دره آمریکایی و کوچه مصری: مطالعه تطبیقی گتسبی بزرگ اثر فیتزجرالد و زقاق المدق نوشته محفوظ

استاد راهنما: عذرا قندهاریون

نگارش: الاء باله؛ دانشگاه فردوسی مشهد.- 1396

چکیده

ظهور دوران مدرن جنبش‌های فمینیستی را تشویق کرده است تا در عرصه ادبیات فعالیت کرده و بخش‌های فراوانی از آن را به خود اختصاص دهند. عصر جَز و قاهره‌ی جدید مشخصه‌های بارزی هستند که در آغاز قرن بیستم موردتوجه قرار گرفتند. ادبیات از جایگاه ویژه‌ای برای به تصویر کشیدنِ تغییرات اجتماعی و اقتصادی که زنان در جوامع شرقی و غربی با آن مواجه‌اند برخوردار است. فرانسیس اسکات فیتزجرالد (1940-1896) و نجیب محفوظ (2006-1911) شناخته‌شده‌ترین نویسندگانی هستند که موفق شدند چهره‌ی زنانی را به تصویر بکشند که زرق‌وبرق مدرنِ عصر جز را ترجیح داده و نقش سنتی زن را رد می‌کنند. قاهره‌ی جدید مبنای نخستین گام‌های زنان مصری به‌سوی آزادی بوده است. این پایان‌نامه با به‌کارگیری نظریه‌های ادبیات تطبیقی و فمینیسم مادی‌گرا، نشان می‌دهد که وضعیت اقتصادی در دوران مدرن تأثیری بسزایی بر مردم، به‌ویژه زنان داشته است که فضیلت‌های سنتی را برای رسیدن به آمال بی‌پایان مادی خویش زیر سؤال می‌برند. مطالعات متعددی به بررسی عصر جز و قاهره‌ی جدید پرداخته‌اند، اما پژوهش پیش رو باهدف بررسی تصویر زن در گتسبی بزرگ (1925) نوشته‌ی فیتزجرالد و زقاق‌المدق (1947) نوشته‌ی محفوظ که در آن‌ها نمونه‌ی زنان آمریکایی و مصری و واکنش آن‌ها به نقش جدید خود در جامعه‌ی مردسالار به تصویر کشیده شده انجام‌شده است. هدف از این مطالعه یافتن ارتباطی بین این دو رمان است تا تأثیر جنگ و مدرنیته بر جوامع غربی و شرقی را آشکار کند. نتیجه‌ای که از این تحقیق به دست می‌آید این است که بستر اجتماعی این دو نویسنده تأثیر فراوانی بر سبک‌های نگارشی آن‌ها داشته است. این دو نویسنده در رمان‌های رئالیستی خود، اثر مخرب جنگ و مدرنیته را نشان می‌دهند. از نگاه آنان، معضلات فساد و زوال اخلاق در خانواده درنتیجه‌ی تأثیر مستقیم پول و طبقه‌بندی اجتماعی بر نسل جوان است. محفوظ و فیتزجرالد وضعیت طبقات پایین جامعه، به‌خصوص زنان، که ساکنان «دره‌ی خاکسترها»‌ «کوچه‌ی مدق» هستند را به تصویر می‌کشند.

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی، فیتزجرالد، مدرنیسم، طبقه اجتماعی

کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی