بررسی تطبیقی اشعار عربی و فارسی معاصر پیرامون امام رضا (ع)
استاد راهنما: محسن سیفی
نگارش: نجمه فتحعلی زاده؛ دانشگاه کاشان . – 1392
چکیده
ادبیات متعهد اهل‌بیت (ع) به مجموعه‌ای از آثار منظوم و منثور شاعران و نویسندگان متعهد گفته می‌شود که درباره ویژگی‌ها و خصوصیات پیامبران (ص) و اهل‌بیت ایشان قبل از بعثت آن حضرت به وجود آمده است. این نوع ادبیات برگرفته از عقاید و اندیشه‌های شاعر یا نویسنده هست و از همان قرون اولیه هجری در زبان عربی و فارسی دیده‌شده است. در این میان، اشعاری که دراین‌باره سروده شده‌اند از اهمیت بیشتری برخوردارند؛ چراکه شاعران در این اشعار کوشیده‌اند تا از رهگذر مدح و رثای ائمه(ع) و توصیف اخلاق و رفتارهای آنان رسالت شاعران خویش را ادا نمایند.
در میان سروده‌های شاعران متعهد معاصر می‌توان به اشعار پیرامون امام رضا(ع) اشاره کرد. در این اشعار که از زمان حیات امام (ع) آغازشده و تا دوران معاصر ادامه یافته است، زندگانی امام (ع) از تولد تا شهادت و ویژگی‌های ایشان تشریح گشته است. در بخش زندگانی امام رضا(ع) موضوعاتی همچون ولادت ایشان و تاریخ آن، خانواده امام(ع) نام لقب و کنیه امام(ع) امامت، ولایت‌عهدی، سفر به خراسان و شهادت ایشان در گستره دید شاعران قرارگرفته و درباره آنها اشعاری سروده‌اند. همچنین در بخش خصوصیات امام رضا(ع) قصاید مدحی و وصفی فراوانی پیرامون مکارم اخلاقی، تقوا و دین‌داری ، علم به مسائل مختلف ، علم به زبان‌های گوناگون ، کرامات امام رضا (ع) و درنهایت فضیلت زیارت ایشان سروده شده که نیازمند بررسی و دقت نظر هست.
در این پژوهش به بررسی این قبیل سروده‌های شاعران معاصر عربی سرای و پارسی گوی پیرامون موضوعات یادشده پرداخته می‌شود. گفتنی است در تحلیل این قصاید عوامل مختلفی همچون مضمون، واژگان و ترکیبات تشکیل‌دهنده ، اسلوب، تصاویر هنری و آرایه‌های ادبی اشعار، مورد کاوش قرار می‌گیرند. پس از تحلیل نمونه‌ای از شعر عربی و مشابه آن در شعر فارسی به تطبیق و مقایسه آن دو خواهیم پرداخت. درنهایت آنچه قابل‌ملاحظه هست، این است که شاعران عربی سرای در اشعار خود به جزئیات بیشتری تکیه کرده و زبان شعری آنان ساده‌تر است؛ ازاین‌رو آرایه‌های ادبی کمتری نیز در آنها به چشم می‌خورد؛ درحالی‌که شاعران پارسی گوی از زبان شعری دشوارتری برخوردارند و بیشتر به کلیات تکیه کرده‌اند و آرایه‌های بلاغی بیشتری نیز در اشعار آنان وجود دارد.
کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع)، ادبیات متعهد اهل بیت، شاعران عربی سرای، شاعران پارسی گوی مدح، رثا
کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی
