بازتاب ادب پارسی در تفسیر عرفانی روح البیان
خلاصه مقاله:

تفسیر روح البیان نوشته اسماعیل حقی بروسوی از دانشمندان قرن یازدهم هجری است. وی که از مشایخ صوفیان جلوتیه به شمار می آید، در تفسیر خود مشربی عرفانی دارد. این تفسیر اگر چه به زبان عربی است، اما مؤلف در جای جای کتاب از شعر و نثر فارسی بهره می گیرد. به نظر می رسد اسماعیل حقی به زیبایی و اثر گذاری زبان فارسی درتبیین مسائل عرفانی به خوبی واقف است و به همین دلیل سخن عارفان فارس زبانچون واسطه العقدی در رشته کلام عربی همه جای این تفسیر می درخشد. این مفسر که هیجده بیت آغازین مثنوی را به تفصیل شرح کرده است، به مولوی ارادت تام دارد. استناد او به مثنوی مولوی در این تفسیر به اندازهای است که می توان گفت بی شک او مثنوی را تفسیری از قرآن می داند. البته روح البیان به کلام مولانا بسنده نمی کند و به مناسبت از شعر دیگر شاعران پارسی بهره میگیرد. به نظر نویسنده این مقاله اگر چهقالب و کلیت این تفسیر عربی است، اما بدون استنادهای فارسی روح البیان نیمی کم دارد. به عبارت دیگر روح البیان تفسیری است دو زبانه که اهمیت زبان فارسی را در بیان معانی و لطایف عرفانی به خوبی ثابت میکند. این پژوهش به صورت کتابخانه ای انجام می شود و منبع اصلی آن تفسیر روح البیان است.

http://www.civilica.com/Paper-LRC06-LRC06_010.html