سیمای عاشورا در دیوان نیر تبریزی

استاد راهنما: محمد فولادی

نگارش: محمد اکبری؛ جامعه المصطفی.- 1395

چکیده

در روز دهم محرم سال 61 هجری، حادثه‌ای در جهان اسلام روی داد که در اندک زمانی شعاع آن نه‌تنها بر سرزمین‌های اسلامی بلکه بر تمام اقطار جهان تابید و افکار و اذهان جهانیان را به‌سوی خود جلب کرد و نام کربلا را بر سر زبان‌ها افکند. امروز آوازه نهضت خونین کربلا و عظمت و قداست این حرکت شجاعانه به‌عنوان یکی از متعالی‌ترین جلوه‌های روح انسانی و ظلم‌ستیزی برای همه‌ی مردم عالم آشناست. شعر و مراثی امام حسین و عاشورائیان سهم بزرگی در شناساندن این حادثه به مردم عالم دارد.این نوشته بر آن است تا به بررسی دیوان نیّر تبریزی که ازجمله اشعار مراثی محسوب می‌شود و عمده آن اختصاص به عاشورا و کربلا دارد بپردازد.با این‌که این شاعر آیینی اشعار بلندی در این زمینه دارد و هر خواننده و شنونده‌ای را متأثر می‌کند و می‌تواند برای نسل امروز هم در جهت فن شعری و هم در جهت محتوا قابل‌استفاده باشد ولی متأسفانه چندان موردتوجه پژوهشگران نبوده است. روش کار در این نوشته تحقیق کتابخانه‌ای است و با بررسی منابع، آن را به ثمر رسانده است. این پژوهش در چهارفصل به ارائه‌شده است. فصل اول کلیات که شامل: پیشگفتار، عاشورا اسطوره شعر شیعی‌ـ شرایط زندگی در عصر قاجار‌ـ شرایط سیاسی و نقش روحانیت در دوره قاجار.فصل دوم: به بررسی سیمای عاشورا و مفاهیم عاشورایی در دیوان نیّر تبریزی می‌پردازد.فصل سوم: به بررسی شخصیت‌‌های کربلا اختصاص دارد. فصل چهارم: در این فصل به بررسی همخوانی مضامین شعر عاشورایی با مقاتل پرداخته‌شده و در پایان نیز نتایج پژوهش بیان‌شده است.

واژه‌های کلیدی: شعر عاشورایی، شعر آیینی، نیر تبریزی، امام حسین(ع)، اهل‌بیت ویاران امام حسین(ع)