تأمّلی بر جنبه‌های زیباشناختی و معنایی ساخت‌های مقارن نحوی در قصاید خاقانی

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه کلاهچیان؛ سید محمد آرتا

چکیده

شاعران برای آفریدن مضامین ژرف و آراستن کلام خویش از روش‌های گوناگونی بهره برده‌اند و سخن شناسان و نقّادان نیز کوشیده‌اند که اسباب و ساز و کار این شیوه‌ها را بیابند و به رایشان قواعدی وضع نمایند. یکی از شیوه‌های آراستن کلام، استفاده از ساخت‌های مقارننحوی (تکرار نحوی) است که با نظر به وجه هنری زبان خلق می‌شود و می‌توان برای آن کارکردهایی مختلف قائل شد. تکرار الگوی نحوی، مقوله‌ای است که به فرم و ساختار شعر مربوط است؛ از این رو، راز زیبایی و غنای موسیقایی بسیاری از ابیات خاقانی را باید در فرم شعر او جستجو کرد. خاقانیباچیرگیبی‌بدیل و شگفت انگیزی که درحوزة زبان وواژگان دارد،بهشیوه‌ایبسیار هنرمندانه وبابسامدیبالا،برای آفرینشمضامینوآرایش مظاهرسخنخویش،از ساخت‌های مقارننحوی بهرهبرده است.گفتنیاستکههماهنگی بسیاریاز اینشیوه‌هابا مفهوم و معنایکلّیبیت،در خورتوجّه است.این مقاله بر آن است تا کارکردهای تکرار نحوی در قصاید خاقانی را از حیث زیبایی‌آفرینی و معنایی مورد بررسی قرار دهد و شیوه‌های ظهور آن‌ها را باز نماید؛ شگردی که از ویژگی‌های بارز سبکی شعر خاقانی به شمار می‌آید.

کلیدواژگان

ساخت‌های مقارن نحوی؛ زیباشناسی؛ کارکرد معنایی؛ خاقانی

XMLاصل مقاله (699 K)