بازتاب ایدئولوژی در رمان دل تاریکی ترجمه صالح حسینی بر اساس مدل حتیم و میسن
استاد راهنما: دکتر پاکزاد یوسفیان
نگارش : عماد خلیلی ؛ دانشگاه سیستان و بلوچستان؛ 1392
شماره ثبت :۵۸۳۵۵۲۱
چکیده
ایدئولوژی در زندگی ما نقش مهمی ایفا می کند. زبان و ترجمه از عرصه هایی هستند که می توانند به صورت چالشی در مقابل ایدئولوژی قرار بگیرد. ترجمه توسط ایدئولوژی حاکم بر هر جامعه ای به تصویر کشیده می شود. اگر به نظریه ترجمه و ایدئولوژی نظری بیفکنیم , سرنخ هایی از تاثیر تفاوتها و کشمکش های فرهنگی در آنها به دست می آید. در این پژوهش سعی شده است که با بهره گیری از مدل حتیم و مبسن (1990,1991و1997) به بررسی ایدئولوژی نهفته در زمان دل تاریکی به قلم صالح حسینی (1389) پرداخته شود. فرایندهای ایدئولوژیک مدل حتیم و میسن شامل تفصیل متن , عینی سازی متن, تبدیل معلوم به مجهول یا بالعکس, اسمی شدگی, تکرار و تغییر عاملیت می شوند.
این پژوهش قصد دارد درگام اول به کاربردی بودن مدل حتیم و میسن در تحلیل ترجمه بپردازد, در گام دوم مشخص سازد که آیا ایدئولوژی مترجم زمان در ترجمه رمان دل تاریکی تاثیر گذار بوده است یا خیر و در گام سوم میزان بهره گیری مترجم از فرایندهای ایدئولوژیک در ترجمه رمان دل تاریکی مشخص شود.
روش انجام این پژوهش به صورت توصیفی – تحلیلی می باشد. ابتدا با استفاده از مدل حتیم و میسن (1990, 1991و1997) , فرایند های زمان دل تاریکی ترجمه صالح حسینی مشخص و دسته بندی خواهد شد . پس از توصیف فرایند های دستوری و تحلیل َآنها از جهت تاثیر ایدئولوژی مترجم , میزان وقوع هر یک از این فرایندها بررسی می گردد.
در پایان نیز این نتایج حاصل شد: 1) مدل حتیم و میسن, مدلی مناسب در جهت ارزیابی ایدئولوژی های مترجم می باشد. اما این مدل با همه مزایایی که دارد, برخی نمودهای آشکار ایدئولوژی در ترجمه را پوشش نمی دهد. 2 ) در مورد پی بردن به ایدئولوژی مترجم , ایدئولوژیهای فردی و اجتماعی وی بررسی شد. زمان دل تاریکی حاوی مفاهیم ضد استعماری و ضد امپریالیسم می باشد که این مفاهیم با ایدئولوژیهای فرهنگ مقصد در تضاد نیستند . پس مترجم تغییرات زیادی را عمال نکرده است . از لحاظ ایدئولوژی فردی مترجم نیز راهکارهای سبکی و فردی وی بررسی و مشاهده شد که وی تمایل بسیاری به استفاده از جهانی های ترجمه دارد . 3) بیشترین بسامد از آن فرایند تفصیل (حدود42درصد) بود و در جایگاه اول قرار گرفت که نشان می دهد ترجمه ادبی میل به گسترش متن دارد. عینی سازی (16.58 درصد) سومین بسامد را داشت که نشان دهنده راهکارهای سبکی و فردی مترجم می باشد. از این رو که ایدئولوژی های رمان با ایدئولوژی های فرهنگ ما در تضاد نیست و مترجم قصد نداشته تغییرات عمده ای در متن ایجاد کند, کم بسامد بودن دو فرایند تغییر عاملیت (4.66 درصد) تبدیل معلوم به مجهول یا بالعکس (8.81 درصد) ثابت شد. سه فرایند تقلیل (حدود18درصد) در جایگاه دوم , اسمی شدگی( 5.69درصد) در جایگاه پنجم و تکرار (4.14 درصد) در جایگاه آخر یعنی هفتم نیز چندان معنا دار نبوده و قابل توجیه نمی باشد , فقط نشان دهنده حرکت مترجم در مسبری مخالف ایدئولوژی های حاکم بر متن مبدا می باشد.
کلید واژه ها
ایدئولوژی – تحلیل گفتمان انتقادی – ایدئولوژی در ترجمه- بینامتنیت – محدودیت های گفتمانی
این پایان نامه در کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی موجود است.
