افزوده‌های اجباری در زبان فارسی
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
هنگامه واعظی
استادیار زبان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، گیلان، ایران
چکیده
در این مقاله (عدم) حضور‘افزوده­های اجباری’ در عبارت­های اسنادی و وصفی در زبان فارسی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. با این بررسی نشان می‌دهیم که افزوده­ها بر خلاف ایده­های پیشین سازه‌های اختیاری نیستند و می­توانند در برخی پاره‌گفتارها نقش بسزایی داشته باشند. فرضیه مقاله این است که ساخت‌های اسنادی و وصفی با پیروی از ملاحظات کاربردی و نیازهای بافتی و کلامی بهتر توجیه می‌گردند؛ لیکن چنین تبیین جامعی در تحلیل‌های دستوری و معنایی مشاهده نمی‌شود. در چنین ساخت‌هایی ، حضور افزوده‌ها برای اغنای نیاز کانونی الزامی است. بر اساس نیاز کانونی ، هر پاره گفتار باید حاوی کانون باشد و در بافت کلامی اطلاع جدیدی را به شنونده انتقال دهد. حضور افزوده‌های اجباری صرفاً یکی از شیوه‌های مرتفع‌سازی چنین نیازی است. این نیاز کلامی از یکی از اصول همکاری گرایس به نام ،‘ اصل کمیت’ یا ‘اصل-آرِ هورن’ سرچشمه می‌گیرد. مرور شواهد نشان می‌دهد که نیاز کانونی و توجه به ملاحظات کاربردی انگیزه اصلی حضور افزوده‌ها در پاره‌گفتارها می‌باشد. بنابراین هر پاره گفتار در بافت کلامی و طبیعی خود باید برای مخاطب اطلاع‌دهنده باشد. از این رو عبارت­های اسنادی (مانندجملات مجهول کوتاه) و وصفی در زبان فارسی با حضور افزوده اجباری بهتر درک می­گردند و دلیل حضور آن­ها نیاز کانونی تلقی می­شود.

کلیدواژگان
کلید واژه: افزوده اجباری, ساخت رویدادی, نیاز کانونی؛ اصل کمیت,اصل-آرِ هورن
اصل مقاله (313 K)