تصحیح و تحریفات ذوقی، خوانشی فعال (بررسی تحریفات بلاغی نساخان)
دکتر محسن اکبری زاده ۱، دکتر مهدی دهرامی
۱- دانشگاه جیرفت
چکیده: (۱۳۷ مشاهده)
این تحقیق تلاش می‌کند تحریفات متون ادبی را از دید بلاغی و بر اساس روش‌شناسی معطوف به دریافت خواننده مورد بررسی قرار دهد. از همین روی با توجه به نسخه‌بدلهایی که احتمال دستکاری نساخان در آنها وجود دارد به مقایسه بلاغی متن اصلی و تغییرات انجام‌گرفته، پرداخته است. تلاش برای بازسازی نیت مؤلف توسط مصحح، تعامل متن با ذوق جامعه یا فرد (امتزاج افقها)، باز یا بسته‌بودن متن ادبی و تمایل به تکوین و تکمیل خلأهای زبانی و معنایی از جمله مهمترین عوامل دخیل در این تغییرات است. مهمترین جنبه‌های مثبت این تغییرات و تحریفات، ایجاد تناسبات آوایی و موسیقایی، آراستن آن به صنایع بدیعی و بلاغی، تناسب بیشتر میان واژگان، فراگیر ساختن معنای شعر، به‌روزرسانی متن بر حسب میل و زبان عصر و رهایی آن از مهجور بودن است تا جایی که گاهی متن تغییر یافته نساخان نسبت به متن اصلی رواج و شهرت بیشتری یافته و از حیث بلاغی به تعالی بیشتری رسیده است.
واژه‌های کلیدی: تصحیح متون،تحریف،نقد بلاغی، افق انتظار
متن کامل [PDF 948 kb]
کارکرد فعل خواستن در انتقال مفهوم تمنی و ترجی
مریم رشیدی۱، دکتر مریم روضاتیان ۱
۱- دانشگاه اصفهان
چکیده:
از جمله مباحث علم معانی، مواردی است که خبر با اغراض بلاغی به انشا تبدیل می‌شود. یکی از این موارد، کاربرد فعل خواستن در بیان خبر است. این فعل هنگامی که در جمله خبری به کار می‌رود در بیشتر موارد، خبر را به انشای طلبی تبدیل می‌کند و ابزاری می‌شود برای انتقال مفهوم تمنی و ترجی. چنین کارکردی در برخی موارد قطعی است و امکان دارد که درباره آن حکمی بلاغی صادر و به قاعده‌ای از قواعد علم معانی تبدیل شود. در برخی دیگر از موارد چنین نیست و به اقتضای حال گوینده بستگی دارد. این مقاله بر آن است این موارد را بررسی، و از درون آنها قاعده‌ای نو استخراج کند؛ بدین منظور پس از بیان کلیاتی درباره خبر و انشا با رویکردی تحلیلی- تطبیقی، ویژگیهای فعل خواستن را در دستور زبان فارسی ارزیابی، و عملکرد آن را از دیدگاه معانی بررسی کند و در ادامه با روش توصیفی ـ تحلیلی به تأیید این کارکرد از طریق زبان حافظ بپردازد. این پژوهش علاوه بر تبیین قاعده‌ای بلاغی، نکته‌ای نو در قاعده‌های دستوری زبان فارسی بازشناسی می‌کند و فعل تابع‌پذیر خواستن را از عوامل التزامی‌سازی می‌شمرد که می‌تواند وجه خبری فعل مستقبل را به وجه التزامی تبدیل کند.
