تاریخ ادبیات شاعران عارف از نیمه دوم قرن چهارم تا پایان قرن هفتم

استاد راهنما: محمود بشیری

نگارش: سحر کیماسی؛ دانشگاه علامه طباطبایی.- 1395

چکیده

موضوع تاریخ ادبیات بسیار گسترده و پراکنده است و کتاب هایی که در خصوص تاریخ ادبیات تألیف شده نیز هریک دارای سبک و روش خاصی هستند و به همین جهت تحلیل و جمع بندی مباحث آن تا حدودی دشوار است .تاریخ ادبیات و مسائل تاریخی سرمایه فکری و ادبی شاعران و ادبا است. باید مشخص شود که گوینده ی اثر از چه سرمایه ی تاریخی و ادبی برخوردار است.در حال حاضر تلقی موجود نسبت به تاریخ ادبیات درست نیست و بیشتر جنبه ی تذکره ای دارد در صورتی که در واقع تاریخ فکر وزیبایی های ادبی و آشنایی با خلاقیت های فردی در یک متن ادبی است و وظیفه منتقد نیز پرداختن به این موارد است.البته مقصود از این سخن این نیست که آنچه را که دیگران به عنوان تاریخ ادبیات نوشته اند و همانندی هایی با تذکره ها دارند،بی ارزش جلوه دهیم مثل اثر ارزشمند دکتر ذبیح الله صفا که باید آن را یک تذکره مدرن دانستو تمامی کوشش آن مرحوم در این اثر آن است که سوانح زندگی گوینده را توضیح دهد. آثاری که در تاریخ ادبیات بررسی می شوند سه ویژگی باید داشته باشند: نخست اینکه درآن آثار یک دانش عمومی باید وجود داشته باشد که به عنوان پشتوانه فکری و هنری شاعر تلقی می گردد. دوم دانش ادبی ست که مربوط به حوزه ی ادبی بلاغت،بدیع و معانی و بیان است که شاعر و نویسنده باید دانش استفاده از آن را داشته باشد. سومین ویژگی که باید در آثار ادبی دیده شود تجربه خلاقانه است. چنین تجربه ای با زبان و تخیل شاعر یا نویسنده ارتباط مستقیم دارد.و سبب می شود که زبان را بازپروری نماید. سعی کرده ایم که به تاریخ ادبیات عارفان و خصوصا شاعران عارف ،بپردازیم.لذا مفاهیمی که در ارتباط با اصطلاح عرفان هستند از جمله:صوفی،عارف، ،روند شکل گیری تصوف،و مسائلی از این قبیل و نیز تاریخ ادبیات و مفاهیم مرتبط مانند: تولد،مرگ،شیوه ی زندگی،طرز تفکر،سبک نویسندگی شاعران عارف هر دوره بیان می شود.ممکن است این مسأله در ذهن مخاطب پدیدار شود که تاکنون تذکره های بسیاری مختص عارفان تألیف شده و و عدم ضرورت این پژوهش به ذهن وی خطور کند اما لازم است این نکته بیان شود که :تذکره های مألوف اغلب به توضیحاتی راجع به شیوه ی زندگی و کرامات عارفان پرداخته است.در صورتی که هدف این پژوهش گردآوری اثری منسجم و دانشگاهی در ارتباط با شاعران عارف و بررسی افکار آنها در نمونه هایی از آثار ایشان و میزان تأثیر گذاری آنها بر جامعه می باشد.در آغاز کار به بیان توضیحاتی کلی می پردازیم و در جریان پژوهش این کلیات را به صورت جزئی و فرعی دسته بندی بندی می کنیم و توضیحات کامل تری ارائه می دهیم

کلیدواژه ها: تاریخ ادبیات، شاعران عارف، قرن چهارم، قرن هفتم

کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی