باز تاب ایدئولوژی در رمان دل تاریکی ترجمه صالح حسینی بر اساس مدل حتیم و میسن
دانشگاه سیستان و بلوچستان ؛ نگارش : عماد خلیلی 1392
شماره ثبت: ۵۸۳۵۵۲۱
چکیده
ایدئولوژی در زندگی ما نقش مهمی ایفا می کند . زبان و ترجمه از عرصه هایی هستند که می توانند به صورت چالش در مقابل ایدئولوژی قرار بگیرند. ترجمه توسط ایدئولوژی حاکم بر هر جامعه ای به تصویر کشیده می شود .
اگر به نظریه ترجمه و ایدئولوژی نظری بیفکنیم ، سرنخ هایی از تاثیر تفاوتها و کشمکش های فرهنگی در آن ها به دست می ّآید دراین پژوهش سعی شده است که با بهره گیری از مدل حنیم و میسن (1990،1991و1997 )به بررسی ایدئولوژی های نهفته در رمان تاریکی به قلم صالح حسینی (1389) پرداخته شود . فرایندهای ایدئولوژیک مدل حتیم و میسن شامل تفصیل متن ، تقلیل متن ، عینی سازی متن ، تبدیل معلوم به مجهول یا بالعکس ، اسمی شدگی ، تکرار و تغییر عاملیت می شوند.
این پژوهش قصد دارد در گام اول به کاربردی بودن مدل حتیم و میسن در تحلیل ترجمه بپردازد، در گام دوم مشخص سازد که آیا ایدئولوژی مترجم رمان در ترجمه رمان دل تاریکی تاثیر گذار بوده است یا خیر و در گام سوم میزان بهره گیری مترجم از فرایندهای ایدئولوژیک در ترجمه رمان دل تاریکی مشخص شود.
روش انجام این پژوهش به صورت توصیفی – تحلیلی می باشد . ابتدا با استفاده از مدل حتیم و میسن (1990،1991و1997 )فرایند های رمان دل تاریکی ترجمه صالح حسینی (1389) مشخص و دسته بندی خواهد شد.پس از توصیف فرایندهای دستوری و تحلیل ّآنها از جهت تاثیر ایدئولوژی مترجم ، میزان وقوع هر یک از این فریند ها بررسی می گردد.
در پایان نیز این نتیجه حاصل شد: 1) مدل حتیم و میسن ، مدلی مناسب در جهت ارزیابی ایدئولوژی های مترجم می باشد . اما این مدل با همه مزایایی که دارد ، برخی نمودهای آشکار ایدئولوژی در ترجمه را پوشش نمی دهد.
2) در مورد پی بردن به ایدئولوژی های مترجم ، ایدئولوژیهای فردی و اجتماعی وی بررسی شد . رمان دل تاریکی حاوی مفاهیم ضد استعماری و ضد امپریالیسم می باشد که این مفاهیم با ایدئولوژیهای فرهنگ مقصد در تضاد نیستند . پس مترجم تغیبرات زیادی را اعمال نکرده است .از لحاظ ایدئولوژیهای فردی مترجم نیز راهکارهای سبکی از فرایند تفصیل (حدود 42درصد) بود و در جایگاه اول قرار داشت که نشان می دهد ترجمه ادبی میل به گسترش متن دارد . عینی سازی ( 16.58درصد ) سومین بسامد را داشت که نشان دهنده راهکارهای سبکی و فردی مترجم می باشد . از این رو که ایدئولوژی های رمان با ایدئولوژی های ایدئولوژی فرهنگ ما در تضاد نیست و مترجم قصد نداشته تغییرات عمده ای در متن ایجاد کند، کم بسامد بودن دو فرایند تغییر عاملیت (4.66 درصد) تبدیل معلوم به مجهول یا بالعکس (8.81درصد) ثابت شد. سه فرایند تقلیل (حدود 18درصد) در جایگاه دوم ، اسمی شدگی (5.69درصد) درجایگاه پنجم و تکرار (4.14درصد) در جایگاه آخر یعنی هفتم نیز چندان معنا دار نبوده و قابل توجیه نمی باشند ، فقط نشان دهنده حرکت مترجم در مسیری مخالف ایدئولوژی های حاکم بر متن مبدا می باشد.
کلمات کلیدی: ایدئولوژی- تحلیل گفتمان انتقادی – ایدئولوژی در ترجمه – محدودیت های گفتمانی
این پایان نامه در کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی موجود می باشد
