بررسی مضامین سیاسی در شعر احمد محرم

استاد راهنما: عبدالاحد غیبی

نگارش: صبا حکمتی؛ دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.- 1392

چکیده

در دوره‌ی معاصر صحنه‌ی سیاست همواره از مهم‌ترین زمینه‌های سرایش شعر بوده است و شاعران متعددی در این عرصه ظهور یافته‌ و به شهرت جهانی رسیده‌اند. احمد محرم شاعر معاصر مصری ازجمله‌ی این شاعران است که توانست، قدرت و توان شعری خود را در جهت دفاع از حقوق ملّت مصر و انتقاد از دستگاه حاکم یا دفاع از عملکرد صحیح حاکمان بکار گیرد، و در این زمینه به شاعر سیاست، شاعر دین و شاعر جهان عرب ملقّب شود. محرّم برخلاف دیگر شاعران هم‌دوره‌اش که از آوازه‌ی بلندی هم برخوردار بودند و خود را از عرصه‌ی سیاست و درگیری‌های سیاسی دورنگه داشته بودند، وی تقریباً در تمامی صحنه‌های سیاسی حضور داشت، چه در حوادث سیاسی داخلی و چه در درگیری‌های جنجالی خارجی. و با سروده‌های خود مواضع سیاسی‌اش را آشکارا بیان می‌کرد. از سوی دیگر وی در حساس‌ترین دوران سیاسی مصر می‌زیست، دورانی که پر از آشوب‌ها و درگیری‌های سیاسی بود و مصر کانون تمام این حادثه‌ها به شمار می‌رفت. به همین جهت محرم را می‌توان سیاسی‌ترین شاعر دوران معاصر خود دانست بدون شک دیوان سیاسیات وی گواه روشنی بر این مدّعی می‌باشد. احمد محرم از شاگردان و طرفداران و مریدان سرسخت مکتب سیّد جمال‌الدین اسدآبادی و محمد عبده می‌باشد و در سروده‌های خود از آن دو بسیار تأثیر پذیرفته است به‌گونه‌ای که محرم تمام اشعار خود را به دفاع از دین و سیاست اختصاص داده است. در آثار و سروده‌های محرم می‌توان به‌خوبی ردپای دیدگاه‌ها و نظریات محمد عبده را یافت، دیدگاه‌های اصلاح‌طلبانه‌ای که خواهان تغییر در دستگاه حاکمه و تشکیل حکومتی اسلامی بود. اما جریان‌های مخالف سیاسی مانع از آن شد که حکومتی با پایه‌های مستحکم اسلامی شکل گیرد. محرم به‌عنوان یک شاعر که در بسیاری از مسائل سیاسی دخالت می‌کرد بر بسیاری از جریان‌های سیاسی بسیار تأثیرگذار بود، وی توانست با سروده‌های خود بر افکار و آرای عمومی مردم مصر و مردم جهان عرب تأثیر بگذارد و جریان‌های سیاسی را به سود ملّت مصر و جهان عرب تغییر دهد.