نظام تقابلهای زبانی مهمترین عامل شکلگیری معنا در روایت ضحاک و فریدونِ شاهنامه
مقاله 3، دوره 11، شماره 20، زمستان 1394، صفحه 57-71
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
رضا رفایی قدیمی مشهد 1 ؛ ابوالقاسم ابوالقاسم قوام2
1دانش‌جوی کارشناسی ارشد، دانش‌گاه فردوسی مشهد (نویسندۀ مسؤول). ایران
2دانش‌یار زبان و ادبیات فارسی، دانش‌گاه فردوسی مشهد. ایران.
چکیده
تقابلهای زبانی یکی از مهمترین شاخصهای آفرینش معنا در هر نظام گفتمانی بشمار میرود. نگارندگان در این پژوهش، تقابلهای زبانی را مهمترین عامل آفرینش معنا در «روایت فریدون و ضحاکِ شاهنامه» میدانند و به این منظور، در این داستان، در تحلیلی نشانه- معناشناختی چگونگی شکلگیری معنا بر اساس تقابلها را بررسی میکنند. در این پژوهش، نشان خواهیم داد که تقابلها در چه سطحی و با چه کیفیتی، در شکلگیری نظام معنایی داستان ضحاک و فریدون مؤثر است. پس از بررسی ابعاد مختلف تقابلها در روایت، خواهیم دید که تقابلهای زبانی را که گفته‌پرداز بکار می‌برد، در حقیقت رمزی است بر بنیان فرهنگ و تاریخ و ارتباط مخاطب با ساختار روایی متن که مستلزم آگاهی او از بستر فرهنگی و تاریخی روایت است. دستاورد دیگر این پژوهش، نمایان ساختن چگونگی کارکرد تقابل شخصیتهای مهم روایت در روند شکلگیری آن است. کارکرد تقابلی شخصیتهای تأثیر‌گذار در روند داستان، به دو شکل نمود یافته است: در ارتباط با خود و در ارتباط با دیگر شخصیتها.
کلیدواژگان
نشانه- معناشناسی؛ شاهنامه؛ تقابل زبانی؛ ضحاک؛ فریدون
