حکایات و تمثیلهای عطار و مولوی، علاوه بر بازتاب مضامین بلند عارفانه، زمینه ای برای برداشتهای روانشناختی است. کشف حقیقت انسان و بحث رفتارهای او محور فکری مسترک آفرینشهای ادبی و نگرش های روانشناختی است. جستجوی لایه های شخصیت، انگیزه های رفتارها و مکانیسمهای دفاعی از درون اساطیر، داستان ها و تمثیلها- که بازتابی از ضمیر ناهوشیارند- مرزهای این دو دانش(عرفان- روانشناسی) را به هم نزدیک می نماید. 
در مبحث عرفان نظری، شخصیت انسان کامل صورت متعالی شخصیت انسان خودشکوفا در دیدگاه آبراهام مزلو است. عرفان عملی با روان درمانی از بسیاری جهات تقریبا همسو می باشد؛ اگر چه عرفان عملی نوعی پیشگیری قبل از درمان و به همین جهت پیشگام روان درمانی می باشد. 
بخش اول این رساله پیشینه روانشناسی و ادبیات عرفانی استو فصل اول: نظری به روانشناختی از گذشته تا امروز و فصل دوم پیوند روانشناختی با ادبیات و اساطیر است. فصل سوم، همانندی های ادبیات عرفانی و روانشناختی می باشد. 
بخش دوم رساله بازتاب شخصیت عطار و مولوی در اندیشه ایشان شامل چهار فصل می باشد، روانکاوی عطار و مولوی، ناهوشیاری هوشیارانه مولوی در دیوان شمس، گذری بر مثنوی های عطار و مشعل فروزان سمبولیسم شرق است. 
بخش سوم پیوند روانشناسی با عرفان نظری را بررسی نموده است. فصل اول بخش سوم، لایه های شخصیت در عرفان و روانشناسی است. فصل دوم، اصل سنخیت در عرفان و همانندسازی در روانشناسی، فصل سوم، خودشکوفایی در عرفان و روانشناسی است.
پرداخت بخش چهارم رساله در دو فصل همانندی های روان درمانی با عرفان عملی و پیوند جنون و نبوغ می باشد. 
بخش پنجم نگرشی تحلیلی به رفتارها و شیوه های درمان، در سه فصل اختلالات رفتاری و فکری، مکانیسمهای دفاعی و شیوه های درمان است.