امام خمینی در روز بیستم جمادى الثانى 1320 هجرى قمرى مطابق با 30 شهریـور 1281 هجرى شمسى ( 24 سپتامپر 1902 میلادى ) در شهرستان خمیـن از توابع استان مرکزى ایران در خانواده اى اهل علـم و هجرت و جهاد و در خـانـدانـى از سلاله زهـراى اطهر سلام الله علیها, روح الله المـوسـوى الخمینـى پـاى بـر خـاکدان طبیعت نهاد .
من به خال لبت، ای‌ دوست! گرفتار شدم                  چشم بیمار تو را دیدم و بیمار شدم
فارغ از خود شدم و کوسِ اناالحق بزدم                    همچو منصور خریدار سر دار شدم
غم دلدار، فکنده است به جانم شرری‌                       که به جان آمدم و، شهره‌ی‌ بازار شدم
در میخانه گشایید به رویم، شب و روز                   که من از مسجد و از مدرسه بیزار شدم
جامه‌ی‌ زهد و ریا کندم و، بر تن کردم                   خرقه‌ی‌ پیر خراباتی‌ و، هشیار شدم
واعظ شهر، که از پند خود آزارم داد                       از دم رِند می‌آلوده، مددکار شدم
بگذارید که از بتکده یادی‌ بکنم                             من که با دست بت میکده بیدار شد
دیوان شعر امام کتابی است به قلم روح الله خمینی (۱۳۶۸-۱۲۸۱) که در ۶ فصل و اشعار پراکنده تنظیم شده و اولین بار توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) در ۴۳۸ صفحه انتشاریافته‌است.
بسیاری از شعرای معاصر همچون حمید سبزواری، جواد محقق، عبدالجبار کاکایی، رحیم زریان، محمدعلی بهمنی، کامران شرفشاهی، سعید بیابانکی، صابر امامی، عباس چشامی و امیر مرزبان، در ارتباط با این دیوان اظهار نظرهایی کرده‌اند
اکثر شاعران بر این باورند که به دلیل روح لطیف شاعر، یک شخصیت سیاسی توانایی شعرسرایی ندارد. اما دیدگاه شاعران درباره امام خمینی(ره) به گونه ای دیگر است؛ نظراتی متفاوت اما به هم نزدیک.
حمید سبزواری در این بارهمی گوید: امام خمینی(ره)، یک شخصیت ممتاز سیاسی- مذهبی بودند و به خاطر صداقتی که بین مردم و ایشان وجود داشت، خود را به عنوان شاعر معرفی نمی کردند. شخصیت عرفانی امام در شعرشان موج می زند که وی را به شاعری عارف تبدیل کرده است. عرفان، انسان را به جایگاهی والا می رساند و به همین واسطه، اشعار امام نجات بخش جامعه خواهند بود.
جواد محقق نیز معتقد است: شعر امام خمینی(ره)، در ادامه آثار شاعران حوزوی سروده شده و از سبک شعری عالمان دینی پیروی کرده است. عرصه شعر علمای مذهبی، مانند شاخه ای تناور از شعر فارسی سر برآورده است. این گروه، بهترین اشعار را به ادبیات فارسی عرضه کرده اند.با این حال، بسیاری از این شعرا ناشناخته اند.
نظر عبدالجبار کاکایی هم این است: امام خمینی(ره)، داعیه شاعری نداشتند و پایبند انتشار آثارشان نبودند. علمای مشهوری چون؛ خواجه نصیر طوسی، حاج ملاهادی سبزواری، علامه طباطبایی و شهید مطهری در کنار پرداختن به علم، به سرودن شعر هم می پرداختند. اما امام در دوران جوانی با غزلیات و قصاید خود، در بین طلاب شهرت داشتند. اشعاری که ایشان در جوانی سروده اند از لحاظ زبان و تکنیک، و اشعاری که بعد از آن سروده اند، از لحاظ محتوایی قابل اهمیتند.
رحیم زریان نیز در این باره گفت: اشعار امام خمینی(ره)، متاثر از حافظ و مایه های عرفانی اشعار اوست. غزلیات و رباعیات ایشان قوی، ناب و تاثیرگذارند و مضامین عرفانی و مذهبی در اشعار ایشان وجود دارند. امامشعرسرایی، پس از رحلتشان آشکار شد. خمینی(ره) قبل از آنکه به عنوان سیاستمداری توانا شناخته شوند، شخصیتی صاحب نظر در فقه، فلسفه و عرفان بودند.
محمدعلی بهمنی هم یکی از مهم ترین دلایل استقبال از اشعار امام خمینی(ره) را شخصیت ایشان دانست و افزود: به همین دلیل، باید با توجه به جایگاه امام، بعضی از شعرها از دیوان ایشان حذف و استواری اشعارشان حفظ شود؛ چون بعضی از اشعار، ممکن است برای زمان کوتاهی باارزش باشند و پس از آن اهمیت خود را از دست بدهند؛ این نکته درباره همه شاعران صدق می کند و هرگز از ارزش سایر اشعار نمی کاهد و چه بسا باعث توجه بیشتر به قوت سایر اشعار نیز بشود. اما در کل، غزلیات امام خمینی(ره) از پختگی و استواری خاصی برخوردارند.
کامران شرفشاهی نیز در این باره اظهار داشت: اشعار امام خمینی(ره)، شان ادبیات و شعر را در دیدگاه جامعه بالا برد. امام، در اوج تواضع خود را شاعر نمی دانستند، اما آثار ایشان سرشار از شور عرفانی و تعالیم دینی است. در واقع، شعر مجالی برای بیان برخی از عقاید و اندیشه های امام بوده است.
سعید بیابانکی هم با اشاره به این نکته که در زمان حیات امام خمینی(ره)، کمتر کسی از شاعربودن امام شعر ایشان در روزنامه کیهان، خبر شعرسرایی امام منتشر شد، گفت: به دلیل عجله کردن در انتشار اشعار امام، آثار ایشان بدون کارشناسی منتشر شد، در صورتی که اگر گزیده اشعار امام منتشر شود، ارزش آن بیشتر خواهد بود.
اما صابر امامی اشعار امام خمینی(ره) را متاثر از سبک عراقی دانست و گفت: ایشان با استفاده از مضامین عرفانی، به هنجارشکنی، نوآوری و جسارت در شعرگویی پرداخته اند. امام ادعای شاعری نداشتند، ولی در ادامه اسطوره های شعر فارسی مانند؛ سعدی، حافظ و مولوی به خلق اثر پرداختند.
عباس چشامی نیز معتقد است: عرفان گرایی به سبک حافظ گرته برداری از مباحث فلسفی ملاصدرا، از خصوصیات آثار ادبی امام خمینی(ره) است. این ویژگی، وابسته به درک عرفانی ایشان است. همچنین بهترین اشعار امام، در دوران میانسالی ایشان سروده شده اند.
امیر مرزبان در آخرین اظهارنظر درباره دیوان اشعار امام خمینی(ره) گفت: ذوق عرفانی و بلاغت اشعار حافظ، در دیوان شعر امام خمینی(ره) نمایان است. استفاده از مضامین فلسفی و زبان کهن، از خصوصیات اشعار ایشان است. بنابراین نباید غزلیات امام را با اشعار دوره های جدید مقایسه کرد. همچنین بسیاری از سروده های ایشان، از نظر آئینی از جایگاه خاصی برخوردارند.