سیر تحول و تطور مقوله ی خلاف مقتضای ظاهر در بلاغت کلاسیک
استاد راهنما: علی نوروزی
نگارش: غلامرضا کمالی؛ دانشگاه فردوسی مشهد، 1394
شماره ثبت: 5845690
چکیده
با ظهور اسلام و تمدن اسلامی بحث پیرامون اعجاز قرآن گریم و بلاغت آن آغاز و کتاب های بلاغی تالیف شد. برای کلام بلیغ ، شروطی بیان گردید، از جمله این که: سخن باید مطابق مقتضای حال باشد. مقتضای حال، گاه، بصورت اسم ظاهر و گاه خلاف مقتضای ظاهر می آید این موضوع مد نظر شاعران و خطیبان بوده است. اصطلاح " خلاف مقتضای ظاهر" اولین بار توسط " سکاکی" بکار گرفته شد و حتی در نزد منتقدان و بلاغیان معاصر نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. از همین رو در این پژوهش سعی شده است با روش توصیفی – تحلیلی سیر تحول این پدیده بلاغی و نظرات قدما و معاصران مورد نقد و بررسی قرار گیرد که بعد از بررسی های انجام شده نتیجه بر آن شد که خلاف مقتضی ظاهر که تا قرن گذشته غالبا در جملات خبری، انشائی و مسندالیه به کار می رفت و اکنون تمام فنون علم بلاغت اعم از معانی، بیان و بدیع را در نوردیده است و در همه شاخه های آن یافت می شود. از دیگر تحولات زبانی گسترش دادند و آن را در حوزه های زبان شناسی و سبک شناسی و نقد وسعت و گسترش دادند به طوری که می توان گفت علم بلاغت ریشه هایش به تناسب تحولات اجتماعی ، سیاسی، اقتصادی و صنعتی، رشد و نمو نموده است و پا به پای عصر خویش جلو آمده است و بدون خلاف مقتضی ظاهر، ارزش و منزلت و نفوذ خود را از دست می دهد.
کلید واژه ها
بلاغت، قرآن کریم، خلاف مقتضای ظاهر، انزیاح
این پایان نامه در کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی موجود است.