بررسی شعر آیینی در آثار شاعران کُرد (محوی، مولوی، ملامحمود بیخود، ملای جزیری)

استاد راهنما: موسی پرنیان

نگارش: بهاره رضایی؛ دانشگاه رازی .- 1395

چکیده

شعر تعلیمی پیشینه‌ای کهن در ادب فارسی دارد و شعر آیینی گونه‌ای از این نوع شعر است. آیین مجموعه‌ای نظام‌مند از آداب‌ورسوم است که در سنّت یک قوم، ملّت، مذهب و یا جامعه، مقدس پنداشته می‌شود و خود شامل سروده‌های توحیدی، مدح و منقبت مذهبی، سوگ و سروده‌های .مذهبی و غیرمذهبی، آیین‌های ملّی همانند شب یلدا، آیین‌های فرا ملّی مانند نوروز و اعیاد مذهبی چون عید فطر و قربان و... است. مولوی، ملا محمود بیخود، محوی، ملای جزیری از بزرگ‌ترین شاعران کُرد می‌باشند که مضامین آیینی در دیوان آنان بازتاب یافته است. چون این شاعران کُرد در سرودن شعر آیینی یدی توانا داشته‌اند و همچنین ناشناخته ماندن آنان، ایجاب می‌کند تا پژوهشی در مورد آنان صورت بگیرد. پژوهش حاضر به‌صورت توصیفی- تحلیلی میزان بازتاب مضامین آیینی در دیوان این چهار شاعر را بررسی کرده و پربسامدترین آن‌ها را مشخص نموده است. دستاورد این پژوهش حاکی است که این شاعران یدی بیضا در سرودن شعر آیینی داشته‌اند که به ترتیب ملا است. ملا محمود بیشترین شعر آیینی‌اش در مدح و منقبت پیامبر است. مولوی بیشترین شعر آیینی خود را به سوگ همسرش، عنبر خاتون و پسر جوانی بنام عبدالرحمان اختصاص داده است. محوی در شعر آیینی خود بیشتر به مناجات با پروردگار پرداخته است و ملای جزیری اگرچه دیوانش به‌صورت سرپوشیده و کنایه وار مملو از موضوعات عرفانی و عشق به پروردگار است، امّا وی فقط در یک قصیده خدا را ستایش و در یک قصیده‌ی دیگر پیامبر را مورد مدح و منقبت قرار داده است. او دو قصیده را به اعیاد اختصاص داده است که یکی از آن‌ها عید فطر است و در دیگری مشخص ننموده است که مرادش کدام عید است.محمود بیخود، مولوی، محوی، ملای جزیری بیشترین مباحث آیینی در دیوان آن‌ها بازتاب یافته است.

کلیدواژه‌ها: شعر آیینی، ادبیات کردی، ادبیات دینی

کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی