نگاهی به ترجمۀ مجاز مرسل در قرآن کریم با بررسی موردی ترجمۀ آیتی، الهی، فولادوند و خرمشاهی
نویسندگان
1 عباس اقبالی ؛ 2 زینب رحیمی
1دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان
2دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه کاشان
چکیده
قرآن مجید متنی است با لایه های شگرف که خوانش و بیان دلالت های آیاتش از راه ترجمه درنگی بایسته لازم دارد. بدین روی ترجمه های قرآن با نقد های بسیاری روبرو شده است. ولی با عنایت به بسامد مجازهای مرسل قرآن و دلالت های ظریف آ ن ها،ترجمه های این مجازها بررسی و نقدی مستقل می طلبد.
در این جستار به مثابۀ گامی در نقد ترجمۀ این قبیل تعابیر و متناسب با مجال یک مقاله، از میان ترجمه¬های فراوان فارسی، به چهار ترجمۀ (آیتی، الهی قمشه¬ای، خرمشاهی و فولادوند) که از اشتهار و تفاوت با یکدیگر برخوردارند پرداخته شده است. بدین جهت با بهره گیری از مراجع تفسیری المیزان فی التفسیر، جوامع الجامع ومفاتیح الغیب ...، مجازهای مرسل در 10 جزء اول قرآن مشخص گشته و به روش استقرایی ـ استنتاجی ترجمۀ تعابیری مانند: «أصابع» با علاقه کلّیّت، «ایتام» با علاقه ماکان و «لباس» با علاقه سببیّت ، بررسی و نقد شده است. حاصل این پژوهش معلوم ساخته، ترجمه های مجاز های مرسل یک نواخت نیست، هر یک از مترجمان سبک خاصی را دنبال نکرده است ، گاه از تعابیر مجازی زبان مقصد استمداد جسته و گاهی با بهره گیری از ترجمۀ توضیحی دلالت تعبیرات را رسانده اند. در مواردی، برخی آرایۀ بلاغی نهفته در تعبیرات مجازی را فرو نهاده به ترجمۀ تحت اللفظی (حرفی) مجازها بسنده کرده اند، ترجمه ای که مفهوم مورد نظر تعبیر مجازی را نمی رساند. در پایان نیز ترجمۀ این چهار مترجم با یکدیگر مقایسه و به بیان رویکرد انتخاب شده از سوی هر یک پرداخته شده است.
کلیدواژگان
قرآن؛ ترجمه؛ مجاز؛ الهی قمشه‌ای؛ آیتی؛ خرمشاهی؛ فولادوند
