تاثیر ادبیات حماسی و غنایی بر کاشی نگاره های دوره قاجار

استاد راهنما: غلامعلی حاتم

نگارش: سمیه شیراوند؛ دانشکده هنر و معماری کاشان.- 1395

چکیده

در دوره قاجار شعر و مضامین آن تاثیرگذار و الهام بخش بسیاری از هنرها بخصوص کاشی نگاری بوده است. قصه ها و تصاویری از شاهکارهای بزرگ ادبی چون شاهنامه فردوسی، خمسه نظامی، منطق الطیر عطار، دیوان جامی و ... توسط کاشی نگاران ، بر روی بناهای شاخص این دوره به تصویر در آمده است. در این پژوهش که با روش توصیفی – تطبیقی و به شیوه کتابخانه ای و میدانی در پنج فصل تدوین شده، نگارنده کوشیده است ضمن بررسی زمینه های شکل گیری روند تصویرگری و کاشی نگاری دوره قاجار ، عوامل تاثیرگذار ادبیات فارسی به ویژه شعر را بر نقوش کاشی های این دوره بررسی کند و آثاری که بیشترین تاثیر را روی کاشی نگاره ها گذاشته اند. ارزیابی نماید. مقایسه تصاویر شاعرانه با تصاویر کاشی نگاره ها از مباحث دیگری است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است. بر اساس نتایج بدست آمده رویکرد باستان گرایی و بازگشت به سبک خراسانی و عراقی از عوامل مهم تاثیرگذار بر نقوش کاشی کاری دوره قاجار به شمار می روند و تصاویر برگرفته از داستان های خمسه نظامی نسبت به دیگر مضامین بیشتر مورد توجه طراحان و نقاشان کاشی بوده است. در زمینه تاثیر ادبیات حماسی و غنایی بر فضای خیالی کاشی نگاران دوره قاجار می توان گفت آشنایی هنرمندان کاشی نگار با ظرافت های بیانی و نمادین شعر، تاثیری مستقیم بر عملکرد آنها داشته است به گونه ای که هر چقدر که کاشی نگار قاجاری ، با ادبیات روایی از گونه حماسی و عاشقانه آشنایی بیشتری داشته ، بهتر توانسته است مفاهیم و تصاویر شاعرانه را در آثار خویش بازتاب دهد.

کلمات کلیدی: ادبیات حماسی، ادبیات غنایی، قاجار، کاشی نگاری