واژه‌های کلیدی: فعل خواستن، خبر، انشا، تمنی، ترجی، زبان حافظ
متن کامل [PDF 990 kb]
تحلیل مضمونهای تعلیمی گلستان بر بنیاد نظریۀ کنش‌گفتار سرل
دکتر سید مرتضی میرهاشمی ۱، دکتر ناصرقلی سارلی۱، زرین تاج ارجمند اینالو۱
۱- دانشگاه خوارزمی
چکیده:
در این مقاله مضمونهای تعلیمی کتاب گلستان سعدی بر بنیاد نظریۀ کنش گفتار سرل و با استفاده از روش آماری و تحلیل محتوا و دلایل زبانشناختی برای اثبات کارایی این مضمونها کاویده می‌شود. برای تحلیل، ابتدا مضمونهای باب پنجم و هفتم استخراج و در دامنۀ تحت پوشش هر مضمون، نوع نقشهای معنایی زبانی، واژگان (افعال کنشی)، وجه، ساختار جمله و بافت آن مورد بررسی قرار گرفت تا بدین ترتیب، کنشهای گفتاری مستقیم گزاره‌ها از کنشهای غیرمستقیم بازشناخته شود. تحلیل داده‌ها مبتنی بر نظریۀ کنش گفتار سرل صورت گرفته است و در آن از سویی روابط متقابل کنشها با ویژگیهای زبانی و معنایی و نیز بافت هر مضمون و از سوی دیگر، شیوۀ سخن‌پردازی سعدی در بهره‌گیری متناسب از کنشها در نوع تعلیمی مطابق با موضوع سخن مورد توجه خاص بوده است. مطابق یافته‌های پژوهش، هرگاه کنشهای گفتاری غیرمستقیم، یعنی کنشهایی که از طریق کارکرد بافت، استنباط می‌شود نیز محاسبه شود، در باب هفتم به‌ترتیب کنشهای ترغیبی، اظهاری و عاطفی بیشترین کاربرد را در گزاره‌های زبانی دارد که با توجه به تعلیمی بودن کتاب، نتیجه‌ای قابل‌انتظار است. در باب پنجم، بیشترین نقشهای گزاره‌های زبانی به‌ترتیب اظهاری، عاطفی و سپس ترغیبی است و در صورت عدم محاسبۀ کنشهای غیرمستقیم ترغیبی نیز ترتیب فراوانیها تغییر نمی‌کند. با توجه به عنوان و موضوع این باب (در عشق و جوانی)، طبیعی است که فراوانی کارکردها بیشتر به کنشهای عاطفی و اظهاری مربوط باشد. کنشهای غیرمستقیم این باب نیز بیشتر عاطفی است تا ترغیبی.
واژه‌های کلیدی: گلستان سعدی، کنش گفتار، نوع تعلیمی، سعدی
متن کامل [PDF 1548 kb]
بررسی درونمایه، شخصیت، زاویه دید و لحن در مجموعه داستان الربیع فی الرماد، اثر زکریا تامر
استاد راهنما: اسماعیل حسینی اجداد
نگارش: زهرا پورمحمدجانی کلاچائی؛ دانشگاه گیلان.- 1396
چکیده
داستان کوتاه، اثری است کوتاه که در آن نویسنده به یاری یک طرح منظم، شخصیتی اصلی را در یک واقعه‌ی اصلی نشان می‌دهد. مبانی تحلیل هر داستان بر پایه‌ی عناصر داستانی است و سنجش هر داستان براساس چگونگی کاربرد هر یک از این عناصر صورت می‌پذیرد.ادبیات عربی و به ویژه داستان‌های کوتاه معاصر، عرصه‌ای باشکوه برای قدرت‌نمایی نویسندگان عرب بوده است و نویسندگان بی‌شماری در قالب داستان کوتاه به نقد جامعه و اصلاح کژی‌های آن پرداخته‌اند. از جمله‌ی این نویسندگان، داستان‌نویس معاصر سوریه، "زکریا تامر" است که در میان آثار او، مجموعه‌ی داستانی ربیع فی الرماد که شامل یازده داستان کوتاه می‌باشد، یکی ازکارهای برجسته‌ی او به شمار می‌رود. وی در این مجموعه به نقد جامعه‌ی خویش می‌پردازد. این پایان‌نامه، ضمن روشن کردن مباحثی در زمینه‌ی داستان کوتاه، تامر و حیات ادبی وی به بررسی و تحلیل عناصر درونمایه، شخصیت، زاویه‌ی دید و لحن در پنج نمونه از داستان‌های مجموعه‌ی الربیع فی‌الرماد، از قبیل: ثلج آخراللیل، سیرحل الدخان، النهر، ربیع فی الرماد و چنگیزخان می‌پردازد. روش کار در این پایان‌نامه به صورت کتابخانه‌ای و توصیفی_تحلیلی بوده است. از مهمترین نتایج و دست‌آوردهای این پایان‌نامه به این موارد می‌توان اشاره نمود که بارزترین درون‌مایه‌ی مجموعه‌ی ربیع فی الرماد، اقتصادی-اجتماعی است، زکریا تامر از شخصیت‌های تاریخی-اسطوره‌ای همچون حضرت یوسف(ع)، چنگیزخان، شهریار و شهرزاد سود جسته است تا آنها را در مقابل تناقضات عصر خود به چالش بکشد، شرایط جامعه‌ی تامر اقتضا می‌کند در داستان‌هایش از الحان طنز، خشم و اندوه، بیشتر استفاده کند و این‌که زکریا تامر غالباً زاویه‌ی دید سوم شخص را برای روایت داستان-هایش انتخاب می‌کند.
کلید واژه ها: داستان کوتاه،ربیع فی الرماد،زاویه دید،لحن،زکریا تامر
کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی
