استاد راهنما: علی احمدپور

نگارش: رویا نایبی فر

دانشگاه آزاد واحد بیرجند ؛ 1385

شماره ثبت: 5831771

چکیده

اگر چه جلال آل احمد اولین داستان نویس به شیوه جدید نبوده، اما از اولین کسانی بود که در این راه گام نهاد و داستان های بلندش که عبارتند از: سرگذشت کندوها ، مدیر مدرسه- نون و القلم – نفرین زمین – حیطه ای بود که او برای ارائه اندیشه های اجتماعی ، فرهنگی، مذهبی، اقتصادی، و تاریخی خویش برگزید و در همه این آثار ، خواننده را از اندیشه های پویای خویش بهرمند کرد.

در رساله حاضر ابتدا زندگی نامه آل احمد را نوشته و به بیان ویژگی های جسمی و روحی او و گفت و گو درباره فعالیت های سیاسی و مرگش پرداخته ام . سپس آثار و سبک نویسندگی ار بیان شده است . بعتد از آن ، به عناصر سازنده داستان های امروزی؛ مانند: پیرنگ، شخصیت، درون مایه، موضوع، مضمون، زاویه دید، صحنه، گفت و گو، لحن، فضا، نماد، و تمثیل پرداخته ام بعد این عناصر را در چهار داستان بلند ( سرگذشت کندوها – مدیر مدرسه – نون والقلم – نفرین زمین) مورد بررسی قرار داده ام.

ابتدا هر یک از داستان ها را از نظر پیرنگ مورد توجه قرار داده ام و بدین ترتیب، دریافته ام که آل احمد از رابطه علت و معلولی حوادث در داستان آگاهی داشته و آن را به کار بسته است و سبب جذابیت داستان برای خواننده شده است . اگر چه، در بعضی از قسمت ها حوادثی را گنجانده است که در صورت حذف آن به داستان لطمه نمی خورد . شخصیت های داستان نیز ، بیانگر افکار اویند . به خصوص شخصیت های اصلی که برای این آفریده شده اند تا عقاید و حرف های او را عملی کنند و بر زبان آورند.

موضوع داستان ها اجتماعی است و مضمون آنها نیز به شکل های مختلف در سخنان شخصیت ها و کارهای آنان و عمل داستانی و حتی توصیف مناظر بیان شده است. زاویه دید این داستان ها، دانای کل و اول شخص مفرد است . و زاویه دید اول شخص شکل اعترافی به داستان ها داده است و صمیمانه می نماید. و شکل دانای کل نیز به همراه نقالی به آن شکل سنتی بخشیده است . در صحنه پردازی ها ، هم زمان و هم مکان در نظر گرفته شده است و صحنه ها دربیشتر مکان ها جاندار و زنده و قابل تجسم و تصور است. هر چند در یکی از داستان ها(نفرین زمین) زمان به ترتیبی که بیان شده نیست . گفت و گوها از جانب یک شخصیت است- که حمتا منطقی می نماید- و باید پذیرفته شود . لحن گویندگان نیز مناسب آنها و موقعیت شان است.

فضای همه داستان ها – البته با کم و زیادی – پر تنش و عصبی است. سرانجام به جهت اینکه دو تا از داستان ها، (سرگذشت کندوها) به شکل فایل و دیگری (نون والقلم ) به شکل توصیف شهری در ایام گذشته است، تمثیل و نمادهایی دارد که حاوی پیام و مضمون داستان است.

این پایان نامه در کتابخانه تخصصی ادبیات موجود است.