بازنمایی بدن در شعر کودک و نوجوان با تکیه‌بر کارکرد هویتی آن

استاد راهنما: سید مهدی زرقانی

نگارش: نجمه بهمدی مقدس؛ دانشگاه فردوسی .- 1396

شماره ثبت: 5852634

چکیده

انسان موجودی است که با بدن خود ارتباطی فرهنگی دارد. این بدن در جوامع مختلف بازتاب‌های متفاوت و متشابهی را در ابعاد مختلف فردی و جمعی بروز می‌دهد. هویت فردی و جمعی بدنی را می‌سازد که آن را " بدن فرهنگی " نام نهادیم. در این پژوهش به بازنمایی این بدن در شعر کودک و نوجوان ایران در آثار منتشرشده ناشران کودک و نوجوان به‌ویژه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می‌پردازیم. روش ما در این پژوهش بر مبنای تحلیل محتوای کیفی انسلم استراوس و نظریه زمینه‌ای او است. داده‌های کتابخانه‌ای در یک ساختار تحلیلی طبقه‌بندی شدند و سپس بر مبنای نظریه‌های جامعه‌شناسی بدن تعاریف هویت اجتماعی، جایگاه بدن فرهنگی را تفسیر و تحلیل نهایی کرده‌ایم. داده‌ها را از شعرهای پس از انقلاب اسلامی تا 1395 جمع‌آوری و کارکرد هویتی آن را تبیین کرده‌ایم. هدف از این پژوهش مطالعه چگونگی بازنمایی بدن در شعر کودک و نوجوان ایران و بررسی چرایی و چگونگی جایگاه این بدن در حوزه شعر کودک و نوجوان ایران و ضرورت پرداختن به این مقوله هویتی در ادبیات کودک و نوجوان است با بررسی شرایط اجتماعی و فرهنگی در شعر کودک و نوجوان به این نتیجه رسیده‌ایم که بدن در رویکرد ساختارگرایانه " سنتی" قرار دارد و هم‌زمان با جریانات بدن مدرن کودک و نوجوان در جامعه کنونی پیش نمی‌رود . در این تحلیل بدن‌های ایدئولوژیک و بدن‌های با رویکرد زیبا شناسانه بیشترین برجستگی را داشتند که نشان‌دهنده این است که هویت ایرانی و اسلامی علاوه بر توجه به بدن دینی خود به حفظ و نمایش بدن نیز علاقه‌مند است. نکته دیگر اینکه هویت فردی و هویت جمعی در موقعیت مشابهی به سر نمی‌برند. بدن بلاغی بخش دیگری از کار است که شاعر در شعر کودک و نوجوان شخصیت بخشی را به‌عنوان یک تمهید ادبی به‌عنوان برجسته‌ترین تمهید هنری در شعر کودک و نوجوان بازنمایی کرده است.

کلمات کلیدی: ادبیات کودک و نوجوان، شعر، جامعه‌شناسی بدن، هویت

کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی