نظریة التلقی فی ضوء الأدب المقارن (عنوان فارسی: نظریه ادبی دریافت در پرتو ادبیات تطبیقی )
میرقادری سیدفضل اله*,کیانی حسین
*گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شیراز
چکیده عربی:
التطورات الحدیثة فی مجال الأدب المقارن أدت إلی الانتقال من الانشغال الکامل بالنصوص و مؤلفیها إلی الاهتمام بالقراءة و التلقی و ترسخت هذه التطورات خلال النصف الثانی من القرن العشرین فی ألمانیا. فراح أتباع نظریة التلقی الألمانیة ینادون بالمشارکة الفعالة بین النص الذی ألفه المبدع و القارئ المتلقی النص، أی إن الفهم الحقیقی للأدب ینطلق من موقعة القارئ فی مکانته الحقیقیة، و إعادة الاعتبار له، باعتباره هو المرسل إلیه و المستقبل للنص و مستهلکه.
إن نظریة التلقی التی صدی للتطورات الاجتماعیة و الفکریة و الأدبیة فی ألمانیا الغربیة أواخر الستینات، کانت تعنی بالقارئ و الدور الذی یؤدیه فی استیعاب النص الأدبی. و ناقش أصحاب نظریة التلقی مفاهیم خاصة بها کـ «أفق التوقعات» و «خیبة الأفق» و «تغییر الأفق» و «المسافة الجمالیة» و «التفاعل بین النص و القارئ» و «القارئ الضمنی»، و المقال یدرس العلاقة بین نظریة التلقی و الأدب المقارن و یتقدم ببعض النماذج للبحث علی ضوء هذا الإتجاه النقدی الجدید. و قد توصل البحث أخیرا إلی أن أهم أشکال التلقی التی أثارت اهتمام المقارنین هی التلقی النقدی و هو ما یمارسه النقاد من نشاطات تفسیریة و تأویلیة للأعمال الأدبیة الأجنبیة.
چکیده فارسی:
نودگرگونی های نیمه دوم قرن بیستم در آلمان، در عرصه ادبیات تطبیقی، آن را از پرداختن کامل به رابطه متن و مولف، بازداشت و به آن، رویکردی «خواننده محور» داد. پیروان این نظریه، خواهان مشارکت فعال بین متنی که آفریننده متن، پدید آورده و برداشت خواننده، به عنوان پذیرنده و مصرف کننده شدند، زیرا برداشت خواننده، به آن اعتبار تازه ای بخشیده است. این برداشت را «دریافت» نام نهاده اند.
نظریه «دریافت» که پژواکی از دگرگونی های اجتماعی و اندیشگانی و ادبی در آلمان غربی خلال دهه شصت قرن بیستم بود، به دریافت خواننده از متن اهمیت می دهد صاحبان این نظریه مفاهیمی را مطرح کردند که ویژه آنان بود مانند: افق انتظار، نومیدی افق، تغییر افق، مسافت جمالی، تعامل بین متن و خواننده و خواننده ضمنی. این گفتار سپس ضمن بررسی رابطه بین نظریه دریافت و ادبیات تطبیقی، نمونه هایی را به عنوان زمینه های پژوهش بر اساس آن، ارائه داده است.
کلید واژه:کلیدواژه عربی: الأدب المقارن، نظریة التلقی، أفق التوقع، خیبة الأفق، تغییر الأفق (کلیدواژه فارسی: ادبیات تطبیقی، نظریه دریافت، افق انتظار، نومیدی افق، تغییر افق(
