تحلیل ساختاری و محتوایی داستان بهرام چوبین در شاهنامه فردوسی

استاد راهنما: حمید خانیا

نگارش: رامش قلی زاده، دانشگاه آزاد واحد دره شهر.- 1395

چکیده

بهرام چوبین یکی از شخصیت‌های برجسته‌ی شاهنامه‌ی فردوسی است. او به‌عنوان یکی از پهلوانان دوران تاریخی شاهنامه سرگذشت پر فراز و نشیبی دارد. در زمان پادشاهی هرمزد چهارم، وقتی‌که کشور از هر طرف مورد تاخت و تاز دشمنان قرار گرفت، بهرام چوبین به فرماندهی سپاه برای نبرد با دشمنان انتخاب شد. او توانست با یاری لشکریانش و نیروی ذاتی خود، دشمن را شکست داده و غنائم فراوانی به دست آورد. این امر باعث محبوبیت هر چه بیشتر بهرام چوبین و برانگیخته شدن حس حسادت درباریان و بدگویی آنها از بهرام در نزد هرمزد چهارم شد. غرور بهرام چوبین در مقابل هرمزد و جسارت در سخن گفتن و بی‌حرمتی او به پرموده، پسر ساوه شاه که امان‌نامه از پادشاه داشت، مزید بر علت شد؛ بنابراین همه‌ی این عوامل منجر به بدبینی هرمزد چهارم نسبت به بهرام شد. هرمزد چهارم نیز به‌جای اینکه این سردار شجاع و فاتح از جنگ را تشویق کند، برای او هدایای توهین‌آمیزی فرستاد. بهرام چوبین نیز با پشتیبانی لشکریان خود شورش کرد. داستان با خلع هرمزد و برتخت نشینی خسروپرویز و مقابله بهرام با او و فرار خسروپرویز به روم ادامه پیدا کرد. نهایتاً خسرو با کمک رومیان و پیوستن لشکر بهرام بر او پیروزمی‌شود و بهرام در ترکستان کشته شد. فردوسی در جای‌جای داستان، بهرام را با رستم مقایسه کرده است نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که داستان بهرام چوبین در شاهنامه، به لحاظ محتوایی با دیگر منابع تاریخی همخوانی دارد و فردوسی تمامی روایات مربوط به داستان بهرام چوبین را که در منابع تاریخی ذکر شده است، همراه با روایاتی متفاوت از منابع تاریخی را آورده است. ازنظر ساختاری نیز داستان بهرام چوبین از ساختاری قوی برخوردار بوده و تمام اصول ساختارنویسی در آن رعایت شده است. در این پایان‌نامه تلاش بر این است که با استناد به منابع و با روش توصیفی- تحلیلی، ضمن شرح و بسط مطالب فوق، به تحلیل محتوایی و ساختاری داستان بهرام چوبین پرداخته شود.

کلیدواژه ها: بهرام چوبین، شاهنامه، تحلیل ساختاری، تحلیل محتوایی

کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی