تحلیل و بررسی شعر ابونواس با رویکرد اجتماعی

استاد راهنما: محمد خاقانی اصفهانی

نگارش: آزاده منتظری؛ دانشگاه اصفهان ، دانشکده زبانهای خارجی.- 1391

چکیده

ابونواس شاعر فارسی الاصل و شیعی ، از شعراء و نوابغ بزرگ ادبیات عرب به شمار می آید، چنانکه آثار و پژوهشهای بسیاری تاکنون درباره او به رشته تحریر درآمده ، اما نکته قابل توجه اینکه در بیشتر این آثار تاکید بر شخصیت شاعر است بر اساس آنچه که در کتب و منایع مختلف تاریخی درباره او نقل شده و مهمتر اینکه در بیشتر این نوع پژوهشها گویی سعی بر خدشه دار کردن شخصیت ابونواس و تاکید بر فساد و بی بند باری او بوده و چه بسیار اشعار مبتذلی که در طی دورانها به وی منتسب نشده ، به حدی که شخصیت حقیقی شاعر چنان در پس این قال و قیلها مستور مانده است که بسی نام بردن از ابونواس در حوزه ادبیات تداعی فساد و بی بندباری این شاعر بوده است این پایان نامه بر آن است تا شعر ابونواس را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. صرف نظر از اینکه درباره شخصیت تاریخی او چه ها گفته ویا نوشته شده است. در این پژوهش سعی بر ان بوده تا حتی الامکان از قضاوتهای سطحی و گذرا درباره آنچه که در جامعه عباسی رخ می داده بپرهیزد و در عوض از زاویه ای نقدی بدان نگرد که با آنچه در بیشتر مطالعات و پژوهشهای مرتبط با شعر ابونواس انجام پذیرفته است متفاوت باشد. و بر این ادعاست که حقیقت ابونواس در بیشت موارد غیر از آن چیزی است که شاعر بدان اذعان داشته و وانمود می کرده است، زیرا او به حکم شاعر بودن " یقولون ما لا یفعلون" مضافا بر اینکه او شاعری است شیعی که وقوف تام به شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر زمانه خود داشته است و در روزگاری می زیسته است که خلفاء عباسی در راس حکومت با اهل البیت (ع) و شیعیان سر ستیز داشته اند، و چنین بود که بونواس تهمتک ولا ابالیگری را چون نقابی بر چهره زد تا پرده از اسرار و فضائحی بر دارد که کسی جرات افشای آن را نداشت، و جای هیچ شک و تردیدی نیست که مذهب تشیع او در اتخاذ چنین موضعی در زندگی اجتماعی و ادبی او تاثیری شگرف بر جای نهاده است. ابونواس در شعرش به عنوان نماینده ای است که از سوی عموم مردم جامعه اش برگزیده شده و گامهای بلندی در جهت افشای فساد طبقات حاکم بر جامعه و طبقات پایین تر جامعه که تحت تاثیر مقامات بالاتر قرار می گیرند برداشته به علاوه اینکه شاعر از شیوه شعری گذشتگان سر بر می تابد و انقلابی در حوزه شعر و ادبیات عربی بر می انگیزد، که او شعر عربی قدیم را مظهر استبداد حاکم بر ادبیات می دانسته و بیشتر اشعارش به ویژه باده سراییهایش از گرایشات مردمی او خبر می دهد. و این پژوهش شعر ابونواس را با رویکرد اجتماعی، با نگاهی انتقادی مورد بررسی قرار می دهد، ضمن اینکه مباحث و برخی بررسیهای لغوی و اسلوبی نیز به فراخور بحث مورد نظر قرار می گیرد.

کلید واژه ها: ابونواس، ادبیات عرب، جامعه شناسی ادبیات، باده سرایی

کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی