلی شده‌اند؛ اما درواقع همه چیز صحنه‌سازی است. یازده سال بعد، هالی درگیر پرونده ناپدید شدن دختری جوان می‌شود. ارتباط میان این اتفاقات رازی است سربه‌مهر روبه‌روی هالی.
«جاسوس‌ها» نوشته لوئیز فرناندووریسیمو، ترجمه محمدرضا امیری، دیگر اثر جنایی تازه نشر نیماژ است. نویسنده در این رمان دو داستان را پیش می‌برد؛ یکی داستان نویسنده‌ای وازده که به امید انتشار رمانش در یک موسسه انتشاراتی پرمخاطب اما نه‌چندان هنری کار می‌کند و دیگری داستان آریادنه، نویسنده‌ای مرموز که دست‌نوشته‌هایش را به دفتر این نشر می‌فرستد و راوی و دوستانش را درگیر معمای زندگی خود می‌کند.
تلفیقی از ژانر جنایی و معمایی
نشر آموت نیز با آثار جنایی تازه به نمایشگاه کتاب تهران آمده است. «مخاطب خاص» نوشته فریدا مک فادن با ترجمه رضا اسکندری آذر، یکی از این آثار است. سیدنی شاو، در آشنایی با مردهای جدید بدشانس است تا اینکه بالاخره با یک نفر آشنا می‌شود که از هر نظر گنج او به حساب می‌آید. نامزد جدید سیدنی، کاملاً بی‌نقص است و به‌عنوان پزشک در بیمارستان محلی کار می‌کند. سیدنی شیفته او می‌شود اما قتل وحشیانه یک زن جوان، پلیس را گیج می‌کند. مظنون اصلی این قتل مرد مرموزی است که قبل از کشتن قربانیانش با آنها قرار می‌گذارد.
دیگر تازه آموت در ژانر جنایی، «پیدایت می‌کنم» اثر هارلی کوبن با ترجمه محدثه احمدی است. دیوید باروز، قبلاً پدری بود که پسر سه‌ساله‌اش متیو را می‌پرستید و همراه همسرش زندگی رویایی داشت تا اینکه یک شب ناگهان از خواب پرید و فهمید متیو در اتاقش به قتل رسیده است و ناگهان در این مخمصه افتاد که خودش یکی از مظنونان این قتل شد.
«شیفت شب» نوشته الکس فینلی و ترجمه مریم رفیعی، از دیگر تازه‌های نشر آموت در ژانر ادبیات جنایی است. این رمان درباره شب سال نوی ۱۹۹۹ است. انتظار می‌رود سال ۲۰۰۰ با هرج‌ومرج به پایان برسد همچون سقوط آسانسورها و بازارهای جهانی و…. اما ناگهان در ویدئوکلوپ بلاک‌باستر در نیوجرسی به چهار نوجوان حمله می‌شود و فقط یک نفر زنده می‌ماند. این سرآغاز اتفاقاتی تازه است.
«تنها بازمانده» اثر رایلی ساجر و ترجمه ساره خسروی هم از دیگر آثار جنایی تازه‌ای‌ست که نشر آموت منتشر کرده. در توضیح این رمان می‌خوانیم: «در یک شب خونین در سال ۱۹۲۹ قتل خانواده هوپ، سواحل مین را شوکه کرد. مظنون این قتل، لنورای ۱۷ ساله، تنها بازمانده خانواده است و…».
