نسخه‌های متعدد خطی و چاپ سنگی با موضوع بهاریه و نوروزنامه، در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
نوروزنامه‌های خطی در کتابخانه آستان قدس رضوی
نسخه‌های متعدد خطی و چاپ سنگی با موضوع بهاریه و نوروزنامه، در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
به گزارش خبرنگار آستان نیوز کارشناس مسئول بخش مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی از وجود بهاریه‌ها و نوروزنامه‌های خطی و چاپ سنگی در این مرکز خبر داد.
سيد محمدرضا فاضل هاشمی ابتدا به يکی از بهاريه‌های منظوم اشاره کرد که به خط نستعليق11 سطری در سال 1233ق بر کاغذ نخودی تحرير شده و افزود: اين نسخه، دارای لوح زرين منقش در حاشيه و جدول‌کشی طلا با گلبرگ است. صفحه اول آن، دارای سرلوح مزدوج مذهب و منقش نيم‌ترنج در متن طلااندازی شده و گل و بوته الوان و دو حاشيه زرين گره‌چينی با جلد مشمع است.
وی از چند بهاريه منظوم ديگر ياد کرد و گفت: يکي از نسخه‌ها، تأليف «محمد کازرانی» تحرير 1334ق؛ نسخه ديگر، تأليف «سليمان‌‌خان لله برگشاطی» به کتابت 1328ق؛ دو نسخه نوروزنامه تأليف «ابوالقاسم بن احمد يزدی» کتابت قرن 14 و کتابت 1234ق؛ نوروزنامه کتابت 1285ق؛ نوروزنامه درباره اعمال نوروز و فضيلت آن و مسائل اخلاقی کتابت قرن 13ق در گنجينه موجود است.
فاضل هاشمی به نوروزنامه‌ای اشاره کرد که «حکيم ترمذی» پس از 125 سال زندگی و جستجو در علم نجوم و احکام آن، تأليف کرده و درباره پيامد وقوع نوروز در هر يک از روزهای هفته و نشانه‌های هر يک از دوره‌های دوازده‌ساله تقويم مغولی که هر يک نام جانوری را بر خود دارند، بحث کرده و هفته را از روز يکشنبه آغاز کرده است.
کارشناس مخطوطات آستان قدس رضوی درباره ويژگی‌های اين نسخه افزود: نسخه موجود در سال 943 تا 954ق بر کاغذ نخودی آهارمهره به خط نستعليق «محمود درويش علی بن درويش» کتابت شده و جداول آن به رنگ سرخ و لاجورد است.
وی به برخی رساله‌ها با موضوع نوروز اشاره و تصريح کرد: «بندی در احکام نوروز» تحرير قرن13ق، «رساله در اعمال و فضيلت نوروز» کتابت 1084ق، «رساله در گل و نوروز» تأليف «خواجگی کاسانی» تحرير 1050ق، «رساله در نوروز و سال نو» تحرير قرن 13ق، «رساله در ساعات و احکام نوروز و احکام خسوف و کسوف»، «قاعده فی احکام نوروز» تحرير 1252ق که رساله‌ای است در بيان احکام واقع شدن نوروز، «آداب و اعمال نوروز» تأليف «احمدبن محمد شفيع وقار شيرازی» و تحرير1281ق در بيان آداب و اعمال مستحب نوروز که اوراق آن، با کمند سياهی و جدول‌بندی با زر و لاجورد و سيلو و سياهی است. صفحه اول، دارای سرلوح کوچک مزدوج زرپوش مرصع پرکار، سوره «فاطر» و «يس» در زمينه زرپوش با سرخی، فواصل آيات گوی زرين منقش و عناوين آن به رنگ سرخ است.
فاضل هاشمی به نسخه‌هایی از دیوان شعرای دوره سلجوقیه، غزنوی و سامانیان اشاره کرد که قصاید ابتدایی آنها در وصف بهار است و تصاویر نابی از بهار را در اشعارشان متجلی کرده‌اند که از جمله آن، دو نسخه از «مثنوی پير و جوان» تحرير 1254ق بر کاغذ حنايی که بين سطور طلااندازی دندان موشی محرر، جداول اوراق به لاجورد و نسخه ديگر، تحرير 1319ق دارای سرلوح مزدوج مذهب و منقش، صفحات دارای کمند به سرخی و جداول اوراق به زر تحريردار و لاجورد است.
وی افزود: «منتخباتی از اشعار شعرا» شامل يوسف و زليخای آذر، حکايت کنيزک صينی اسکندر از نظامی، پير و جوان ميرزا نصير، بهاريه عثمان مختاری، بهاريه در ذکر اشيای خداوند، بهاريه ظهوری، ساقی‌نامه مولانا اميدی، قطعه سلمان ساوجی و ساقی‌نامه نظامی، کتابت 1292ق دارای سرلوح زرين مرصع با گل و برگ اسليمی، سرعنوان‌ها دارای کتيبه‌های زرين و لاجوردی، صفحات دارای کمند به تحرير و زر و مجدول به تحرير و زر و لاجورد و شرفه‌دار، شرفه‌ها به طلا، برون گل و بوته رنگ و روغنی، داخل گل و برگ‌های اسليمی بر روی زمينه لاکی، در مخزن آستان قدس رضوی موجود است.
