سبک ادبی اشعار آیینی یغمای جندقی و خاندان او

استاد راهنما: کهدویی محمدکاظم

نگارش: ویلان پناه اعظم؛ دانشگاه یزد-. 1395.

چکیده

یکی از دانش‌های نو پا و جدیدکه امروزه در قلمرو زبان و ادبیات؛ مانند دیگر حوزه‌های ادبی اهمیت و استقلال یافته، سبک شناسی است و منظور از آن توصیف و تحلیل انواع صورت-های زبانی در کاربرد‌های علمی زبان است. سبک صرفاً نمایی روبنایی نیست؛ بلکه بخش اساسی معانی مورد نظر نویسنده را تشکیل می‌دهد.سبک ادبی، توجه به بسامد ترکیبات و جملاتی است که در معانی ثانویه به کار رفته‌اند. مباحث علم بیان از جمله: تشبیه، استعاره، سمبل و کنایه، مسایل بدیع معنوی؛ مانند: ایهام، تناسب و به طور کلی زبان ادبی اثر و انحراف‌های هنری و خلاقیت ادبی در زبان.ادبیات آیینی، به آن دسته از آثاری اطلاق می‌شود که حاوی آموزه‌های دینی و ارزشهای اخلاقی، رفتاری و باور‌های آسمانی باشد. برای نمونه، جلوه‌های قرآن کریم، احادیث شریف اهل بیت (ع) مثال برجسته‌ای است که می‌توان به آن استناد کرد.یغمای جندقی و شاعران خاندان او (هنر، صفایی، یغمای ثانی، تاراج جندقی، اقبال جندقی،کیوان، کیوان ثانی، منتخب السّادات و حبیب یغمایی) از شاعران آیینی، به حساب می-آیند که مرثیه‌های فروانی از خود به جای گذاشته‌اند؛ سبب اصلی سرودن این مرثیه‌ها، واقع? جانگداز کربلا بوده است.در این پژوهش که به بررسی سبک ادبی اشعار آیینی یغما و شاعران خاندان او اختصاص دارد؛ ابتدا به معرفی شاعران و وضعیت زندگی و روزگار آنها پرداختیم، سپس بسامد ویژگی‌های سبک مراثی این شاعران را از دیدگاه بیان (مجاز، تشبیه، استعاره و کنایه) با نمودار آماری نشان دادیم. در بخش بدیع نیز با ذکر شواهدی، کاربرد بدیع لفظی و معنوی را در مراثی این شاعران ارائه کردیم.نتایج به دست آمده نشان می‌دهد:در انواع مجاز، یغما بیشترین توجّه را به کاربرد مجاز با علاقه جزء به کل دارد در مراثی شاعران خاندان یغما، مجاز با علاقه محلیّه بیشترین و علاقه آلیه کمترین بسامد را دارد. بسامد بالای تشبیه بلیغ اضافی در اشعار یغما و شاعران خاندان او بیانگر قدرت تسلّط آنها در برقراری پیوند بین طرفین تشبیه است که بیشتر رابط? حسی به حسی در آن حاکم است.در مبحث استعاره، تشخیص در اشعار یغما و شاعران دیگر بیشترین درصد را دارد. استعاره مصرّحه مجرّده ازمصرّحه مرشّحه و مطلقه بیشتر استفاده شده است.بیشتر کنایه‌های استفاده شده در مراثی این شاعران به ذهن مخاطب آشنا است و کمتر از کنایه دشوار استفاده کرده‌اند. کاربرد کنایه از نوع فعل و مصدر در اشعار این شاعران زیاد است.یغما و شاعران خاندان او، اشعار خود را به انواع صنایع بدیع لفظی؛ مانند: موازنه، ترصیع، تجنیس، اشتقاق و تکرار آراسته‌اند. در بدیع معنوی نیز، آرایه‌های متناقض‌نما، حسن تعلیل، اقتباس، تضمین، تلمیح، ملمّع، ایهام و سیاقه‌الاعداد بیشتر از صنایع دیگر به کار رفته است. صنایع بدیعی؛ مانند: جمع، تقسیم؛ تجاهل‌العارف، اغراق، تنسیق‌الصفات و استثنای منقطع کمترین بسامد را دارد.

کلیدواژه ها: سبک ادبی،جندقی،شعرآیینی،خاندان یغما

کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی