نقد تاویلی عارفان درخصوص آسیه (به عنوان نمونه برجسته زن) در متون عرفانی– تفسیری تا قرن هفتم
استاد راهنما: حمیرا زمردی
نگارش: فاطمه حکیما
دانشگاه تهران؛ دانشکده ادبیات و علوم انسانی؛ 1391
شماره ثبت: 5843683
چکیده
همواره اسوه های قرآنی و دینی در ادبیات عرفانی بازتاب داشته اند ، از آن جمله آسیه است. در قرآن کریم دو باز از این بانو بدون ذکر نامخ ، یاد شده است. یک بار در شرح برگرفته شدن حضرت موسی (ع) از رود نیل (قصص،آیه9) و بار دیگر در آیه 11 سوره تحریم ، که ایشان از خدا خواست او را از فرعون و قوم ستمکارش رهایی بخشد و خانه ای در بهشت ، نزد خود روزی وی سازد . خداوند وی را نمونه و الگو برای تمام مردان و زنان با ایمان قرار داده است . در کشف الاسرار ذیل تفسیر سوره تحریم آمده است "روی عن نبی (ص) قال: حسبک من نساء العالمین ؛ مریم بنت عمران و خدیجه بنت خویلد و فاطمه بنت محمد(صَ) و آسیه امراه فرعون و نیز وی را در کنار حضرت زهرا(سَ) و خدیجه(س) و مریم (س) جزء چهار زنی که به کمال رسیده اند قرار داده است . عارفانی چون ابوالفضل میبدی ، عین القضات همدانی، مولانا،ابن عربی و ... بر مبنای آیات قرآن و روایات ، مراتب و مقامات والایی برای آن حضرت قائل شده اند . از جمله او را اوتاد، ابدال، فانی حق و بنده مقرب باری تعالی و از اولیاءالله دانسته اند. دعای آسیه درهنگام شهادت ، محل تاویل های عرفانی و نشان دهنده رسیدن ایشان به مقام فنا فی الله و عندیت است و نیز نقش ایشان در برابر حضرت موسی َ(ع) و همچنین نقض متضاد با فرعون و زندگی همران با ایمان پنهان ایشان در کاخ فرعون ، مبین مراتب بالای ایمان و یقین است لذا دراین پژوهش ، قرآن کریم و نیز متون تفسیری و عرفانی در باب آسیه (س) مورد ارزیابی و کاوش قرار گرفته است و کمال ، فنا، ولی، ابدال، اوتاد، کشف و مشاهدت که در زندگی آسیه نمود دارد؛ مورد رمزگشایی و تحلیل قرار گرفته است. و نیز تکمله ای در باب مقام شامخ حضرت زهرا(س) آمده است.
واژگان کلیدی
آسیه،زن، کمال، سیرو سلوک، ادبیات عرفانی،اسوه های قرآنی
این پایان نامه در کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی موجود است.
