ریخت‌شناسی تطبیقی مقامه‌های فارسی و عربی
نوع مقاله: پژوهشی
نویسندگان
1فائزه یوسف‌آبادی ؛ 2زهرا اختیاری؛ 2سید جواد مرتضایی؛ 3سمیرا بامشکی
1دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
مقامه‌های فارسی و عربی با وجود فراوانی و تنوع ظاهری، بنیانی همبسته دارند که حاصل ساختار روایی مشترک آن‌ها است. هدف اصلی این پژوهش، کشف و شناخت این ساختار روایی مشترک است. بدین منظور بر پایة «نظریة ریخت‌شناسی ولادیمیر پراپ» به ارزیابی 124 مقامة موجود در کتاب‌های مقامات بدیع‌الزمان همدانی، مقامات حریری و مقامات حمیدی پرداختیم و دریافتیم که ساختار روایات مقامه‌های فارسی و عربی از نظر انواع قهرمان و عملکرد آنان همانند هستند و در 31 «خویشکاری» و هفت حوزة عمل با نظریة ریخت‌شناسی ولادیمیر پراپ قابل تطبیق هستند. چنین رویکردی سبب شد، طرح 124 مقامه را در چارچوب الگویی واحد خلاصه کنیم و به این نتیجه برسیم که ساختار روایی این مقامه‌ها، در واقع اشکال مختلف از یک طرح اولیة بنیادین است که در خلق و ایجاد گونة مقامه مؤثر بوده است.
کلیدواژگان
واژگان کلیدی: ریخت‌شناسی؛ مقامه؛ مقامات بدیع‌الزمان همدانی؛ مقامات حریری؛ مقامات حمیدی
