بررسی و مقایسه‌ی نبرد پهلوانان مرد و زن در سه روایت حماسی (با نگاهی بر آرای «ژرار ژنت»)
نویسندگان: دکتر ذوالفقار علامی مهماندوستی ، خانم رقیه وهابی دریاکناری
دانشیار دانشگاه الزهرا ، zalami@alzahra.ac.ir
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا
چکیده مقاله:
هدف پژوهش حاضر، بررسی و مقایسه‌ی نبردِ میان زنان و مردان، در سه روایت حماسی مختلف است. نبردِ«سهراب و گردآفرید»در«شاهنامه»، مبارزه «همای و همایون»در مثنوی‌ای با همین نام از «خواجوی کرمانی»و نبرد«رستم و بانوگشسب»در«بانوگشسب‌نامه» از سراینده‌ای نامعلوم. پس از نگاهی اجمالی به این سه منظومه، نقاط اشتراک و تمایز آن‌ها بیان می‌گردد. شایان ذکر است، در بیان اشتراکات این نبردها، از آرای «ژرار ژنت» استفاده کرده‌‌ایم. نکات مشترک سه منظومه در برگیرنده‌ی موارد زیر است: شیوه‌‌ی «روایت‌گری» یکسان، از دیدگاه «ژنت» در مولفه‌هایِ «روایت»- یعنی «زمان دستوری»، «وجه» و «لحن و صدا»- ؛ پنهان ماندن «زن بودن»ِ پهلوان بانوان؛ نام‌آور بودن هر سه شخصیت زن در جنگاوری و پیروز شدن مردانِ مبارز در انتهای هر سه نبرد. تمایزهای سه منظومه، شامل موارد زیر است: انگیزه‌های گوناگون برای آغاز جنگ؛ تفاوت در فرجام نبردها؛ موارد معکوس در «بانوگشب‌نامه»؛ ضعف «همای» نسبت به دو پهلوان دیگر و تفاوت‌های سبکی در نگارش منظومه‌ها.
واژه‌های کلیدی: روایات حماسی؛ پهلوان بانو؛ ژرار ژنت؛ شاهنامه؛ مثنوی همای و همایون؛ بانو گشسب نامه،
