کارگاه قصه گویی و خلاقیت
کارگاه در دانشگاه امام رضا(ع) در روزهای 10 تا 12 شهریورماه 1397 توسط استاد خانم هدی دامغانی انجام شد. این دوره آموزشی با همکاری انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران(شاخه خراسان) و دانشگاه بین المللی امام رضا(ع) در پردیس خواهران دانشگاه مذکور برگزار شد.
در ابتدا به موضوع "تخیل" پرداخته شد. چرا باید تخیل کنیم و آن را به کودکان بیاموزیم. فواید تخیل عبارتند از: افزایش همدلی، افزایش مهارتهای اجتماعی، رشد سریع عقلانی، کمک به پرورش تفکر انتزاعی (شعر، موسیقی و معماری از نتایج تفکر انتزاعی می باشد)، تمرین مهارتهای زبانی و غلبه بر ترس ها.
ویژگیهای تخیل درست این است که از هر پنج حس بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه در تخیل استفاده شود.
پدر خلاقیت "تورنس" نام دارد که اولین تست خلاقیت را ابداع کرده است. در تعریف خلاقیت، تورنس می گوید: خلاقیت نوعی مسئله گشایی است و استفاده از توانایی انسان و عامل ایجاد ارزش است.
چند پیشنهاد عملی برای پرورش خلاقیت عبارتند از :
تصویرسازی ذهنی، رعایت سه اصل تورنس (سیال بودن، انعطاف پذیری و عدم تکراری بودن)، بارش فکری (قطع کردن داستان بعد از نقطه اوج تا بقیه داستان توسط بچه ها گفته شود)، بداهه پردازی کلامی، فرامنطقی و فرامعمول، سفیدخوانی.
در اینجا به مبحث قصه می رسیم. قصه چیست؟ قصه روایت کردن و سخن گفتن است و فعالیتی که منجر به قصه شود را قصه گویی گویند.
ضرورت قصه گویی:
1. اصلی ترین کارکرد قصه گویی نقش درمانی و تربیتی قصه گویی است
2. انتقال مفاهیم تربیتی و پیامهای اخلاقی و بایدها و نباید های رفتاری
3. تحکیم روابط خانوادگی
4. پاسداری از ذخایر ادبی
5. ترویج فرهنگ مطالعه و گسترش دایره واژگان
6. افزایش مهارتهای گفتاردرمانی
7. بهره گیری از قصه گویی برای نگرش بهتر به فرهنگ و آداب و رسوم ملل.
قصه گویی سه ضلع دارد که شامل قصه گو، قصه شنو و قصه است.
دکتر کردی می گوید: قصه گو باید حال بد را خوب و حال خوب را بهتر کند.
قصه شامل: گره، نقطه اوج و گره گشایی می باشد. برای پرورش خلاقیت قبل از گره گشایی و بعد از نقطه اوج باید داستان را قطع کرد و از مخاطب سوال شود برای حل مشکل نظر تو چیست؟ تو اگر جای او بودی چه می کردی؟ چه راههایی را پیشنهاد میکنی؟
در این مرحله مشارکت مخاطب بسیار مهم است. گاهی قصه گو در این مرحله متوجه مشکلات کلامی یا مشکلات جسمی یا نگرشی در کودک می شود که می توان او را با نظر والدین به مشاور های مختلف با تخصصهای گوناگون ارجاع داد.
در مبحث تاریخچه قصه گویی می توان گفت خداوند اولین قصه گو و قصه "آدم و حوا" اولین قصه بوده است.
در ادامه موارد انتخاب قصه برشمرده شد که ارتباط مستقیم با سن و جایگاه مخاطب دارد. به چهار اصل در انتخاب قصه که عبارتند از : اثربخشی، سودمندی، رضایت مندی و نیازمندی اشاره شد.
روشهای قصه گویی خلاق با ابزار(مانند نمایش عروسکی و خیمه شب بازی)، با تصویر و به روش نقالی توضیح داده شد.
نکات مهم در شروع قصه:
اسم قصه، شروع قصه با تعریف و خاطره و بیان مناسبت روز و سپس پرداختن به قصه است.
گروه سنی مخاطب قصه شنو را به گروه الف تا ه تقسیم بندی کردند.
اگر قصه ای برای داوری در جشنواره انتخاب شود باید آیتم های چون: نام و نام خانوادگی قصه گو، عنوان قصه، منبع قصه، گروه سنی، شیوه اجرا، مدت زمان اجرا، خلاصه قصه و هدف قصه باید ذکر شود. در روش علمی قصه گویی گرفتن نتیجه ممنوع می باشد.
در خلال برگزاری کارگاه، چند اوریگامی آموزش داده شد و قصه ای صوتی در بازه زمانی 5 تا 12 دقیقه ساخته شد.
آخرین کار عملی که در پایان دوره انجام شد روایت جدید قصه "شنگول و منگول" بود.
